NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

De Europese Commissie wil wettelijke belemmeringen voor de handel via Internet wegnemen. In de Verenigde Staten heeft de e-commerce al een grote vlucht genomen. Maar wat te doen wanneer het om medicijnen uit cyberspace gaat?

Door onze redacteur BRAM POLS

BRUSSEL, 6 JAN. Reisbureaus in de Verenigde Staten gruwen ervan. Ze zijn overvallen door de handel via Internet en hebben hun marktaandeel in twee jaar zien dalen van 80 naar 52 procent, omdat de reiziger achter zijn computer het ticket direct bij de luchtvaartmaatschappij koopt.

De Amerikaanse boekhandelaar kan er ook van meepraten. Boekwinkel Amazon.com heeft op het world wide web een catalogus met 2,5 miljoen titels, waarin de klant op zijn gemak kan neuzen. Met een klik op de muis kunnen ze worden besteld en betaald. Tot voor kort had nooit iemand van Amazon gehoord, nu stevent het bedrijf af op een jaaromzet van 600 miljoen dollar. Barnesandnoble. com - van boekhandel Barnes & Noble - is ook een grote, die nog bedreigender wordt nu het heeft aangekondigd distributeur Ingram Books Group over te willen nemen.

Het is inmiddels een bekend patroon. Grote ketens van boekwinkels zijn gedwongen zich terug te trekken in stadscentra, waar de zelfstandige boekhandel vervolgens het loodje legt. Het overkwam het bekende Printers Inc. - mèt leescafé - in de Californische studentenstad Palo Alto nog onlangs. De laatste tijd kwamen de klanten alleen nog boeken bekijken om daarna huiswaarts te keren en te bestellen bij Amazon.com.

Voor sommige producten - CD's, boeken, wijn en aandelen - is het op Internet ideaal winkelen, voor andere producten leent het web zich minder. Een tennisracket wil je even in je hand houden, schaatsen wil je passen. Aan een bloemetje voor een dierbare hoef je niet vooraf te ruiken. Fleurop doet het dus ook goed op Internet.

De Europese Commissie voorspelt e-commerce een grote toekomst, mits de vijftien lidstaten belemmerende wetgeving laten vallen. De Commissie wil dat voor Internet-handelaars uitsluitend de wetgeving gaat gelden, die in het land van vestiging geldt. Die wetgeving is er vooral voor producten waarvoor restricties gelden. Boeken bijvoorbeeld zijn in Nederland gebonden aan een vaste prijs, zodat de schrijverscultuur in dit beperkte taalgebied niet ten onder gaat aan het discounten van bestsellers. Uitgevers zijn zo verzekerd van een redelijke winstmarge, zodat ze ook nog matig verkopende poëzie in hun fonds kunnen hebben. Die bescherming valt - als de voorstellen van de Commissie werkelijkheid worden - weg indien een virtuele boekhandelaar vanuit Londen boeken met forse kortingen naar Nederland gaat versturen.

Ook in de farmaceutische sector kunnen eigenaardige dingen gebeuren. Zo kan de klant in de VS van achter zijn scherm moeiteloos - voor sommigen gevaarlijke - receptgeneesmiddelen bestellen. Een aantal van die medicijnen is niet eens geregistreerd door de Food and Drug Administration (FDA). Voorstanders zeggen dat de klant oud en wijs genoeg is om daar voorzichtig mee om te gaan. Maar deskundigen vinden dat er een gevaarlijke, hier en daar levensgevaarlijke situatie is ontstaan.

Een aantal staten doet onderzoek naar bepaalde websites, terwijl de Drug Enforcement Administration (DEA) al bij ten minste één Internet-dokter een inval heeft gedaan. Maar hoe de handel in 'cyberspace drugs' kan worden gecontroleerd blijft een probleem voor de ,,uiterst bezorgde'' FDA. Niettemin zeggen andere autoriteiten nooit te hebben gehoord van reclames als: ,,Viagra nodig, maar geen recept? Geen probleem.''

Dat er wel degelijk een rare cultuur is ontstaan bewees onlangs een redacteur van het Amerikaanse persbureau AP. Zij bestelde vanuit Washington op een Britse website een vermageringsmedicijn, dat (nog) niet is toegelaten tot de Amerikaanse markt. De bruine, blanco enveloppe met de voorraad voor een maand passeerde zonder problemen de Amerikaanse douane. De Britse, Internet-apotheker had de 'patiënte' niet eens gezien en kon dus ook niet weten dat zij haar gewicht met dertig pond had overdreven om in aanmerking te komen voor de pillen. Een andere, Amerikaanse website ging bij haar over tot de levering van het erectiemiddel Viagra op grond van de beantwoording van slechts één vraag. De vrouw in kwestie werd niet eens naar haar geslacht gevraagd.

Deze trend van 'do-it-yourself doc-in-a-box' is levensgevaarlijk, meent de NorthCarolina Board of Pharmacy. De situatie wordt te meer gevaarlijk omdat patiënten nu via Internet ook toegang hebben tot allerhande medische literatuur, aan de hand waarvan ze zelf kunnen gaan zitten 'dokteren'. Zo kunnen patiënten zonder recept aan de gang gaan met stimulantia, tranquilizers, antidepressiva, middelen tegen epilepsie enzovoort. Op instigatie van de FDA heeft de Nederlandse inspectie hier overigens wel zo'n website opgerold. Vraag is of er in Europa 'Amerikaanse toestanden' ontstaan als de voorgestelde richtlijn van de Commissie werkelijkheid wordt. In elk geval komt er een probleem op het gebied van zogeheten OTC's - 'over the counterproducten' - waarvoor geen recept nodig is. Wat in de ene lidstaat door een drogist mag worden verkocht, kan in een andere lidstaat uitsluitend worden verkregen op vertoon van een recept. Maar ook zolang er nog niet één centrale registratie is voor toelating van receptgeneesmiddelen tot de gehele Unie, zal er voor deze categorie een probleem ontstaan. Een Europees bureau in Londen (European Agency for the Evaluation of Medical Products) moet die centrale registratie gaan doen, maar nu nog nemen lidstaten daar veelal een eigen beslissing over. Een geneesmiddelenhandelaar kan zich dus vestigen in een lidstaat waar een product al is toegelaten en daar vandaan de cliëntèle in de gehele Unie voorzien.

Ook op het gebied van veterinaire geneesmiddelen kunnen eigenaardige ontwikkelingen ontstaan. De introductie van de euro zal daar een krachtige stimulans bij zijn. In het Verenigd Koninkrijk zijn veel veterinaire producten vrij verhandelbaar. In Duitsland wordt bij het verhandelen van veterinaire middelen de eis gesteld dat alle afleveringen via een dierenarts verlopen, terwijl in België medicijnen voor dieren uitsluitend via een apotheek mogen worden verstrekt. Nederland is een stuk minder restrictief, terwijl een land als Ierland nog veel liberaler is. Een levendige handel vanuit Ierland zou dus in het verschiet kunnen liggen.

Dat een vrijere handel op Internet grote consequenties heeft, geldt ook voor de reclame die voor de producten mag worden gemaakt. In Nederland is het reclame maken voor receptgeneesmiddelen alleen toegestaan in bladen voor artsen en apothekers. Die bepaling geldt niet in alle lidstaten, maar een medicijnenhandelaar die in Athene op Internet reclame maakt voor receptgeneesmiddelen zal nooit kunnen worden aangepakt door een Nederlandse reclame-code commissie. Of het zover komt hangt af van het Europees Parlement en de raad van Europese ministers die de electronische handel in hun portefeuille hebben.

De Amerikaanse Internet-boekhandel Amazon.com heeft het vierde kwartaal van 1998 een omzet behaald van 250 miljoen dollar, ruim een verdrievoudiging ten opzichte van dezelfde periode in 1997. Het resultaat ligt ver boven de verwachting. Toch schommelde het aandeel op Wall Street sterk, omdat sommige analisten hadden gehoopt dat de omzet de 300 miljoen dollar al zou overtreffen. Amazon.com kampt vooralsnog met verlies, enerzijds door een geldverslindende klantenservice, anderzijds door de scherpe prijsstelling van de boeken. (AP)