NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

Maarten Huygen
In het Concertgebouw kun je Riccardo Chailly nauwelijks zien, maar met een 100 megaherz kleurenbak kun je elke baardhaar op zijn gezicht bestuderen. Een goede reden om thuis te blijven.

Hij is een gepassioneerd acteur. Voor de eerste keer dirigeerde hij de Matthäus Passion voor het Concertgebouworkest en hij wil er een traditie van maken. Vanaf het jaar 2002. Waarom dan pas, legde hij niet uit. De Matthäus Passion vertegenwoordigt de laatste resten van religieus Nederland en wordt ook voor niet-kerkelijken belangrijker. Zo'n uitvoering wordt steeds aantrekkelijker voor televisie. Stereobeeldbuizen zijn bijna standaard en ze kunnen worden aangesloten op de geluidsinstallatie. De uitvoering van gisteren was vertaald en ondertiteld, zodat de inhoud van het oratorium goed te volgen was. De trillende neusvleugels van Petrus, de smartelijke blik van de evangelist, Jezus de hemel aanroepend, zelfs met een toneelkijker valt zoiets in de zaal niet te zien.

Een blik en een gebaar van Chailly en gans het raderwerk staat stil.

Aber Jesu schriee abermal laut... zingt de evangelist.

Chailly geeft het haltteken, de hand ter hoogte van zijn buik, kijkt heel intens en alles stopt abrupt. Doodse stilte. Dan weer een gebaar, de muziek gaat voort:

und verschied.

Dirigeren prikkelt almachtsfantasieën. Je hebt mannen die het met beide armen leiden van hun 120 watts installatie als de hoogste van ontspanning beschouwen. Sommigen hebben er zelfs een stokje voor. Een partituur heb ik er nooit bij gezien. Het staat wat zot dus het gebeurt op onbespiede momenten. De extase van house, maar dan klassiek. De laatste regel in de Matthäus passie höchst vergnügt schlummern da die Augen ein rondde Chailly af met een speels, symetrisch krullend gebaar van beide handen, alsof hij een rococohek voor een Italiaans paleis beschreef. Geen hoekige teutoonse vervoering. Maar daarna veranderde hij in een Messias. Zijn lange, dikke achterovergekamde haar aan beide kanten van de slapen wat uitstaand en dan die korte baard, de ogen gesloten, lippen op elkaar geperst, het stokje kaarsrecht omhoog tussen beide vuisten. Het publiek zweeg geïntimideerd. Pas toen hij uit die houding kwam, brak het applaus los. Vind ik altijd jammer, zo'n kletterende regen aan het eind. Deden ze in de tijd van Bach niet. Na zo'n tragische uitvoering hoort een gewijde stilte. En dat is nu weer zo'n voordeel van televisie, je zet bijtijds de knop om. Moet toch, want als je niet uitkijkt, kom je in de discoritmes van de reclame terecht.

Binnen niet al te lange tijd zullen cd's op televisie worden gedraaid zodat alle uitvoeringen moeten worden verfilmd. Voor opera's en oratoria is dat een voordeel. Kinderen, aan beeld gehecht, zullen eerder belangstelling krijgen. Dirigenten, solisten en violisten zullen altijd door camera's worden gevolgd. Hun gebaren op muziekscholen bestudeerd en door pantoffeldirigenten thuis nagedaan. Bij Sind Blitze, sind Donner in Wolken verschwunden moest ik dit jaar aan de F16's boven Servië denken. Er waren weer beelden van ontploffingen en een rose oplichtende horizon. Eröffne den feurigen Abgrund o Hölle/ zetrümmern, verderbe, verschlinge, zerschelle mit plötzlicher Wut. Ik heb er een hard hoofd in dat den falschen Verrter en das mörd'rische Blut wordt omgebracht. Die weet zich te verbergen. We krijgen het niet te zien. Bij Buitenhof citeerde de minister van buitenlandse zaken, Van Aartsen, oorlogskenner Von Clausewitz, die 'hele mooie dingen heeft gezegd'. De onzekerheid hoort bij het begin van een oorlog, zei hij. Van Aartsens voorgangers hoefden zich niet door Vom Kriege te laten inspireren. Maar Von Clauwewitz kende nog geen oorlog met afstandsbediening en bommenwerpers zijn geen dirigeerstokjes.