NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

S e l e c t i e

PAUL STEENHUIS
Het is een zegen voor de Nederlandse kunst geweest dat de schilder Jan Wiegers ziek werd. Want als hij geen TBC had gekregen en niet vanuit Groningen naar Davos was gegaan om aan te sterken, dan had hij daar nooit de expressionistische schilder Ernst Ludwig Kirchner ontmoet.

Dan was Groningen een duf provinciestadje gebleven. Nu niet. Wiegers kwam terug uit Zwitserland in 1918, vol van de felle kleuren en hoekige houtsnedes van Kirchner, met wie hij samen had gewerkt. Die expressionistische invloed was bepalend voor de ontwikkeling van het groepje Groninger collega-kunstenaars van Wiegers, die samen de 'kunstkring De Ploeg' vormden. Wat hen bond was de behoefte om te ontsnappen aan de salonkunst, de drang om iets anders te maken dan een braaf landschapje, met een koe die goeiïg over de sloot kijkt. Met Wiegers kwam het expressionisme in Groningen, en de leden van de Ploeg ontwikkelden een prachtige, eigenzinnige variant ervan: het expressionisme van het 'hoge laand', zoals de Groningers de kleistreken benoorden hun stad noemen. De leden van de Ploeg schilderden dat met felle kleuren en in grillige vormen. Dat leverde schilderijen op die nog niets aan frisheid en overtuigingskracht hebben ingeboet.

Dat is te zien in de aflevering van het Tros-programma Kunst...Omdat het moet van zaterdag, die gewijd is aan de kunstenaars van De Ploeg tussen 1918 en 1928, de belangrijkste periode van de groep. In dat programma, gemaakt door de Groninger cineast Buddy Hermans die zich in kunstenaarsportretten specialiseert, zijn veel kunstwerken van Wiegers en mede-Ploegleden als Johan Dijkstra, H.N. Werkman en anderen te zien.

Vooral de eerste helft van de uitzending is levendig. Met prachtige archief filmbeelden van het vooroorlogse Groningen, gecombineerd met foto's en documenten uit de jaren twintig, weet Hermans een goed beeld te scheppen van de sfeer en de stad waarin de Ploeg ontstond. Hij brengt ook de belangrijke ontmoeting tussen Wiegers en Kirchner in beeld aan de hand van archief foto's en schilderijen. Daarna wordt de ontwikkeling van de Ploeg in beeld gebracht.

Dat de uitzending dan af en toe wat schools en traag wordt en bijvoorbeeld de geniale Ploeg-schilder Job Hansen, die 'benzinerellen' (in plaats van aquarellen) maakte, onderbelicht blijft, doet aan de waarde van deze Ploeg-portret weinig af. Er is veel in deze uitzending te zien - bijvoorbeeld de tekeningen en schilderijen van de Ploeg-expositie 'Naakt' - dat ik niet had willen missen.

Kunst... omdat het moet, Ned.2, 00.21-01.22u.