NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS 
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

'Waarom ga je niet terug? Deze weg loopt dood'

Door ELLEN DE BRUIN
DEN HAAG, 13 FEBR. Een Filippijnse jongeman die illegaal in Nederland verblijft laat zijn per post aangeschafte paspoort zien. Er zit een certificaat bij: 'Registered Citizen of the World Government' staat er in Gothische letters op. Honderdtachtig dollar kostte het pakketje.

Vals? Hij kijkt beteuterd. Hij kent iemand die ermee naar Canada gereisd is. Maar het helpt hem geen stap dichter bij een verblijfsvergunning, zegt de Haagse advocaat J. Hofdijk, gespecialiseerd in vreemdelingenrecht, met als 'hobby' asielrecht. ,,Waarom ga je niet terug? In de Filippijnen kun je als computerprogrammeur werken, hier is het een doodlopende weg voor je.'' De Fillippijn is de laatste cliënt op het spreekuur van Hofdijk, dat van half drie 's middags tot kwart over negen 's avonds heeft geduurd. Er is een continue aanloop. Een man komt praten over zijn Turkse stiefzoon die onlangs het land is uitgezet. Voor een Marokkaan die wil kunnen aantonen dat hij een verblijfsvergunning heeft aangevraagd, schrijft Hofdijk een briefje aan de Vreemdelingendienst: ,,Meneer wil een stickertje met een hologram in zijn paspoort. Ik ben het daar helemaal mee eens.'' Een Egyptenaar die wil proberen om medische redenen een verblijfsvergunning te krijgen, krijgt het advies terug te komen met een doktersverklaring waarin staat dat hij doodgaat als hij terug moet naar Egypte. Na het spreekuur moet Hofdijk nog enkele stukken schrijven, die voor twaalf uur 's avonds gefaxt dienen te worden.

Asieladvocaten hebben het druk. Ze zijn met weinig, het beroep is zwaar, en nu zijn er ook nog plannen om hun vergoedingen anders te regelen, waardoor ze verwachten minder te gaan verdienen. De herziening geldt voor de hele sociale advocatuur, dus voor alle door de overheid betaalde zaken, vertelt de Amersfoortse advocaat P. Mol. Maar voor asieladvocaten pakken de veranderingen volgens hem extra ongunstig uit. ,,Wij gaan uit van dertig procent inkomensachteruitgang. En we werken toch al tegen minimale vergoedingen.'' Hofdijk vertelt dat zijn moeder in het verleden op cruciale momenten is bijgesprongen. ,,Anders had ik het niet gered.'' Mol heeft inmiddels namens 213 asieladvocaten een brief gestuurd naar staatssecretaris Cohen (Justitie), met de aankondiging dat ze het werk in de opvangcentra zullen neerleggen als het nieuwe vergoedingenstelsel wordt ingevoerd. In totaal zijn in Nederland zo'n 250 300 advocaten gespecialiseerd in asielrecht, op de circa 10.000 advocaten in totaal. Volgens een woordvoerder van Justitie is er geen sprake van inkomensachteruitgang. ,,Het gaat bij de herziening om een herverdeling van geld. Je kunt ongetwijfeld een advocaat vinden die erop achteruitgaat, maar wij hebben dat voor gemiddelden niet kunnen constateren.'' Volgens Justitie gaat het de advocaten eigenlijk om iets anders: ,,Ze vinden dat het uurloon omhoog moet, maar dat is een heel andere discussie.'' Onzin, zegt Mol. ,,We vinden wel dat het uurloon voor asieladvocaten te laag is, maar dat vinden we voor uitkeringszaken en huurzaken ook.'' Op 8 maart vindt een hoorzitting van de Vaste Kamercommissie voor Justitie plaats waarbij ook de advocaten hun zegje kunnen doen. Daarna wordt over de invoering van het nieuwe vergoedingensysteem beslist.

Geld is niet het enige probleem. Volgens de Amsterdamse asieladvocaat R. Hamerslag worden absurd lange werktijden gemaakt. ,,Je hebt te maken met allerhande bureaucratische rompslomp. Het organiseren van tolken kost tijd, je moet nagaan of de post op tijd in de opvangcentra komt, je hebt veel reistijd nodig en je krijgt steeds telefoontjes van mensen die paniekerig worden omdat het allemaal zo lang duurt. Wij sturen dagelijks mensen weg omdat we het niet aankunnen.'' Asielzoekers hebben daarom soms grote moeite een advocaat te vinden.

De problemen hebben deels te maken met de toename van het aantal asielzoekers. ,,In de jaren tachtig waren er zo weinig, als je dan het ministerie belde over een bepaald persoon wisten ze precies wie je bedoelde'', vertelt asieladvocaat W. Ummels uit Rotterdam. Omdat het beleid sindsdien strenger is geworden, verliezen de asieladvocaten ook steeds meer zaken, aldus advocaat J. Groen uit Den Haag. ,,Vroeger wonnen we 75 procent, nu 25. Justitie vindt alles tegenwoordig 'ongeloofwaardig'.'' Daarnaast is er de constante druk van mensen die afhankelijk van hen zijn. Hofdijk gaat wel eens bij ze thuis langs ,,om mezelf extra te pijnigen. Dan trekken ze aan je jas bij het weggaan: please,mr. Hofdijk, u bent onze laatste kans.'' Voor idealisme is volgens de Rotterdamse advocaat Ummels is in het asielrecht geen plaats meer. ,,Daar kom je niet ver mee, je kunt het er niet meer even bij doen. Het wordt steeds gespecialiseerder. Er zijn veel subgroepen, zoals de Dublin-claimanten, die hun eigen aanpak vereisen.'' Wat drijft de asieladvocaten dan wel? In elk geval delen ze een interesse in vreemde culturen. Ummels bezocht op het Filmfestival in Rotterdam vooral documentaires uit de exotische landen waar zijn cliënten vandaan komen. Groen houdt ervan om buitenlandse wetten na te pluizen, als iemand bijvoorbeeld vervolgd wordt op grond van een artikel in het Iraanse wetboek. ,,En wat is het alternatief?'' vraagt Hofdijk zich af. ,,Echtscheidingszaken, eindeloze procedures over geld dus. Of het strafrecht, waar je ook niet altijd zulke aardige mensen tegenkomt.''

NRC Webpagina's
15 FEBRUARI 1999