In: Rialto, Amsterdam.

Versierde duiven en eenzame mensen

Door BIANCA STIGTER
Soms zou je willen dat je net zo naar een film kon kijken als naar een landschap. Een landschap neem je het niet kwalijk dat er niets in gebeurt; als de zee je verveelt ligt dat aan jou en niet aan het water, dat telkens weer anders steeds hetzelfde doet.

In 1996 maakte de Litouwse regisseur Sharunas Bartas een film waar je zo naar kon kijken. Dat kwam omdat er in gezwegen werd en omdat er zo'n mooi landschap in voorkwam, heuvels van kale ronde keien en een brede rivier ergens in Siberië. Het kwam ook door Bartas' steractrice Katerina Golubjeva, die een gezicht heeft waar je ook als naar een landschap naar kunt kijken.

'The House'

Naar The House hoop je dat je weer zo kunt kijken. In de eerste scène lijkt het erop dat dat gaat lukken. In een vervallen kamer in een neoclassicistisch landhuis bewegen een paar sierduiven. De camera staat vrijwel stil; Bartas neemt weer de tijd. Langzaam ontdek je dat de duiven echt versierd zijn, ze hebben felgekleurde veertjes om hun nek en pootjes. De tweede scène is nog beter. In een andere kamer voedt een grote hond, zo een als William Wegman altijd fotografeert, haar jongen. Haar tepels zwiepen in het rond, wat is er aan haar plaats voor velen.

De camera doet weer een ander vertrek aan en dan gaat het mis. Want in de andere kamers van het landhuis waarin The House zich afspeelt wonen mensen, en die mensen hebben pretenties. Ze zijn alleen en ze doen dingen die al te goed bij eenzaamheid passen. Ze staren, ze zwijgen, ze spelen schaak met zichzelf en ze zijn o zo ongelukkig. Waarom dat zo is, wie ze zijn en wat ze in dat huis doen, wordt niet verteld.

Net als in Few of Us, Bartas' vorige film, wordt er in The House niet gesproken. In Few of Us gaf dat niet, maar in The House gaat het op de zenuwen werken. Bartas heeft met zijn nieuwe film, een Frans/Portugees/Litouwse coproductie, filmfestivalkitsch gemaakt. De vaak troosteloze, hier onbekende schoonheid van Litouwen, Kaliningrad en Siberië, zo overweldigend aanwezig in Few of Us en het nog eerdere Trys Dienos, verruilde hij voor de versleten decadentie van een Frans landhuis. Wat in Bartas' eerdere werk wanhoop leek, wordt hier verveling, die zelfs niet door wijn, vuurwerk, maskers en jonge meisjesborsten is te verdrijven. Katerina Golubjeva komt in The House niet voor (ze krijgt wel credit als medewerker aan het scenario). Bartas heeft nieuwe vrienden voor de camera gehaald, onder wie de Franse regisseur Leos Carax, maar van hun gezichten kun je alleen pathetiek lezen.

Als Bartas dan ook nog met symbolen gaat spelen, hij laat bijvoorbeeld een jongetje aan het kruis hangen en in de laatste scène stuurt hij zelfs een heel leger langs, wordt The House zo ronkend dat je er alleen nog maar van weg wilt lopen. Gelukkig komt op het laatst de hond nog even terug. Alleen dan wordt de film weer een landschap.