NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

PRESIDENT CHIRAC HEEFT het Franse volk gisteravond opgeroepen zich opnieuw achter de gaullistische banieren te verzamelen om samen de grote vraagstukken van de Europese eenwording en Atlantische heroriëntatie tegemoet te treden. Deze zomer moeten de problemen van de reorganisatie van de Europese instellingen worden opgelost en moet Frankrijks aandeel in een nieuwe, uitgebreide NAVO worden veiliggesteld. Uiterlijk begin volgend jaar moet worden nagegaan of Frankrijk gereed is voor de euro. Chirac heeft, door de Nationale Vergadering voortijdig te ontbinden, voor het risico gekozen, maar wel voor een berekend risico. Als hij het parlement zijn termijn had laten uitdienen, had hij van twee kwaden het slechtste gehad. De regeringsmeerderheid had dan een campagne moeten voeren, belast met de extra bezuinigingen die Frankrijk dit jaar niet meer kan ontlopen.

De presidenten van de Vijfde Republiek hebben zich in navolging van De Gaulle aangewend zich als republikeinse monarchen te presenteren. In die sfeer was ook nu weer de presidentiële televisietoespraak gehouden, compleet met de Marseillaise en met de tricolore en het Elysée in beeld. Met gedragen stem, zoals te doen gebruikelijk, vroeg de president de Fransen om hun steun. Het ongebruikelijke van zijn besluit - dat herinnert aan het prerogatief van een Britse premier - droeg bij aan het dramatisch effect. Hier bood zich een leider aan die eenheid nodig heeft om zijn historische taak te volbrengen.

HET RISICO dat Chirac loopt heet cohabitation: staatshoofd en regering van verschillende politieke kleur. De president kent de bezwaren van de constructie. Zelf heeft hij onder Mitterrand een regering van rechtse signatuur geleid. Maar Chirac weet dat deze vorm van politiek evenwicht onder de Franse kiezers niet populair is, en dat de socialisten nog heel wat hebben goed te maken. De socialistische leider, Jospin, is onbeproefd en mist het bijzondere charisma van zijn voorganger. Daar staat tegenover dat behoud van de parlementaire meerderheid de president in staat stelt om, gesteund door een hernieuwd mandaat, een nieuwe regering te vormen en een nieuw begin te maken.

De manoeuvre van Chirac zet de onderhandelingen in de Intergouvernementele Conferentie over de herziening van het Verdrag van Maastricht verder onder druk. Niet langer is alleen de Britse aandacht door aanstaande verkiezingen afgeleid. De data van de Franse stembusgang laten wel heel weinig respijt voor een degelijke afronding van de IGC op de Europese top in juni in Amsterdam. Chirac heeft er met zijn beslissing geen geheim van gemaakt dat die onderneming voor hem niet op de eerste plaats komt. De resultaten van de conferentie zullen naar verwachting toch al minimaal zijn, ook als gevolg van kortsluitingen die zich voordoen langs de zogenoemde Frans-Duitse as. De sanering van Frankrijks staatshuishouding heeft nu prioriteit.

...en een gok

DE VERVROEGDE FRANSE verkiezingen vormen een gok voor de Economische en Monetaire Unie (EMUhet plan voor een Europese munt in 1999. De onzekerheid is toch al groot omdat de sleutellanden Duitsland en Frankrijk hoogstwaarschijnlijk niet op tijd aan de toelatingscriteria voor de overheidsfinanciën zullen voldoen. Weken van verkiezingsretoriek kunnen leiden tot valuta-onrust op de financiële markten en dat komt een soepele opmaat naar het besluit over de euro natuurlijk niet ten goede.

Het zit de EMU toch al niet mee. Amper drie weken geleden leken de ministers van Financiën in Noordwijk de laatste technische obstakels te hebben geslecht. Maar het negatieve economische nieuws heeft zich daarvan niets aangetrokken. Met de Duitse overheidsfinanciën gaat het nog steeds bergafwaarts en ook voor Frankrijk circuleren getallen voor het begrotingstekort die niet zijn te rijmen met de maximale norm van drie procent uit het verdrag van Maastricht. De Duitse minister van Financiën, Waigel, heeft al gezinspeeld dat hij niet strikt wil vasthouden aan het lang gekoesterde uitgangspunt 'drie procent is drie procent', terwijl de president van de Bundesbank gisteren nog eens heeft herhaald dat uitstel wenselijk is als de toelatingscriteria niet tijdig bereikt worden.

DE sociaal-democratische oppositie, zowel in Duitsland als in Frankrijk, voert ondertussen de druk tot uitholling van het begrotingscriterium verder op. De recordhoogte van de werkloosheid in beide landen draagt niet bij aan de versterking van het politieke en maatschappelijke draagvlak voor verdergaande ombuigingen. Maar zolang openbreking van het Verdrag van Maastricht uitgesloten mag worden geacht, betekent iedere belofte van minder bezuinigingen een verhulde oproep tot uitstel.

De koers naar de euro dreigt zo vast te lopen op de weerstand tegen verdere bezuinigingen, de politieke agenda van verkiezingen en het tijdpad van Maastricht. Als Chirac wint, heeft hij een politiek mandaat om met een tussenbegroting de overheidsfinanciën voor 1997 op orde te brengen, maar dan wachten er toch weer nieuwe bezuinigingen in 1998 om de eenmalige maatregelen van dit jaar te kunnen opvangen. De parlementsverkiezingen zijn een verkapt referendum over de euro, zonder dat de uitslag zekerheid verschaft over het tijdig doorgaan van de EMU. Zolang Duitsland er niet in slaagt om zijn begrotingstekort te beteugelen, staat het begin van de monetaire unie op losse schroeven.

DE GOK van Chirac heeft dan niets anders opgeleverd dan de dreiging van een nieuwe golf van onrust in de financiële markten. Het is niet buitensporig om eraan te herinneren dat het vorige Franse referendum, uitgeschreven door president Mitterrand in september 1992 over het Verdrag van Maastricht, een van de aanleidingen was voor de speculatieve aanval op het Europese Monetaire Stelsel. Daarbij werden de perifere munten weggespeeld en kon de Franse franc slechts met de grootste moeite stand houden.