NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

DE ANWB IS op campagne. Met een ronkend artikel in het huisorgaan De Kampioen, met stickers en posters trekt de grootste vereniging van Nederland ten strijde tegen het voornemen van het kabinet om elektronische tolheffing in te voeren tijdens de ochtendspits in de Randstad. 'Rekeningrijden', zoals het genoemd wordt, moet een bijdrage leveren aan de bestrijding van de almaar langere files op het Nederlandse wegennet.

Minister Netelenbos (Verkeer, PvdA) beweert dat rekeningrijden het spitsverkeer met zo'n twintig procent zal verminderen omdat dagjesmensen zullen wachten totdat de tolheffing is uitgeschakeld. De minister baseert zich daarbij op onderzoek naar de samenstelling van de ochtendspits waartoe een verrassend aantal recreatierijders behoort. De directeur van de ANWB, P.A. Nouwen, gelooft dat niet. Hij ziet in de file louter werknemers en beroepsvervoer stilstaan. Straks, waarschuwt Nouwen, moeten de forenzen er ook nog voor betalen om in de file te staan. Hij voert zijn lobby tegen rekeningrijden met het gewicht van de 3,4 miljoen ANWB-leden. Dat zijn veel kiezers.

Is dit demagogisch, zoals Netelenbos snel oordeelde? Niet demagogischer dan de fraaie vergezichten van de overheid die niet uitkomen. Nederland kent een energieheffing en binnenkort komt er een hoger BTW-tarief voor drinkwater met het argument dat het goed zou zijn voor het milieu. Deze pogingen tot fiscale gedragsbeïnvloeding zijn vooral goed voor de schatkist. Dat is met de elektronische tolheffing op de snelweg straks ook het geval.

REKENINGRIJDEN verdeelt al jaren de Nederlandse politiek met, ruwweg, de VVD voor de auto's, de PvdA voor de tol en het CDA voor beide. Al tijdens het tweede kabinet-Lubbers, onder toenmalig minister Kroes (VVD), werden er plannen voor gemaakt. Haar opvolgsters Maij (CDA) en Jorritsma (VVD) gingen daar mee door. Technische onvolkomenheden, bezorgdheid over privacybescherming en politieke bezwaren hielden een besluit op. Maar de elektronica is inmiddels zo geavanceerd dat anonieme tolheffing zonder oponthoud mogelijk is. En de fileproblemen waren zo groot geworden, dat het tweede kabinet-Kok met een proefproject op de A12 bij Gouda aan de slag kon.

Het kabinet zou sterker staan als het een dergelijke voortvarendheid ook zou tonen bij de verbetering van de regionale infrastructuur voor openbaar vervoer. Projecten als Randstad Rail tussen Rotterdam en Den Haag, RegioNet rond Amsterdam, Randstadspoor rond Utrecht en de toegankelijkheid van nieuwe vinex-woonbuurten schieten niet op. Lokaal openbaar vervoer is in sommige gemeenten van erbarmelijke kwaliteit en voor de hogesnelheidslijn moet de eerste schop nog altijd in de grond worden gezet.

MAAR DE URGENTIE van verbetering van het openbaar vervoer is geen reden om de invoering van rekeningrijden resoluut af te wijzen. Het ANWB-protest is wel erg gemakkelijk, en vanuit een markteconomisch gezichtspunt is er voor rekeningrijden veel te zeggen: naar een schaars goed, ruimte op de weg, is gedurende een bepaalde tijd van de dag veel vraag. Daarvoor moet een prijs betaald worden. In feite gebeurt dit ook met de duurdere treinkaartjes van de NS in de spits. De files op de wegen zijn de welvaartsvorm van de rijen voor de winkels in de Sovjet- Unie waaraan een einde kwam toen prijsliberalisatie werd doorgevoerd. Het is merkwaardig dat de ANWB zich hiervan niet bewust is. Het alternatief dat de ANWB - in samenspraak met de werkgeversorganisatie VNO-NCW - aandraagt, heet de betaalstrook. Daarbij zouden automobilisten de keuze krijgen: 'gratis' in de file staan of tegen betaling rijden op een aparte strook. Dat zijn twee kwaden in één keer.

De ANWB zou zijn campagne beter op een ander doel kunnen richten, namelijk versnelde aanpak van hoogwaardig openbaar vervoer. Laat de proef op de A12 uitgevoerd worden. Het zou ernstig zijn als opnieuw plannen voor de infrastructuur vertraagd worden, omdat er een compromis moet worden bereikt dat rekening houdt met draagkracht en belangengroeperingen.