NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door onze redacteur MARIANNE VERMEIJDEN
ROTTERDAM, 16 DEC. De Amerikaanse erfgenamen van de Amsterdamse kunsthandelaar Jacques Goudstikker zullen worden gesteund door het World Jewish Congress in New York, het Joods Wereldcongres, bij hun poging de kunstcollectie Goudstikker terug te krijgen.

,,We zouden graag met de Goudstikker-erven kennismaken om hun zaak goed te leren kennen'', zegt kunsthistorica Constance Löwenthal in New York, ,,want misschien kunnen we hen helpen.'' Het Joods Wereldcongres heeft recent de Commission for Art Recovery in het leven geroepen, die zich ten doel stelt om kunst die tijdens de oorlog door de nazi's werd geroofd en nog niet is opgespoord, te localiseren en terug te bezorgen bij de eigenaren of hun nazaten. Behalve Löwenthal heeft Robert S. Lauder zitting in de commissie. De kunstverzamelaar Lauder, zoon van cosmetica-fabricante Estée Lauder, leidt in New York de internationale divisie van het cosmetica-concern en is daar tevens voorzitter van The Museum of Modern Art. Löwenthal werkte eerder bij de IFAR, de International Foundation for Art Research, New York, belast met de opsporing van recent gestolen kunst: ,,Als nieuwe commissieleden zijn we ons ervan bewust dat we straks met verschillende eigenaren als musea, privé-personen en kunsthandelaren te maken krijgen, en ook met uiteenlopende wetgevingen. Maar behalve een wettelijke context, bestaat er ook zoiets als een morele context. Wij buigen ons nu over beleid en strategie.''

Löwenthal wil de te zijner tijd opgespoorde kunst die niet meer kan worden teruggegeven, omdat eigenaren of erfgenamen gestorven zijn, te koop aanbieden. De opbrengst zal naar voorbeeld van de vorig jaar in Oostenrijk geveilde Mauerbach-collectie naar een joods fonds gaan.

Inmiddels heeft de Amerikaanse commissie Hector Feliciano als adviseur aangetrokken. Deze van oorsprong Porto-Ricaanse, in Parijs woonachtige journalist publiceerde in 1996 na zeven jaar onderzoek het boek Le musée disparu, een nauwkeurig verslag van de roof, transacties en recuperatie van kunstwerken uit joods bezit in Frankrijk tijdens de Tweede Wereldoorlog.

,,Ik heb, inderdaad, onlangs aan de erfgenamen Goudstikker enige adviezen gegeven'', vertelde Feliciano gisteren. ,,Wat mij opvalt is dat de Nederlandse overheid de London Declaration uit 1943, waarbij alle, onvrijwillige transacties met de Duitse bezetter ongeldig werden verklaard, wél toepast bij het terugeisen van de Koenigs-collectie, die nu in Moskou is, maar dat men er in het geval van de Goudstikker-verzameling niets van wil weten. Het is heel simpel, die Declaration is medeondertekend door Nederland en daar dient men zich aan te houden.''

De in 1952 getroffen schikking met de weduwe van Goudstikker wijt Feliciano ,,aan de druk die op haar is uitgeoefend, en aan de zo volstrekt andere en moeilijke omstandigheden van eind jaren veertig en begin jaren vijftig waarin nabestaanden geen andere uitweg zagen dan maar in godsnaam iets te regelen.'' Feliciano vindt het begrijpelijk dat de erven na de ontoeschietelijke reactie van staatssecretaris Nuis van OCW nu niet langer enkele, maar alle overgebleven kunstwerken van Goudstikker opeisen. ,,De Nederlandse overheid kan beter een voorbeeld nemen aan de Amerikaanse musea. Bij recent ontdekt, joods bezit gaven zij openheid van zaken en zij toonden zich ook bereid om met de betrokkenen te onderhandelen. Want die musea willen niet de reputatie hebben dat zij eigenaar zijn van geroofde kunst.''

Wat Feliciano bij zijn onderzoek vooral opviel, is ,,de volledige desinteresse bij musea, veilinghuizen en kunsthandelaren om de herkomst van gerecupereerde kunstwerken exact te achterhalen. Maar al te graag reconstrueert men in musea tot in de finesses de geschiedenis van wat voor museumstuk dan ook. Maar bij kunst waarmee in 1940-1945 iets is gebeurd, ontstaat er een 'Bermuda Triangle' waarin alle kennis verdwijnt.''