NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Op de televisiebeurs te Cannes heeft een inkoper niets te vertellen

Door Jaco Alberts
Misschien is de televisiebeurs te Cannes, die afgelopen week weer werd gehouden, niet het moment en de plaats waar de belangrijkste deals worden gesloten. Maar niemand ontbreekt. Het is een soort culturele verbroedering, zegt Joop van den Ende van Endemol. Hij is daar een grote jongen. De inkopers, vroeger heer en meester, zijn inmiddels aan het verkeerde eind van de pikorde beland. Zij hebben veel te klagen. Anderen etaleren hun ambities.

De gasten van televisieproducent Endemol hebben vanaf het privé-terras op de vierde verdieping van het Palais een prachtig uitzicht over de door de zon beschenen baai van het Zuidfranse Cannes. Ze kijken letterlijk neer op de haven en de boot van concurrent Harry de Winter die daar ligt te dobberen.

De 'chief executive officer' van de CVI Media Group zelf zit in een luie stoel op de voorplecht van het jacht en draagt een zwart t-shirt met opschrift 'Stop Boring TV'. Plotseling gaat zijn arm omhoog en begint hij te zwaaien: ,,Dat is Aat Schouwenaar'', zegt De Winter, bijna een beetje verlegen. De financiële man in de raad van bestuur bij Endemol, niet meer dan een stipje, zwaait terug.

Het tekent de wat bizarre haat-liefde-relatie tussen de nummer een en twee in de Nederlandse producentenwereld. Ze schelden op elkaar, bejegenen de ander vervolgens weer galant, maar houden elkaar immer nauwlettend in de gaten. Zeker tijdens de grootste televisiebeurs in Europa, de MIP, die twee keer per jaar in Cannes wordt georganiseerd. Iedereen die in de internationale televisie-industrie iets wil betekenen geeft acte de présence, 'Tout Hilversum' is aanwezig. Hier lopen de mensen die bepalen wat er het komende jaar op de buis wordt vertoond. En dat alles onder de bezielende leiding van de Reed Midem organisatie, een dochter van de Brits-Nederlandse uitgever Reed Elsevier, die vorstelijk aan de beurs verdient.

Natuurlijk moet er nog heel wat gebeuren voordat De Winter op de producenten-hitparade echt een bedreiging kan vormen voor Endemol. Het concern van Joop van den Ende en John de Mol is immers ongeveer tien keer zo groot. Toch besloot uitgever VNU vorig jaar de helft van de aandelen in IDTV te kopen en tientallen miljoenen guldens te investeren in het op basis daarvan samen met het Britse Chrysalis opgerichte CVI, een Europese mediagroep. Tijdens de MIP valt het nieuwe bedrijf op met de slogan: ,,Don't buy us, we buy you''.

De Winter zit op zijn schip, ontvangt gasten en krijgt telefoontjes op zijn mobile met recente informatie over de laatste overname-onderhandelingen. ,,Voor mij is dit oogsten van 15 jaar networking.'' Een transactie kan hij nog niet melden, maar het wordt Scandinavië. ,,Ze bieden zich gewoon zelf aan. Wij moeten kiezen''. Tegen de medewerker aan de andere kant van de 'lijn' legt De Winter uit hoe deze nee moet verkopen: ,,Gooi het op de aandeelhouders. Zeg dat de Britten niet willen investeren''. Boven het schip waait een grote IDTV- vlag. Een vaandel met de letters CVI was besteld, maar is helaas nooit aangekomen.

Joop van den Ende zit op zijn hooggelegen terras, drinkt een glaasje water en is niet onder de indruk van wat er zich enkele tientallen meters lager allemaal afspeelt: ,,Wij weten hoe VNU in elkaar zit en weten hoe IDTV in elkaar zit. Ik maak me geen zorgen, ik ken mijn markt.'' Van den Ende heeft zojuist een fotosessie achter de rug met een delegatie van het Amerikaanse WIN, World International Network, een grote distributeur van vooral televisiefilms. Een dag tevoren zijn de handtekeningen gezet. Endemol mag de komende 25 jaar de distributie in een groot deel van Europa (behalve Duitsland en Groot-Brittannië) gaan verzorgen van televisiefilms (avontuurlijke series, familiedrama en thrillers) die in de Verenigde Staten op de grote stations te zien zijn. Iedere dag een deal, dat zorgt voor de meeste publiciteit tijdens de MIP.

Een dag eerder heeft Endemol een overeenkomst met William Morris bekendgemaakt.

Morris gaat voor het Nederlandse amusementsconcern optreden als agent in de Verenigde Staten in een nieuwe poging de Amerikaanse markt te bestormen. Vorig jaar mislukte dat nog met 'All You Need Is Love': tv-stations hapten niet toe. Nu moet het met hulp van Morris beter gaan. ,,Vroeger hadden de filmstudio's alle power in handen'', zegt Pim van Collem, internationaal directeur van Endemol: ,,Nu zijn het de agencies, en William Morris is daarvan de grootste. Alle grote artiesten zitten bij de agencies, die maken de deals.'' Op de lange lijst van Morris die hij toont prijken filmsterren als Arnold Schwarzenegger en John Travolta, een muzikant als Quincy Jones en een aantal Amerikaanse schrijvers. Mogelijk zullen Morris' sterren kunnen helpen bij de introductie van de Endemol-shows in Amerika. Niet dat deze transacties toevallig juist tijdens de paar dagen van de MIP in Zuid-Frankrijk tot stand komen. Cannes betekent voor de meeste deelnemers vooral 'zien en gezien worden'. Het echte werk is al gedaan, de televisiebeurs vormt het decor. Van den Ende: ,,John en ik zijn hier om Ruud [Hendriks], Pim en de hele ploeg te supporten bij de deals die ze de afgelopen maanden hebben voorbereid.'' Verder is de beurs volgens Van den Ende ook een ontmoetingsplaats voor Endemol-medewerkers van alle internationale vestigingen: op hetzelfde zonnige terras zitten Duitsers en Spanjaarden hun programma-ideeën uit te wisselen. Van den Ende ziet het als een soort culturele verbroedering. Diezelfde nacht nog speelt de Spaanse Endemol-man tot in de kleine uurtjes in de tjokvolle bar van Hotel Martinez ('the place to be') aan de vleugel Nederlandse liedjes. John de Mol en Aat Schouwenaar zijn er niet bij weg te slaan.

Endemol is een grote jongen op deze internationale beurs. Een indrukwekkende stand met terras op de luxueuze vierde etage, naast het Britse mediaconcern Pearson, en op alle roltrappen er naar toe logo's met de naam Endemol Entertainment. Zo anders is het vier etages lager in de kelder, waar het krioelt als op de Amsterdamse Albert Cuyp op zaterdagmiddag. Hier bevindt zich het merendeel van de 2.444 deelnemende bedrijven, waarvan ongeveer de helft een stand hebben of er een delen (Een kleine plek op de beurs kost al gauw zo'n 60.000 gulden). Duizenden televisies staan in evenveel kamertjes waar desgevraagd tienduizenden video's wordt vertoond in de hoop dat de hele reeks zal worden besteld. En daartussen lopen nog eens duizenden inkopers van televisiestations, die altijd op zoek zijn naar ,,kwaliteit'' zonder daarvoor te veel te hoeven betalen.

In een van de twee hokjes van NOS Sales, de verkoop-afdeling van programma's van de Nederlandse publieke omroep, kijkt een delegatie van het Franse televisiestation TF1 naar een aflevering van Zo Vader Zo Zoon, de oude hit van de NCRV. Een in het Engels ondertiteld panellid Bill van Dijk vraagt dochter D met wie ze het liefst een goed gesprek zou voeren: Frits Bolkestein, Emile Ratelband of Jomanda. Presentator Gregor Bak zegt guitige dingen. Zouden de Fransen er iets van begrijpen? Loes Koot, Manager Programme & Library Sales, stelt de vragensteller gerust. ,,Het gaat om het format, niet om deze opgenomen afleveringen. We kunnen ze het idee aanbieden tot en met het decor, alle expertise en de vragenlijsten. Maar het idee alleen is eigenlijk te weinig, dat is veel te makkelijk te jatten.'' In weerwil van de successen van commerciële producenten over de grens is de publieke omroep nog geen grote verkoper. Vorig jaar behaalde NOS Sales een omzet van 2,3 miljoen gulden, waarvan de helft bestond uit fragmenten.

Om de hoek staat Alan Ravenscroft bij de door NOS Sales uitgestalde luxe flyers met voor de buitenlandse markt geschikt geachte programma's van de Nederlandse omroep. De producent van het Britse Zenith North is ,,op zoek naar ideeën'' en verzamelt ongegeneerd folders: 'Hoffman's hunger' (VPRO), 'In the name of the Queen' met foto van een gehurkte Tom Hofman in een smetteloos tropenpak (NCRV), een documentaire over Richard Krajiceks zegetocht op Wimbledon (van Ivo Niehe). Zijn oog valt meteen op de brochure van Jiskefet, met boventitel: 'Absurd humour from Holland'. ,,Interessant'', zegt Ravenscroft. Naast elkaar staan ze, de drie mannen in grijze stofjassen wier vocabulaire louter bestaat uit het woord 'Peejde'. Als hem wordt uitgelegd dat dat niets betekent, moet Ravenscroft hard lachen. ,,Maar het is het moeilijkste wat er is, humor. Wat het makkelijkst is te ruilen is muziek en seks.''

Wat dat laatste betreft kan Ravenscroft beter doorlopen naar de Holland Media Groep (RTL4, RTL5 en Veronica). De 'commerciëlen' hebben een stand in een grote tent naast het immense Palais waar anno 1997 niet alle bedrijven meer in kunnen. Catherine Keyl in een stoel met drie paar blote billen als achtergrond.

Dat alles geperst in een folder onder de kop 'Erotic Documentary...Sensuous series, full of information and pleasant for the eye'. Het is niet alleen seks wat de klok slaat. Willibrord Frequin schudt Johan Cruijff de hand in 'Toppers'. Het is een produktie van het eigen produktiebedrijf Holland Media House (HMH), een fusie van de produktieafdelingen van RTL4 en Veronica. Henri Roemer, lid van de raad van bestuur van de Holland Media Groep (HMG), heeft grote plannen: ,,Holland Media House moet een van de grote spelers in Europa worden. Er is geen beter land dan Nederland om het voortouw te nemen bij internationale produkties.'' Mooie ambities, maar Roemer heeft een levensgroot probleem. Zijn bedrijf heeft zichzelf via een volumecontract verplicht tot het jaar 2005 programma's af te nemen bij Endemol voor een bedrag van naar verluidt enkele honderden miljoenen guldens per jaar. Roemer steekt niet onder stoelen of banken dat hij in het kader van de opbouw van het eigen produktiebedrijf allerminst blij is met dit megacontract. Zijn collega's in de raad van bestuur kon hij echter niet overtuigen: ,,Zoiets zou ik nooit hebben getekend'', aldus Roemer.

Overigens is een volumecontract voor een producent ook niet alles, zo zou later in de week blijken. Dat van Endemol met het Duitse RTL loopt binnenkort af en de Duitsers hebben bij de nieuwe onderhandelingen laag ingezet. Gevolg: de koers van het aandeel Endemol maakte gisterenop de Amsterdamse effectenbeurs een duikvlucht.

Het is dringen in het land der producenten. Holland Media House claimt in Nederland inmiddels een derde plaats, achter Endemol en IDTV. Maar dat doet ook Rene Stokvis, die vooral voor de publieken werkt. En dan is er nog Blue Horse, het bedrijf van 'president' Chiem van Houweninge en 'chief executieve officer' Frans Bos, dat in Rotterdam een oude elektriciteitscentale ombouwt tot een grote studio. ,,Hollywood aan de Maas'', grapt Bos. Specialiteiten: drama en comedy (Say 'Ah'). Met gepaste trots onthult Bos zijn geheime wapen: Pierre Vinken, topman in ruste van Reed Elsevier, heeft tien procent van de aandelen gekocht, zit in de raad van commissarissen en wordt gezien als ,,de strategische man''. Vinken houdt zich bezig met overnames van andere televisieproducenten. ,,Kralenrijgen'', zo noemt de commissaris dat volgens Bos.

Iedereen heeft grootse internationale plannen, maar de vooruitzichten op de thuismarkt zijn een stuk somberder dan het weer in Cannes. ,,De kleinere onafhankelijke producenten in Nederland gaan een of twee moeilijke jaren tegemoet'', zegt Schouwenaar van Endemol terwijl hij zijn ogen een beetje dichtknijpt tegen de zon. ,,De omroepen gaan steeds meer zelf in eigen huis produceren.'' Wegens het volumecontract met Holland Media Groep en de eigen omvang heeft Endemol daar waarschijnlijk het minst last van. Maar Harry de Winter merkt het wel degelijk: ,,Het gaat slecht met onze industrie. De publieke omroep besteedt 30 procent minder uit.'' Hij is naar eigen zeggen ,,mede namens Endemol zwaar in conclaaf met de politiek''. De Winter hoopt dat in de vernieuwde mediawet die op dit moment in de Tweede Kamer wordt besproken een amendement wordt opgenomen met een uitbestedingsverplichting aan onafhankelijke Nederlandse producenten van 25 tot 40 procent om de sector te beschermen. ,,Ik ben niet zo gauw in paniek geweest de laatste jaren, maar dit is een ramp''.

Verkopers zeggen dat de markt moeilijk is. Maar dat is nog een kleinigheid vergeleken bij de problemen die inkopers op de markt van televisieprogramma's ondervinden, als je de woorden van Frank Mulder mag geloven. Hij werkt voor de NOS, coördineert de aankopen van de publieke omroep, is vier maanden per jaar van huis voor televisiebeurzen en heeft nauwelijks tijd. Even neemt hij plaats op een van de bankjes van de NOS Sales-tent, voortdurend afgeleid door alle bekenden die langssnellen. Ook inkoopster Inge Lubsen van HMG krijgt een amicale groet.

,,Het probleem is dat het een sellersmarkt is. Een inkoper heeft niets te vertellen'', zegt Mulder. ,,Vroeger was het een buyersmarkt. Je zag een leuke serie, kon alle dertien afleveringen bekijken, en zei dan: deel zeven vind ik niet leuk. Die niet. Nu moet je alle dertien afleveringen nemen en worden het er waarschijnlijk 22. En of je er nog 12 films bij wilt kopen.''

De publieke omroep moet opboksen tegen steeds grotere partijen. SBS6 en de Holland Media Groep zijn de concurrenten die al veel meer films inkopen dan een afzonderlijke omroepvereniging. Bovendien heeft de omroep nog last van de arrogante opstelling die ze vroeger koos, zegt John van der Klauw, inkoper van de Avro: ,,De omroepen gedroegen zich een paar jaar geleden heel verwend. Toen zijn we iets vergeten op te bouwen. Er zijn zelfs Amerikaanse bedrijven die weigeren zaken met ons te doen, nu ze in Nederland ook kunnen kiezen voor concurrenten'', aldus Van der Klauw, die de ziekenhuisserie ER op de Nederlandsa buis bracht. Daarbij komt nog eens het feit dat intermediairs als de mediamagnaten Leo Kirch en Silvio Berlusconi zich meer en meer in het spel mengen. Zij kopen rechten in voor verschillende landen tegelijk en verkopen die weer afzonderlijk door. Dat drijft de prijs enorm op. Ook Van der Klauw ziet de verplichte pakketten als een grote bedreiging, vooral voor de kwaliteit. Eerdaags komt het moment dat hij films moet kopen waarvan hij weet dat hij ze niet zal uitzenden. 'Wheels of terror' was zo'n film die hij blind moest kopen. ,,Dom en geweldadig, niets voor de Avro. We hebben hem wel uitgezonden, 's nachts. De film had de hoogste kijkersscore ooit in een nacht, maar tegelijk de laagste waardering.''

Bij concurrent SBS6 heeft men er al voorzieningen voor getroffen, vertelt programmadirecteur Bart Soepnel. Een deel van gekochte maar niet uit te zenden films worden in de toekomst zo snel mogelijk afgeschreven. ,,Wie dat niet doet zit op een financiële tijdbom.'' Ook Soepnel heeft het druk, want samen met een collega doet hij de inkoop voor een heel station. Even blaast hij uit op een terras aan het strand van Cannes: ,,Vaak wordt de suggestie gewekt dat hier veel deals worden afgesloten. Dat is gelul. De publieke omroep zegt dat vaak, maar meestal zijn de transacties al maanden eerder gedaan.'' Soepnel zelf gaat met een ,,klein programmaboodschappenlijstje'' op pad. ,,Als het goed is, heb ik mijn huiswerk al gedaan en kom ik weinig nieuws tegen, alleen af en toe. Zo zag ik vandaag een kleinere Australische politieserie. Maar ik heb nu geen tijd om een heel uur te kijken. En ik zag een comedy. Een klein juweeltje, uit onverwachte hoek. Dat heb je niet zo vaak. Liefst ga ik daar vandaag nog wel even kijken. Nee, geen namen.'' Bij de stand van Frank Mulder van de NOS komen de circa 25 aankopers van de verschillende omroepverenigingen regelmatig even buurten. Zo heeft de Avro twee mensen op pad, maar de VPRO vier of vijf, allemaal met hun eigen discipline: series, films of drama. Nu is het even rustig, geeft Mulder toe, maar anders brengen zij briefjes binnen met programmawensen en de prijsrange die mag worden betaald. Mulder verzamelt de wensen, kijkt of er gezamenlijk kan worden geboden bij een televisieproducent en voert de uiteindelijke onderhandelingen.

Of Mulder tevreden is met deze ogenschijnlijk kostbare en wat omslachtige gang van zaken, zeker nu de omroep 100 miljoen gulden per jaar moet bezuinigen? Of er niet strakker moet worden gecoördineerd? ,,Daar geef ik geen antwoord op. Als ik dat wel doe, heb ik het gedaan.'' Mulder zal eveneens ,,nooit een uitspraak doen over de vraag of de omroepen te veel of te weinig mensen sturen.

'' Wat in ieder geval goedkoop is, is de Holland Beach Party op zondagmiddag. Iedere Nederlander die op de MIP rondloopt heeft het erover. Volgens Mulder ,,the best party in town. Zevenhonderd gasten en slechts tweeëneenhalfduizend gulden per deelnemende organisatie. De mensen vechten om de kaarten. We kweken daarmee een enorme goodwill.'' Het loopt inderdaad storm op het strand waar het 'jaarlijks hoogtepunt' zal plaatshebben en bijna heel Hilversum van de partij is. Harry de Winter is er, de top van Endemol laat zich niet zien. Haring en Jenever. Met dit jaar als speciale verrassing: Henk Angenent die met iedereen op de foto gaat. De organisatie had de Elfstedentocht-winnaar wat zenuwachtig gevraagd wat hij wilde hebben voor zijn optreden, zo gaat de anecdote. Angenent zou in dit oord van commercie hebben geantwoord: ,,Een ticket en een warme maaltijd.''