NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Is een effectenmakelaar verantwoordelijk voor een klant die onverantwoorde risico's neemt? Voor dat dilemma ziet effectenbank Merrill Lynch zich geplaatst bij het beleggen via Internet.

Door onze correspondent LUCAS LIGTENBERG

NEW YORK, 10 JUNI. Beleggen via Internet heeft zo'n grote vlucht genomen dat de gevestigde zakenbanken in de Verenigde Staten niet achter kunnen blijven. Merrill Lynch, een van de grootste Amerikaanse effectenbanken, maakte vorige week bekend on-line te gaan.

De bekendmaking is het resultaat van veel wikken en wegen binnenshuis. Merrill Lynch heeft tienduizenden effectenmakelaars en adviseurs in dienst die hun cliënten begeleiden bij het doen van investeringen. Of zij nu voor hun oude dag sparen of snel geld willen verdienen. Die adviseurs bouwen een jarenlange relatie op met de beleggers. Zij krijgen daarvoor flinke commissies maar hebben tevens een grote verantwoordelijkheid.

Sinds de komst van Internet hebben veel beleggers besloten dat ze die adviseurs niet meer nodig hebben. Het aantal Amerikanen dat via Charles Schwab, DLJ Direct, Ameritrade, E-Trade en talloze andere firma's op Internet aandelen koopt neemt snel toe. Ongeveer vijf miljoen beleggers hebben nu al voor miljarden dollar via Internet geïnvesteerd. Daarmee sparen zij tientallen dollars per transactie uit omdat beleggen via Internet een stuk goedkoper is dan wanneer gebruik wordt gemaakt van bemiddeling van effectenbanken.

Om die reden is Merrill Lynch ook van plan on-line te gaan en biedt het bedrijf vanaf 12 juli ongelimiteerde handel voor minimaal vijftienhonderd dollar per jaar aan of 1 procent van de waarde van de beleggingsportefeuille. Later dit jaar kunnen beleggers via Merrill Lynch on-line voor 29.95 dollar per transactie aandelen kopen en verkopen. In dat laatste geval is de firma naar eigen zeggen niet aansprakelijk voor misstappen.

Een van de vraagstukken die de firma's en de beleggers nu bezighouden is hoe de aansprakelijkheidsverhoudingen zijn geregeld. Als iemand maar vijftigduizend dollar als tegoed heeft moet de Internetfirma dan toestaan dat de belegger voor 265.000 dollar risico loopt? Dat overkwam Kathleen Kourie die nu de firma Charles Schwab aanklaagt. De rechter moet uitmaken wie schuld heeft.

Grote beurzen als de New York Stock Exchange en Nasdaq eisen van hun leden dat ze de geschiktheid van elke order bekijken en dat aanbevelingen om bepaalde beleggingen te doen passend zijn. "Die regels gelden al jaren en de rechtbanken hebben nooit kunnen uitmaken wat geschikt en passend hier moeten betekenen", zegt Donald Langevoort, hoogleraar recht aan de Vanderbilt University in Nashville, Tennessee. "Rechtszaken over kwesties als deze waren er ook al toen er nog geen Internet was."

Beleggen via Internet leidt tot situaties waarbij iemand die te boek staat als een conservatieve belegger plotseling een wilde gok doet. Moet zo iemand een transactie worden geweigerd? En als dat niet gebeurt en de waarde van het betrokken aandeel keldert een maand later, is de makelaar dan verantwoordelijk voor de geleden verliezen? Juist omdat de handel via Internet door de particulier met een druk op de knop wordt gedaan, is de situatie anders dan voorheen.

"Als je eenmaal de indruk hebt gewekt dat je rekeninghouders in de gaten houdt en ingrijpt, zullen sommige cliënten die verliezen lijden hun makelaar beschuldigen dat hij niets deed", aldus Langevoort, die zijn Nederlandse achternaam dankt hij aan zijn grootouders die begin deze eeuw uit Nederland emigreerden naar New Jersey. Volgens Langevoort kunnen hebzuchtige beleggers in eens tot een riskante belegging besluiten. Als dat misloopt proberen ze de verliezen te verhalen op hun makelaar. Of dat via Internet is gebeurd of niet. "Hoe een makelaar dat kan voorkomen", zegt Langeveld, "weet ik echt niet."