NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Hoe hard het ook sneeuwt om hem heen, op de televisie van RTL4- programmadirecteur Bert van der Veer schijnt altijd de zon. Sommigen denken dat hij bij RTL4 niet op zijn plaats is. ,,Bert moet gewoon weer goede programma's gaan maken.''

Door JAPKE-D. BOUMA

Joop van den Ende wist niet zo goed wat hij aan moest met Bert van der Veer. De amusementskeizer kreeg de kriebels van de pijprokende filosoof met de plusbril. Hij kon niet tegen zijn bedachtzaamheid, zijn stiltes, en de minuten achtereen dat hij in het midden kon laten wat hij werkelijk dacht. ,,Joop vond mijn houding niet goed', denkt Bert van der Veer zelf. ,,Ik leunde te veel achterover, en dacht te veel. Joop snapte dat niet. Die was van de grote gebaren en de energie. Ik kreeg pas een kans, toen Henny Huisman hem vroeg of ik zijn regisseur mocht worden.''

Joop van den Ende was en is niet de enige in het Hilversumse wereldje van de commerciële televisie die de huidige programmadirecteur 'ad interim' van RTL4 als ,,een geval apart'' typeert. Hij wordt beschouwd als de godfather van de emotietelevisie, maar is al jaren lid van de VPRO. Hij stond aan de wieg van succesprogramma's als de Surprise Show en Goede Tijden Slechte Tijden, maar hij schrijft net zo lief misdaadromans, columns en gedichten. In zijn Veluwse villa herbergt hij een heuse bibliotheek. Sommigen vragen zich af waarom hij niet bij de publieke omroep is neergestreken. Dan zegt hij dat hem dat helemaal niet zou tegenstaan, maar dat hij in de bureaucratie aldaar waarschijnlijk slecht zou gedijen. Zelf lijkt Bert van der Veer zijn tegenstellingen te cultiveren. ,,Het is toch tekenend dat jij de De Telegraaf citeert, en ik de VPRO-gids'', sneerde hij afgelopen woensdag tijdens een lezing tegen discussieleidster Chazia Mourali.

Met zijn eigenzinnigheid viel hij op bij Pieter Porsius, de onlangs aangetreden president-directeur van de Holland Media Groep (RTL4, RTL5 en Veronica). De beroepscynicus Porsius kon zich al snel goed vinden in zijn subtiele humor en spottende terzijdes. Net als Van der Veer kijkt ook hij graag naar BBC2, BRT2 en Nederland 3, zo vertelde hij onlangs aan Paul de Leeuw. Van der Veers distantie van het traditionele televisiewereldje in combinatie met zijn ervaring als succesvol bedenker van programma's maakte hem de ideale kandidaat om het noodlijdende RTL4 weer op juiste koers te zetten. Bert van der Veer ging voortvarend van start. Satirische quizzen moesten er komen bij RTL4, zo meldde hij vlak na zijn aantreden in een interview met Vrij Nederland. En een discussieprgramma als het VARA-programma Het Lagerhuis zou ook prima passen bij RTL4. Hij zag Henny Huisman en André van Duin best een pittige talkshow presenteren. Hij kondigde een recordaantal nieuwe programma's aan. Alles om de sleetsheid bij RTL4 uit te bannen. De presentatoren moesten jonger.

De plannen veroorzaakten een mediastorm waarin adverteerders, televisieproducenten en RTL4-presentatoren klaagden dat er te veel ineens werd veranderd. De plannen van Van der Veer en Porsius zouden de kijker eerder wegjagen dan aanlokken. Ze maakten zich bovendien zorgen om de kijkcijfers die onder Van der Veer almaar verder daalden. ,,Zelfs ik begrijp niet meer waar Bert mee bezig is'', verzucht Tineke de Nooij. De voormalige Veronica-presentatrice werkte in de periode 1976-1992 bijna onafgebroken met Van der Veer samen. Ze vroeg hem in 1982 als regisseur van haar middagmagazine 'Tineke bij Veronica'. ,,Op het gebied van de inhoudelijke televisie heb ik veel van Bert geleerd. Maar sinds hij bij RTL4 zit, zijn alle presentatoren met know how verdwenen. Tegenwoordig zie ik er voornamelijk 26-jarigen met maatje 38 van de autocue lezen. En dan die kifterige journalistieke toon, helemaal niet meer gezellig. Bert is echt vreselijk fout bezig. Hij moet gewoon weer goede programma's gaan maken.''

Ook voormalig netcoördinator van Nederland 1, Gerard Hulshof, vindt dat Van der Veer verkeerd bezig is met RTL4. ,,Kijkers hebben de pest aan grote veranderingen. Nieuwe programma's lukken zelden. Dus als je er al voor kiest om te veranderen, moet je het subtiel doen en niet met de vaart waarmee het nu gaat.''

Hij heeft geen wortels, zegt Van der Veer. Daarvoor moest hij als kind te vaak verhuizen - zijn vader was beroepsmilitair. Natuurlijk, er is Bergen op Zoom waar hij op 1 maart 1951 werd geboren. Daar staat ook de gereformeerde kerk waar hij als zesjarig jongetje stiekem op de preekstoel klom. Zijn stemmetje galmde zo mooi door het gewelf, vandaar. Zijn opa was koster, zijn jeugd zeer christelijk. Hij omschrijft zichzelf in die tijd als 'het jongetje met het brilletje'. ,,'Bert van der Veer, koekepeer', werd ik genoemd. Met een lapje voor mijn oog om dat luie oog weer recht te trekken. Van mijn geweldige uiterlijk moest ik het niet hebben, daar was ik al snel achter. Dus zorgde ik dat ik het beste was in de klas. De strijd ging tussen Loes, Pieter en mij: Loes was een mooie meid die ook nog slim was en Pieter had polio. Dus die was ook aan het compenseren.''

Tijdens zijn studententijd aan de School voor Journalistiek schiep Van der Veer een alter ego, Simon Kelderman. Hij schreef een aantal verhalen met deze mysterieuze figuur in de hoofdrol. Een daarvan zou later zelfs nog door de KRO in productie worden genomen, met Hans Dagelet als Simon Kelderman. Maar de serie werd nooit uitgezonden. ,,Ik kwam op het idee voor Simon Kelderman door een tekening van Heinz Edelmann'', zegt hij. ,,Daarop stond een jongen met een draagbare televisie in zijn hand. Om hem heen sneeuwt het met grote sneeuwvlokken, maar op het toestel schijnt de zon. Dat werd Simon Kelderman. Hij was een beetje mijn Nescio, een idealist in een harde wereld, een optimist, een missionaris. Een typje dat ik altijd met me mee ben blijven dragen en dat af en toe wat heftiger naar boven komt dan anders.''

Televisie als de brenger van de zon in een donkere wereld.

En dat terwijl zijn tante Annie in Bergen op Zoom nog gedacht had dat hij dominee zou worden. Of schrijver. Bertje zelf wilde filmregisseur worden. Tijdens een vakantie aan het Lago Maggiore had hij ooit een stoere Italitaanse filmregisseur aan het werk gezien. Helaas oordeelde zijn moeder dat er in de film geen droog brood te verdienen was en Bert besloot naar de School voor Journalistiek in Utrecht te gaan. Voornamelijk omdat hij van schrijven hield. ,,Bert was in de jaren zestig niet bepaald het type rebel'', herinnert Joop Heintz zich, destijds een studie- en huisgenoot en thans werkzaam in een staffunctie bij de Wereldomroep. Heintz: ,,In een periode waarin autoriteit per definitie werd aangevochten, bleef Bert aan de kant staan en analyseerde. Hij was geen hemelbestormer. Dat kwam later pas, in het televisievak.''

,,Hij was voor ons een baken, met die rust van hem en zijn bedachtzaamheid'', herinnert TROS-programmaakster Yvonne Habets zich, een andere huisgenoot. ,,Bert was de man die altijd op onze jassen en tassen paste als we gingen dansen. En 's avonds ging paps weer mee naar huis. In die tijd heeft hij ook zijn vrouw Erna ontmoet. Met haar is hij nog steeds samen. Dat is typisch Bert. Als hij eenmaal ergens achter staat, blijft hij dat doen. Net als die pijp van hem. Die had hij toen ook al. Toen ik hem laatst weer eens zag op tv, dacht ik nog, jezus Bertje, je bent geen spat veranderd.''

Omdat het onderwijs op de School voor Journalistiek hem al snel niet meer kon bekoren, ging hij richting Hilversum. De treinverbinding was uitstekend, Tubantia in Enschede wilde wel voor kleine artikeltjes over het Hilversumse betalen, en zo belandde hij met Joop Heintz voor het eerst in een opnamestudio.

Heintz: ,,We zaten hele middagen in de regiekamer bij Rob Touber, een groot regisseur in die tijd. Als twee kleine jongetjes, op klapstoeltjes voor het scherm. Vooral Bert was enorm onder de indruk van al die knoppen, panelen en monitoren. Daar is, denk ik, zijn fascinatie voor televisie pas echt goed begonnen. De School voor de Journalistiek heeft hij niet afgemaakt.''

Hoewel zijn televisiecarrière sindsdien niet altijd even consequent verliep - hij was nog korte tijd televisierecensent bij het Utrechts Nieuwsblad, schreef twee degelijke naslagwerken over de geschiedenis van de Nederlandse tv, was pr-functionaris bij Phonogram en tekstschrijver voor Willy Dobbe - kunnen zijn vroege jaren in de regiekamer van Rob Touber worden gezien als de basis voor zijn latere successen bij Joop van den Ende waar hij in 1987 terechtkwam. SBS6-directeur Fons van Westerloo heeft veel bewondering voor Van der Veers trackrecord in die tijd. ,,Hij was een van de eersten die verstand hadden van het vak van zenderprogrammeur in Nederland. Hij wist heel goed hoe je kijkers aan je station kon blijven binden. Daar heb ik heel veel van geleerd.''

Toen Van der Veer echter in 1993 programmadirecteur werd van RTL5 en een jaar later ook van Veronica, begonnen er dingen mis te gaan onder zijn leiding. Van Westerloo: ,,Natuurlijk is dat niet alleen Bert zijn schuld, maar toen ik hem opvolgde als programmadirecteur bij RTL5 lag het station volledig op apegapen. We moesten echt helemaal opnieuw beginnen.'' Datzelfde gold ook voor Veronica, vindt Van Westerloo. ,,Onder Van der Veers leiding was Veronica een puinhoop. Daar heeft SBS6, dat zich datzelfde jaar in de markt probeerde te vechten, toen nog enorm van geprofiteerd. Voor ons was het een feestje.''

Van der Veer is het ten dele met die kritiek eens. Hij zegt alleen dat de plannen die hij had met RTL5 en Veronica wel degelijk goed waren, maar dat hij van de toenmalige leiding niet voldoende tijd kreeg om ze te verwezenlijken. Hij zegt te zijn opgestapt bij de HMG, omdat hij zich niet prettig voelde in de bureaucratische structuur van de nieuwe onderneming die steeds hechter werd.

Hij besloot uiteindelijk voor zichzelf te beginnen en stichtte het televisie-adviesbureau TV Inside. Maar ook dat werd niet het succes dat hij ervan verwacht had. ,,Ik denk dat de markt gewoon nog niet rijp was voor de diepe marktanalyses waar wij mee kwamen.

Ik denk dat dat voornamelijk kwam doordat er een aantal dingen misgingen in de mediawereld, waaronder Sport7. Men was nog niet zo ver als wij.'' Toen zijn zakelijk partner Ria Eijken besloot uit TV Inside te stappen, leek het hem beter ook voor de andere twee werknemers iets nieuws te zoeken. Hij ging alleen verder. Vanuit die positie is hij nu door Porsius tijdelijk ingehuurd als programmadirecteur. Die status bevalt hem, zegt hij. Hij kan zich volledig richten op programma's en programmaschema's en hoeft verder niet met staforganen te vergaderen. Zo is hij weer de solist die hij altijd het liefst wilde zijn. Sommigen noemen hem een idealist, die lange-termijn-idealen belangrijker vindt dan succes op korte termijn.

,,Natuurlijk kan je nu bij RTL4 allerlei programma's in het schema zetten die binnen no time heel goed scoren. Maar dat is niet het enige waar wij mee bezig zijn. RTL4 moet weer een merk worden waar rekening mee gehouden moet worden. Als mij daarvoor de tijd niet gegund zou worden, zou dat een hele grote teleurstelling zijn. Ik heb van huis uit meegekregen dat je af moet maken waarmee je begonnen bent.''