Door onze correspondent
NEW YORK, 14 NOV. Alle wapeninspecteurs van de Verenigde Naties hebben
Irak vandaag verlaten. De Veiligheidsraad van de VN heeft Irak vannacht
voor de tweede keer in twee dagen veroordeeld voor obstructie van de
inspecties. Maar de Raad slaagde er niet in, ondanks urenlang overleg
dat duurde tot bijna middernacht, om overeenstemming te bereiken over
nieuwe strafmaatregelen tegen Irak.
De Iraakse regering voerde gisteren haar dreigement uit om de Amerikaanse leden van de VN-commissie die toeziet op de ontmanteling van Iraks massavernietigingswapens (UNSCOM), het land uit te zetten. Daarop besloot de voorzitter van die commissie, de Australiër Richard Butler, om al zijn mensen uit Irak terug te trekken, op enkele stafleden na. De inspectievluchten van het Amerikaanse verkenningsvliegtuig U-2 voor de VN gaan komend weekeinde wèl door. Irak heeft eerder gedreigd het toestel neer te halen.
China, Rusland en Frankrijk toonden zich later bezorgd over de uitwerking van die beslissing. De Russische VN-ambassadeur, Sergej Lavrov, onderstreepte dat ,,het de belangrijkste taak voor de Veiligheidsraad is (..) te waarborgen dat er geen dreiging uitgaat'' van het Iraakse bewapeningsprogramma.
De Amerikaanse inspecteurs mochten niet met hun collega's per vliegtuig vertrekken, maar moesten van de Iraakse autoriteiten vannacht meteen per auto door de woestijn naar de grens met Jordanië rijden. Vanochtend kwamen ze aan in de Jordaanse hoofdstad Amman.
De Amerikaanse president Clinton veroordeelde de uitzetting gisteren scherp als ,,duidelijk onacceptabel''. Anderhalf uur voerde Clinton overleg met zijn adviseurs voor het buitenlands beleid. Hij beloofde op ,,een zeer vastberaden manier'' tegen Irak te zullen optreden. Volgens de Amerikaanse pers bereidt het Pentagon zich al voor op een militaire actie. Maar voorlopig blijft de Amerikaanse regering zoeken naar een diplomatieke oplossing van de crisis, vooral via de Veiligheidsraad van de VN. Drie permanente leden van de Raad, Rusland, Frankrijk en China, zijn fel gekant tegen een militaire afstraffing van Irak. Groot-Brittannië, dat zich tegenover Irak traditioneel naast de VS opstelt, hoopt weliswaar op een diplomatieke oplossing maar sluit ,,geen optie'' uit. Het Britse vliegdekschip Invincible is volgens Londen ,,als voorzorgsmaatregel'' uit het Caraïbisch gebied naar Gilbraltar gestuurd. Een eskader Harrier GR-7 vliegtuigen is in paraatheid gebracht voor eventueel vertrek naar het Golfgebied. Washington doet zijn uiterste best om steun in de Veiligheidsraad te krijgen voor hard optreden tegen Irak. Maar Clintons woordvoerder Mike McCurry gaf aan dat de Amerikanen Irak desnoods op eigen houtje zullen aanpakken.
Tegelijk willen de Amerikanen de eensgezindheid bewaren die de Raad woensdag demonstreerde door unaniem een resolutie inclusief extra-sanctie tegen Irak aan te nemen. Gisteren nam de raad een verklaring aan (een verklaring heeft in de VN een mindere status dan een resolutie), waarin het gedrag van Irak ,,in de krachtigste termen'' wordt veroordeeld. Diplomatieke zegslieden wijzen er echter op dat daarvoor wel acht uur onderhandelen nodig was.
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, Madeleine Albright, heeft haar twaalfdaagse reis naar Europa, Azië, het Midden-Oosten en Canada niet afgezegd, maar wel enigszins aangepast. Zo sprak zij vandaag in Schotland in een ingelaste ontmoeting met de Britse minister van Buitenlandse Zaken, Robin Cook. Beide ministers onderstreepten ,,geen twist met het Iraakse volk te hebben'', en oog te hebben voor de behoeften van de Iraakse bevolking.
Het Amerikaanse Congres sprak gisteren zijn steun uit voor eventueel militair ingrijpen tegen Irak. De Republikeinse voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, Newt Gingrich, zei gisteren dat hij ,,alle stappen zal steunen die de president noodzakelijk acht om ervoor te zorgen dat Saddam er niet in slaagt om de hele beschaafde wereld uit te dagen''.
Tegelijk maakte het Congres het de regering-Clinton moeilijker om voor dat plan, of enig ander Amerikaans plan, binnen de volkerenorganisatie steun te krijgen: de Congres-leden verwierp een voorstel, waarover het Witte Huis en de leiders van de Republikeinse meerderheid het eens waren geworden, voor de afbetaling van de Amerikaanse betalingsachterstand.
Minister Albright klaagde later in een toespraak tot een vrouwengroep voor haar vertrek naar Europa over de opstelling van het Congres. ,,Dat is politiek spelen met de Amerikaanse veiligheid, en ik betreur dat'', aldus Albright.
14 NOVEMBER 1997
Domicilie,
voor wie zich vestigt in het buitenland.