NIEUWSSELECTIE  
  KORT NIEUWS  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Met de opkomst van drie figuren uit de literaire historie werd gisteren in Amsterdam het verschijnen van de eerste drie delen van de Deltareeks gevierd, een serie heruitgaven van klassieke werken. ,,Er was een tijd dat boekhandels en bibliotheken daarvan lange rijen hadden staan.''

Door onze redacteur JEROEN VAN DER KRIS

AMSTERDAM, 27 MEI. Onder luid applaus betraden ze gisteren de Beurs van Berlage in Amsterdam. Jacob van Maerlant, ,,de 13de-eeuwse veel-schrijver en vader aller dichters'', als eerste, al snel gevolgd door Hieronijmus van Alphen (1746-1803) en Nicolaas Beets (1814-1903), beter bekend onder het pseudoniem Hildebrand. ,,Allereerst moeten we wat eeuwen overbruggen'', begon de interviewer. ,,Meneer Beets, u bent de jongste van dit gezelschap. Wilt u zo vriendelijk zijn om aan Van Alphen en Van Maerlant uit te leggen wat er sinds hun tijd veranderd is?''

Het korte toneelstuk dat volgde werd geschreven door Marita Mathijsen. In de Beurs werd het gisteren opgevoerd om te vieren dat de eerste drie delen verschenen van de prestigieuze Deltareeks, een serie heruitgaven van klassiekers uit de Nederlandse literatuur. Mathijsen, die eerder een bundel denkbeeldige gesprekken met negentiende-eeuwers publiceerde, speelde zelf de rol van interviewer.

De drie schrijvers, acteurs met lichte vermomming, bleken bescheiden mannen. ,,Die gedichtjes heb ik geschreven voor mijn kinderen'', zei Van Alphen (Carel Alphenaar) over zijn Kleine Gedigten voor Kinderen, ,,omdat ik geen geschikte lectuur vond voor die lieve wichtjes en ik wilde iets dat van wezenlijk belang was voor hun morele ontwikkeling. (...) het gaat me wezenlijk wat al te ver om deze kinderversjes op een rij te stellen met het werk van Hooft of Vondel.'' Waarop Van Maerlant (Carol van Herwijnen) vroeg: ,,Wie mogen dat wel zijn?'' Een variant op dezelfde grap werd even later met succes nog eens toegepast: toen Shakespeare ter sprake kwam, keek de oude Van Maerlant opnieuw onbegrijpend omdat hij natuurlijk geen idee had wie dat was.

De drie boeken die gisteren gepresenteerd werden - Hildebrands Camera Obscura, Van Alphens Kleine Gedigten voor kinderen en een bloemlezing uit het werk van Van Maerlant - vormen het begin van een reeks die bijzonder genoemd mag worden, al was het alleen al omdat de delen ervan verschijnen bij verschillende uitgeverijen. De naam Deltareeks roept de suggestie op van een reddingsoperatie en daarvan is hier in zekere zin ook sprake. De onderneming is mogelijk gemaakt door subsidie van de rijksoverheid, want individuele uitgevers zagen er de laatste decennia nog nauwelijks brood in werken uit de oudere Nederlandse letterkunde uit te geven.

,,Er was een tijd dat boekhandels en bibliotheken daarvan lange rijen hadden staan en dat educatieve uitgevers elkaar beconcurreerden met reeksen met gewichte namen'', zei prof. dr. E.K. Grootes in de Beurs. Hij is voorzitter van de Stichting Nederlandse Literaire Klassieken, die verantwoordelijk is voor de tekstkeuze en de kwaliteit van de reeks. Dat 'de klassieken' in de jaren tachtig in een weinig florissante situatie terecht kwamen, was volgens Grootes vooral te wijten aan veranderingen in het voortgezet onderwijs. ,,Literatuurgeschiedenis verschoof er naar de achtergrond, het klassikaal lezen van oudere teksten raakte uit de mode, en de leraren Nederlands legden meer nadruk op het stimuleren van plezier in het lezen van eigentijdse literatuur.'' Het gevolg was dat zelfs docenten op universiteiten sommige klassieke teksten niet meer kunnen laten lezen door hun studenten, omdat ze niet meer verkrijgbaar zijn.

Voordat Grootes gisteren de eerste delen van de Deltareeks overhandigde aan demissionair staatssecretaris Nuis van Cultuur, verontschuldigde hij zich voor het feit dat de subsidiegever daar zo lang op had moeten wachten. Het initiatief voor de serie klassiekers werd al midden jaren tachtig genomen. ,,Ik wil niet verhelen dat het uitstel tot enige irritatie bij het ministerie heeft geleid'', zei Grootes. ,,Het maken van een uniforme reeks bij verschillende uitgevers is echter geen simpele zaak.'' Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen gaf tot nu toe 900.000 gulden subsidie.

Uitgevers die in de toekomst met subsidie een deel in de reeks willen uitgeven, kunnen zich melden bij de Stichting Nederlandse Literaire Klassieken. Ze moeten beloven de boeken ten minste tien jaar in voorraad te houden. De eerste drie delen zijn gemaakt in een oplage van enkele duizenden. Dit najaar verschijnen de volgende twee delen (Het hart naar boven. Religieuze poëzie uit de zeventiende eeuw en Gedichten van Jacques Perk). Volgend voorjaar volgen werken van Guido Gezelle en G.A. Bredero.

De boeken zijn bestemd voor een breed, in literatuur en geschiedenis geïnteresseerd, publiek. De teksten worden daarom niet begeleid door lange inleidingen en beschouwingen. Dat moet een geruststellende gedachte zijn voor Beets, die in het toneelstuk van Mathijsen blijk gaf van enige zorg over wat men met zijn Camera Obscura had gedaan: ,,Ik ben weliswaar dankbaar voor de duurzame belangstelling, maar ik heb tegelijk ook het gevoel dat men het kind weer zijn zondagse pakje aangetrokken heeft, terwijl ik zoveel moeite gedaan heb om dit boekje juist in een alledaagse plunje te laten verschijnen. (...) Ik begrijp wel dat de notennood hoog gestegen is, maar de Camera Obscura is voor het genoegen van de lezer geschreven en niet voor de wetenschap.''

Een verkorte versie van het toneelstuk van Marita Mathijsen wordt aanstaande vrijdag gepubliceerd in de bijlage Boeken van NRC Handelsblad.

Hildebrand (Nicolaas Beets), Camera Obscura (Athenaeum - Polak & Van Gennep, f 75,-); Hieronijmus van Alphen, Kleine Gedigten voor Kinderen (Athenaeum - Polak & Van Gennep,
f 39,90); Jacob van Maerlant, Maerlants werk, Juweeltjes van zijn hand (Ambo/Amsterdam University Press, f 69,90)