NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

BAS ROODNAT
In de documentaire Oord van Illusies staat de Chinese schilder Chang Dai-Chien centraal, maar het gaat toch vooral over het totaal van de Chinese beeldende kunst. Chang (1899-1983) wordt aangeduid als de Chinese Picasso, maar dat is een al te primitieve vergelijking, die geheel uitgaat van de Westerse kunstbeschouwing. De documentaire van de China-kenners Carma Hinton en Richard Gordon betoogt juist dat de Chinese kunstbeleving, en ook die in de rest van Azië, principieel anders is dan de Europees-Amerikaanse.

In China is er een veel verdergaande integratie van beeldende kunst, dichtkunst en literatuur, toneel en bijvoorbeeld tuinaanleg. Een Chinese kunstenaar is al werkend aan het mediteren, hij streeft er naar de beschouwer van zijn werk dezelfde mystieke ervaringen te doen ondergaan als waardoor hij zelf gedreven wordt.

Hij doet het bij voorkeur in natuurbeschouwingen, geïnspireerd op het coulissenlandschap van China waar achter elkaar gelegen bergruggen zich in de nevel van de verte oplossen.

Het zijn vrijwel nooit echt gelijkende landschappen. Het zijn emotionele reacties waarin ook dichtregels een rol spelen. Of de pure vormen van de lettertekens die in China veel dichter bij de beeldende kunst staan dan onze letters die slechts gebruikskrabbels zijn. Ook de Chinese schilderstechniek vereist een dusdanige concentratie dat verdieping in de eigen ziel onvermijdelijk lijkt. Elke penseelstreek moet goed zijn, corrigeren is onmogelijk. Verschillen tussen figuratie en abstractie worden niet als zodanig ervaren, eigenlijk is alles abstract.

Het belang van Chang Dai-Chen is dat hij deze eeuwenoude dwingende tradities heeft doorbroken en verrijkt met hem rakende elementen uit andere culturen. Vandaar de Westerse vergelijking met Picasso die ook zijn eigen weg ging. Totaal anders dan Picasso overigens handhaafde Chang het oude gedachtegoed - hij zette het alleen in een ruimer kader.

Typerend voor de Chinese kunstbeleving is de waardering van het publiek voor de kopieën van oude meesters die Chang maakte en die hij als een belangrijk onderdeel van zijn werk beschouwde. Niet omdat ze zo mooi zouden lijken, maar omdat de beschouwer er de oude mystieke ontstaansgeschiedenis in blijft beleven, verrijkt met de meditatieve overwegingen van nu. De film vertoont een lange reeks van prachtige voorbeelden bij de uitvoerige toelichtingen die Changs vrienden en collega's over hem verstrekken.

Kunst omdat het moet. Zaterdag, Ned.2, 0.05-0.58u.