NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS 
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Een elektronische zorgsnelweg

Is de 'zorgpas' in het belang van de consument? Porto- en administratiekosten worden minder. Maar zien we nog voor hoeveel geld dokter en ziekenhuis hebben 'gezorgd'?

Door RENSKE SCHRIEMER

Een patiënt haalt bij de balie van het ziekenhuis een klein pasje uit zijn portemonnee, dat veel weg heeft van een pinpas. De smartcard, of zorgpas, gaat in een leesapparaat en klaar. Op hetzelfde moment verschijnt boven bij de arts het patiëntendossier op het scherm. En dat allemaal via de persoonsgebonden zorgpas. Het klinkt nog een beetje onwerkelijk, maar waarschijnlijk deze zomer al gaan ziekenhuizen, verzekeraars en consumenten proefdraaien met de chipkaart.

Belangenverenigingen vinden echter dat bij de landelijke introductie het nut van zo'n pas voor de consument aangetoond moet zijn. Vooralsnog lijkt het er volgens hen op dat vooral de zorgverzekeraars baat hebben bij het elektronische registratiesysteem.

,,Zorgpas is eigenlijk een beetje een misleidende naam'', geeft R. Schermer van de Zorgpasgroep toe. Die koepel, bestaande uit twaalf landelijke organisaties van zorgaanbieders, -consumenten en - verzekeraars, werkt namelijk aan een infrastructuur, niet alleen aan een pas. Die is uiteindelijk niet meer dan de sleutel tot die elektronische zorgsnelweg. Via dat 'netwerk' moet het mogelijk zijn verzekeringsgegevens en medische dossiers van patiënten op afstand te raadplegen. Dat laatste is vooral voor de verzekeraar interessant. Die is dan af van de 'papieren rompslomp', het rondsturen van declaraties en nota's. Want de declaratie van arts of apotheker ontvangt hij automatisch via de elektronische zorgsnelweg. Al twee keer eerder is geprobeerd een zorgpassysteem van de grond te krijgen. Zonder succes. ,,De eerste keer kwam het van de verzekeraars en de banken'', legt Schermer uit. ,,Maar dat had blijkbaar een te commercieel tintje. Toen de zorgverzekeraars het later alleen probeerden, mislukte dat ook. Voor de zorgaanbieders had zo'n kaart te weinig inhoud.'' Schermer denkt dat de organisatie het ,,nu wel gaat redden''. Vooral omdat alle betrokken partijen een inbreng hebben in het proces, inclusief de overheid. De Zorgpasgroep werkt in vier fases toe naar de uiteindelijke landelijke invoering van de chipkaart. In de eerste fase gaat het vooral om identificatie van de patiënt met behulp van de pas en het vaststellen van het verzekeringsrecht. Die functies worden in de praktijk getest. Als alle betrokken organisaties akkoord gaan, krijgen 300.000 mensen in Amersfoort en omstreken deze zomer alvast een zorgpas. Na die proef kan landelijke invoering volgen voor een pas met dezelfde functies. Vanaf dat moment richt de organisatie zich ook op de andere mogelijkheden, zoals zorgplanning, declaratieverkeer en het aansluiten van de Elektronische Patiënten Dossiers op het netwerk.

Het voordeel van zo'n chipkaart in de zorg is volgens J. Beun helder. Hij zit, namens de patiëntenbeweging, in het dagelijks bestuur van de Zorgpasgroep. Hij noemt als voorbeeld de Parkinsonpas, door Zorg en Zekerheid in Leiden in een klein proefgebied ingevoerd. ,,De specialist kan heel gemakkelijk een recept mét de tijden van inname kwijt op de chipkaart. De apotheker verstrekt vervolgens ook op die kaart het medicijn. Thuis stopt de persoon in kwestie de kaart in een leesapparaat. En op het moment dat de pil moet worden geslikt, gaat er een alarmpje.'' Die duidelijkheid over diagnose en medicijnen is niet alleen voor Parkinsonpatiënten een voordeel, maar volgens Beun voor alle zware zorgconsumenten.

Beun vindt wel dat altijd zichtbaar moet zijn hoeveel kosten een patiënt maakt. En de komst van een elektronisch netwerk betekent in principe het einde van het sturen van declaraties en nota's. ,,Je moet altijd weten wat iets kost, of het nu om een doos kaarsen of een tv gaat'', meent Beun. ,,De gemiddelde Nederlandse patiënt gaat heel zorgvuldig om met zorgconsumptie. Via de nota's wordt hij alert gemaakt op de kosten en kan er dan ook nog iets aan doen.'' Volgens Beun is er in beginsel overeenstemming met de verzekeraars dat zij in ieder geval jaarlijks een lijst naar de verzekerden sturen zodat die exact weten hoeveel kosten ze maken.

H. Blaauwbroek van de Nederlandse Patiënten/Consumenten Federatie vraagt zich af of dat werkelijk zo is. ,,Dat zou wel mooi zijn, maar ik weet niets van zo'n afspraak. Volgens mij ligt dat gespreksonderwerp nog open. Bovendien is een jaarlijks overzicht ook niet ideaal. Je kunt dan als patiënt niet meer zo makkelijk aan de bel trekken. Zonde, want we hebben er zo lang naar gestreefd de kosten inzichtelijk te maken voor de consument.'' Volgens Zorgverzekeraars Nederland ( ZN ) bestaat die afspraak inderdaad niet. ,,Pas in een later stadium, na de proef in Eemland, komen die functies aan de orde.'' Blaauwbroek sluit zich aan bij de Consumentenbond en de vereniging Consument en Geldzaken. Die menen dat het nut voor de consument groter moet zijn. ,,Het lijkt er voorlopig op dat de pas vooral voor de zorgverzekeraars voordeel oplevert'', meent Sikko Louw van de Consumentenbond. ,,Zolang het vooral een verzekeringspas is, moet je oppassen dat het geen strafkaart wordt. Zonder pas geen zorg, dat gaat niet de goede kant op.''

Blaauwbroek heeft bovendien het idee dat de kostenbesparing waar de verzekeraars van spreken wel zal meevallen. ,,Om de pas operationeel en functioneel te maken zijn tientallen miljoenen guldens nodig. En uiteindelijk is het toch de consument die betaalt. De investering komt van zorgverzekeraars en overheid en dat kun je doorberekenen naar de consument.''

De consumentenbond vreest dat de acceptatie van een chipkaart in de zorg te laag zal zijn als directe voordelen uitblijven. ,,Kijk naar de chipknip van de banken, dat gaat ook al niet gemakkelijk. Dan kun je je afvragen of de hoge kosten te rechtvaardigen zijn.''

Zorgverzekeraars Nederland geeft toe dat in eerste instantie vooral de verzekeraar baat heeft bij de zorgpas. ,,Die kunnen daarmee het verzekeringsrecht controleren. Het voordeel voor de verzekerde is dat er SOS -gegevens op de kaart komen te staan. Zodat in geval van nood altijd duidelijk is wie er gebeld moet worden en of de patiënt een allergie heeft of bijvoorbeeld diabetes.'' De Zorgpasgroep vindt dat de zorgpas niet is te vergelijken met de chipknip. ,, Het is nu namelijk al zo dat 99 van de 100 ziekenfondsverzekerden hun kaart bij zich dragen. Bij invoering van de zorgpas is dat verschil niet zo groot'', aldus woordvoerder Schermer. Hij benadrukt dat de Zorgpasgroep wel van mening is dat verzekeraars 'bepaalde stimulansen' aan de pas moeten geven. Zoals korting op andere verzekeringsproducten en medische informatie op de kaart. ,,En ja, het geld moet ergens vandaan komen. Als je redeneert dat het project betaald wordt van belastingcenten en premiegelden, dan komt dat bij de consument vandaan. Je moet ook bedenken dat als de pas medisch-inhoudelijk geen voordelen biedt, de zorgaanbieders niet meedoen. Daarom verwacht ik, zeker ook voor de patiënt, een positief resultaat. Bovendien betekent iedere nota een gulden verzendkosten. Als je iedereen één rekening stuurt, komt dat neer op vijftien miljoen gulden. Dat is niet nodig, en kun je dus besparen.''