NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  
S e l e c t i e

JAPKE-D. BOUMA
De Britse ITV-documentaire Man and Animal die RTL5 zondag uitzendt, is letterlijk om van te kotsen. Kijkers met een zwakke maag wordt aangeraden voorzorgsmaatregelen te treffen.

Want de veelvuldig met onderscheidingen beloonde Britse filmer Anthony Thomas verstaat zijn vak. Hij brengt op zeer indringende wijze in beeld hoe de moderne mens met zijn dieren omgaat. De beelden die hij daarvoor in Korea, China, Spanje, Engeland en India verzamelde, slingeren de kijker voortdurend tussen hoop en vrees.

Het ene moment wordt de toeschouwer tot tranen toe geroerd, als getoond wordt hoe het schrandere aapje Gizmo een zwaargehandicapte man tot steun en toeverlaat is, het volgende moment is hij getuige van de dagelijkse gang van zaken in een Chinees restaurant waar kat op het menu staat.

Daar is het praktijk doodsbange verfomfaaide katjes uit hun kooien te knuppelen, levend onder te dompelen in kokend water en onder luid gekrijs van het dier de pootjes af te hakken. De waarheid is dat een levend organisme langer vers blijft.

De beelden spelen schaamteloos in op de meest primaire emoties. Niemand, op een twijfelachtige uitzondering na, zal hiernaar kunnen kijken zonder een spier te vertrekken. Shockerende televisie dwingt hier tot nadenken.

Op zich is op die aanpak weinig af te dingen. De boodschap wordt krachtig overgebracht. Wat de documentaire echter dubieus maakt, is dat het bij het tonen van deze extremen blijft.

Zo wordt bijvoorbeeld ergens beweerd dat uit naam van het katholieke geloof de meest gruwelijke rituelen plaats hebben waarvan dieren het slachtoffer zijn. Zo worden onder het mom van heiligenverering in Spanje bokjes uit een tientallen meters hoge kerktoren geslingerd om voor het oog van de joelende menigte beneden uiteen te knakken.

Helaas wordt nergens een woordvoerder van die 'katholieke kerk' om opheldering gevraagd. Ook wordt de uitbater van het eerder genoemde Chinese etablissement, of de klanten die het vlees eten, niet om uitleg gevraagd.

RTL5 ziet dit ook als een lacune, zo geeft programma-coördinator Olav Mol toe. Vandaar dat besloten werd een aparte uitzending van het discussieprogramma De Kwestie aan hetzelfde onderwerp te wijden. Aan het woord komen de directeur van het Produktschap voor Vee, Vlees en Eieren Rob Tazelaar, hoogleraar Dier en Recht Dirk Boon en Geoffey Deckers, directeur van People for Ethical Treatment of Animals.

De Kwestie fungeert daarmee als een soort Stichting Correlatie die de kijker direct na afloop even bij de hand neemt. Een opmerkelijke strategie voor een station dat doorgaans wrede beelden niet schuwt.

Olav Mol is er dan ook nog een beetje ongemakkelijk over. ,,We kwamen er pas op het laatste moment achter dat de beelden zo gruwelijk waren. Toch wilden we ze tonen, maar het dan wel zo netjes mogelijk verpakken. Dit leek ons de juiste manier.''

RTL5 brengt niet alleen achteraf een nuancering aan. Ook in het programma is ingegrepen. De ergste taferelen worden voorafgegaan door een waarschuwing 'dat over tien seconden extreem schokkende beelden volgen'. Waarna bovenin beeld de seconden worden afgeteld. Als de kust weer veilig is, volgt een pieptoon. Een sein voor gevoelige zielen dat weer gekeken kan worden.

RTL5 begeeft zich daarmee op glad ijs. In de eerste plaats kan het station bevoogdend handelen worden verweten, maar ook kan de strategie uitgelegd worden als een poging nog meer ophef te veroorzaken. Het aftellen roept spanning op, een macaber anticiperen op wat komen gaat. Het werkt 'sfeerverhogend', hoe gruwelijk die sfeer ook is. Bovendien, waarom dezelfde techniek niet toegepast bij films, nieuwsbeelden en reality rescue-televisie?

Mol steekt de hand in eigen boezem. ,,Zelf zit ik ook zes van de tien keer bij medische documentaires door mijn vingers te kijken. Maar daar gebeurt iets goeds, daar probeert men een mens beter te maken.'' Maar hij geeft toe dat het moeilijk is een grens te bepalen.

,,Toch bekijken we momenteel of we hier geen standaard procedure van kunnen maken. Niet in films of nieuwsbulletins, want dan zou de hele avond gevuld zijn met piepjes en waarschuwingen, maar wel in reality beelden die echt schokkend zijn.''

Het siert RTL5 met deze vraagstukken te worstelen. Of het de ophef rondom deze documentaire weet te temperen is de vraag. Dat maakt Man and Animal misschien niet tot een goed, maar wel een uiterst effectief programma.

Zo gaat de mens met zijn dieren om, RTL5, 20.25u.
en aansluitend
De Kwestie, 21.25u.-22.00u.