NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

RAYMOND VAN DEN BOOGAARD
Alleen al om Jack Kerouac, tegen een achtergrond van jazz, te horen voorlezen uit zijn roman On the Road loont het om te kijken naar The Beat Generation.

Dat is een Amerikaanse documentaire van Janet Forman uit 1987, die de Tros vanavond uitzendt in de rubriek Kunst omdat het moet. Het is een voorbeeldige film. Er komt een keur aan belangrijke vertegenwoordigers aan het woord uit de beat generation, deze kunstzinnig-maatschappelijke beweging in het Amerika van de jaren '50: Carl Solomon, de eerder dit jaar overleden Allen Ginsberg, William Burroughs, Gregory Corso, Leroi Jones. Er zijn ook interviews met mindere goden uit de beweging - niet erg want mindere goden zijn vaak heel representatief. En Forman heeft vrouwen uit de beat generation geïnterviewd - een zelden belicht aspect. 'The Liberation of America' heet de documentaire ironisch, en dat geeft al aan dat vooral de sociaal-historische betekenis van de beat poets aan bod komt, eerder dan hun literaire. Het beeld is dat van een benauwde, onderdrukkende maatschappij van de naoorlogse wederopbouw, waarvoor het gedachtengoed van de beat generation - een cocktail van literatuur, jazz, drugs, vrije seks, en bovenal een cool levensgevoel - een alternatief bood. Zoveel aantrekkingskracht had deze denkwereld, dat ze in de jaren '60 en '70 in de Amerikaanse maatschappij min of meer gemeengoed is geworden.

Zou een protestbeweging nu nog kunnen bestaan of heeft het westers maatschappelijk systeem - volgens het procédé dat in de jaren zeventig 'repressieve tolerantie' werd gedoopt, inmiddels zoveel uitlaatkleppen ontwikkeld dat protest niet meer mogelijk is? Eén aspect van de beat generation lijkt in ieder geval niet te zullen terugkeren. Een aantal belangrijke kopstukken uit de beweging was homoseksueel, en sprak en schreef daarover. Desondanks zag niemand in de beat generation een specifiek homoseksuele beweging - de aandacht voor dit onderwerp werd gezien als onderdeel van een algemene bevrijding van de menselijke seksualiteit. In een tijd waarin bij de Gay Games een spreker een stadion vol homoseksuelen toeroept hoe extraordinary zij zijn, stemt deze historische waarneming enigszins weemoedig.

The Beat Generation: The Liberation of America (Janet Forman, VS, 1987), zaterdag, Ned.2, 00.22-01.22u.