NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door onze correspondenten
WASHINGTON/LONDEN, 17 DEC. De Verenigde Staten hebben gisteravond grootscheepse raketaanvallen op Irak ontketend. De aanvallen, in samenwerking met Groot-Brittannië, zullen naar verwachting zeker drie tot vier dagen duren. Volgens Londen komen ook Britse vliegtuigen nog in actie.Over de schade en mogelijke slachtoffers is nog nauwelijks iets bekend. Een raket sloeg in in een Iraanse grensplaats.

De Iraakse president Saddam Hussein riep zijn troepen op ,,ten strijde te trekken tegen de vijanden van God, de Arabische Natie en de mensheid''. ,,Zo God het wil, bent u de overwinnaar'', zei hij. Rusland en China hebben de aanvallen scherp veroordeeld, en onmiddellijke stopzetting ervan geëist. Een ,,grote meerderheid'' van de NAVO-landen steunt de actie. In Israel is het leger in hogere staat van paraatheid gebracht. Premier Netanyahu zei dat Israel zich zal weten te verdedigen tegen een eventuele Iraakse vergeldingsaanval. Reeds ruim een week oefent een Amerikaanse Patriot-antiraketraketeenheid in de Negev-woestijn.

Republikeinen in het Amerikaanse Congres trokken meteen president Clintons motivatie voor de actie in twijfel. Vandaag zou het Huis van Afgevaardigden stemmen over impeachment van de president. Maar in verband met de Iraakse crisis besloten de leiders van de Republikeinen om de stemming voorlopig uit te stellen.

President Clinton zei dat hij opdracht tot de aanvallen had gegeven omdat Irak weigert mee te werken aan de wapeninspecties van de Verenigde Naties. Het doel van de actie is om het Iraakse vermogen nucleaire, chemische en biologische wapens te maken ,,ernstig te verzwakken'', aldus Clinton. Minister van Buitenlandse Zaken Madeleine Albright zei: ,,We hebben besloten om militair in te grijpen, omdat andere middelen gewoon niet werkten.''

Clinton noemde de militaire actie in een toespraak tot het Amerikaanse volk ,,een krachtige, aanhoudende reeks luchtaanvallen'', gericht op de centra van de militaire macht van president Saddam Hussein. Het is de grootste Amerikaanse militaire operatie sinds de Golfoorlog in 1991.

De aanval, die de codenaam Desert Fox (Woestijnvos) draagt, kwam minder dan 24 uur nadat Richard Butler, het hoofd van de wapeninspecteurs van de Verenigde Naties, de Veiligheidsraad van de VN had gerapporteerd dat Irak de inspecties systematisch tegenwerkt. De Britse premier Tony Blair zei gisteravond dat er ,,na een jaar van obstructie'' en ,,gebroken beloftes'' door Saddam geen andere keuze was dan militair ingrijpen om zijn potentieel voor massavernietigingswapens ,,aan te tasten''. Groot-Brittannië heeft enkele tientallen jachtbommenwerpers en ondersteuningsvliegtuigen gestationeerd in Koeweit, Bahrein en Turkije.

De Britse publieke opinie steunt in meerderheid een aanval op Saddam. Veel commentatoren vragen zich vanochtend af of de VS en Groot-Brittannië een coherente strategie hebben voor de lange termijn. Omstreeks 23.00 uur Bagdad tijd (21.00 uur in Nederland) vuurden Amerikaanse oorlogsschepen en een onderzeeboot vanuit de Golf de eerste van honderden kruisraketten af. Ongeveer twee uur later bestookten die militaire en industriële doelen verspreid over Irak. Irak reageerde met afweergeschut. Ook bommenwerpers van de marine namen deel aan de actie. De eerste aanvallen richtten zich op doelen in het zuiden van Irak, om een eventuele aanval van Iraakse troepen op Koeweit te verhinderen. Waarschijnlijk zijn ook de vele paleizen van Saddam Hussein doelwit van de aanvallen.

Verwacht wordt dat de komende dagen ook gevechtsbommenwerpers en B-52 bommenwerpers met kruisraketten ingezet zullen worden.

Clinton onderstreepte in zijn toespraak dat zijn besluit gesteund werd door al zijn adviseurs, van vice-president Gore, tot minister van Defensie Cohen (een Republikein) en de chefs van staven. ,,Als we de actie zelfs maar voor een paar dagen hadden uitgesteld, dan zouden we Saddam Hussein meer tijd hebben gegeven om zijn troepen te verspreiden en en zijn wapens te beschermen'', aldus Clinton.

De president zei dat de Amerikanen de actie niet wilden beginnen tijdens de Ramadan, de islamitische vastenmaand die dit weekeinde begint, omdat dat ,,ernstig beledigend'' zou zijn voor de islamitische wereld. Maar hij sloot niet uit dat de aanvallen tot in de Ramadan zullen voortduren.

Kort ging Clinton ook in op samenloop van de impeachment-crisis en de aanval op Irak. ,,Saddam Hussein en andere vijanden van de vrede dachten misschien dat het ernstige debat waar het Huis van Afgevaardigden voor staat de Amerikanen zou afleiden, onze vastberadenheid zou verzwakken. Maar opnieuw hebben de Verenigde Staten bewezen dat we militair optreden, ook al doen we het niet graag, als dat in het Amerikaanse belang is.''

Clinton zei dat de wapeninspecties in Irak, waarmee Bagdad aan het eind van de Golfoorlog moest instemmen, niets meer konden bereiken. ,,De inspecteurs ontwapenden Saddam niet, Saddam had de inspecteurs ontwapend.'' Hij noemde die situatie ,,een gevaar voor de stabiliteit van de Golf en voor de veiligheid van mensen overal''.

De aanvallen komen na een kat-en-muisspel tussen Irak en de Verenigde Staten dat meer dan een jaar heeft geduurd. Toen Irak dit najaar de elke medewerking met de wapeninspecteurs van de VN (UNSCOM) opzegde, bereidden de Amerikanen al een grootscheepse aanval voor. Die aanval, in novermber, werd echter op het laatste moment afgeblazen toe Irak beloofde om weer met UNSCOM samen te werken.

Clinton, zijn ministers Albright (Buitenlandse Zaken) en Cohen (Defensie) noemde een dubbel motief voor de aanvallen: het verzwakken van Iraks vermogen om wapens voor massavernietiging te maken en gebruiken, en het verminderen van de kans dat Irak zijn buurlanden nog eens zal aanvallen. Volgens Cohen en Veiligheidsadviseur Sandy Berger was half november, na het aflasten van eerder aanvallen, begonnen met de voorbereidingen voor deze actie. ,,Militair gezien was dit de juiste beslissing, de juiste datum'' zei Henry Shelton, voorzitter van de chefs van staven. Clinton had de opdracht tot de aanval dinsdagavond laat al gegeven, aan boord van Air Force One, op de terugweg van zijn reis naar Israel.

Uit een eerste opiniepeiling van CNN blijkt dat 74 procent van de Amerikanen de aanval steunt, terwijl 13 procent er tegen is.

De Amerikanen hebben ruim 24.000 troepen, 22 oorlogsschepen en 200 vliegtuigen in de Golf-regio. Zestig extra vliegtuigen en 1500 extra manschappen zijn onderweg. Het ene Amerikaanse vliegdekschip in de Golf, USS Enterprise, krijgt versterking van een tweede, USS Carl Vinson.

( a d v e r t e n t i e s )

Domicilie,
voor wie zich vestigt in het buitenland.