NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

Door onze redacteur HANS NIJENHUIS
DEN HAAG, 17 APRIL. In Hardinxveld-Giessendam hebben ze het al waterdicht geregeld. De gemeente, waar christelijke partijen een meerderheid hebben, heeft in haar contract met reclame-exploitant Alrecon een verbod laten vastleggen op affiches die ,,op enige wijze aanstoot kunnen geven''. In geval van twijfel beslist de burgemeester. ,,Het reclamebureau is verplicht reclames waarvan burgemeester en wethouders de aanplakking ongewenst achten, op eerste schriftelijke aanzegging te verwijderen'', zo is afgesproken.

In de rest van Nederland verloopt de discussie over krenkende reclame minder gestroomlijnd. Er woedde de afgelopen maanden op de opiniepagina's en in rechtszalen een heftig debat over een affiche van het Groninger Museum, waar een vrouw in de mond van een man plast. En over een reclame van de pizza-bezorgdienst New York Pizza, waar onder het motto De Lekkerste Dozen van Nederland een naakte vrouw een pizzadoos voor haar buik houdt. En over het affiche van de film The People vs Larry Flint, waar een man gekruisigd hangt tegen een vrouwen-onderbroekje.

Op het Binnenhof bleef het vrijwel stil. Vragen over 'erotiek-beurzen' die zich afficheren als vermaak voor het hele gezin, vragen over schokkende televisieuitzendingen, vragen over krenkende reclames - zij worden beschouwd als het exclusieve werkterrein van de kleine christelijke fracties. De collega's houden zich liefst verre van wat al snel wordt gezien als 'zedenmeesterschap'. De beantwoording door de minister van justitie is doorgaans kort. ,,In de praktijk is het aantal zaken waar het strafrecht kan worden toegepast gering'', schreef Sorgdrager (Justitie) over de erotiekbeuren. Een zin die voorkomt in nagenoeg al haar antwoorden bij dit onderwerp.

Als het aan de christelijke fracties ligt, komt hierin verandering. ,,We hollen van incident naar incident en ik ben het meer dan beu dat dit wordt gezien als een typisch onderwerp van kleine christelijke partijen'', zegt RPF-Kamerlid Rouvoet. ,,Openbaar fatsoen is toch niet voorbehouden aan orthodoxe christenen?'' De RPF heeft Sorgdrager daarom gevraagd om een algemene uiteenzetting over de toelaatbaarheid van meningsuitingen die door een aantal Nederlanders als krenkend worden ervaren. Wat 'moet kunnen' en wat niet? Hoe ver reikt de vrijheid van meningsuiting? Kan er strafrechtelijk worden opgetreden?

De collega's van de SGP hebben hun studiecentrum zelf een notitie over 'krenkende reclame' laten opstellen. Maandag wordt het stuk overhandigd aan Sorgdrager. De partij is ervan overtuigd dat in bredere kring het ongenoegen groeit over een toenemend aantal commerciële boodschappen met een bijsmaak. Optreden dus, bepleit de SGP. Maar hoe?

Artikel 240 van het Wetboek van Strafrecht - het artikel dat bij dit onderwerp steeds ter sprake komt - stelt een geldboete of gevangenisstraf van ten hoogste twee maanden op het openlijk tentoonstellen van afbeeldingen die 'aanstotelijk' zijn voor de 'eerbaarheid'. Maar eerbaarheid is een algemeen begrip dat moet worden afgemeten aan de ,,bij een belangrijke meerderheid van het Nederlandse volk levende opvattingen'', zo schreef Sorgdrager al naar aanleiding van Kamervragen over het filmaffiche met kruis en onderbroekje. ,,Dat er mensen zijn die bij een afbeelding associaties krijgen waardoor zij in hun religieuze gevoelens gekwetst worden, is derhalve onvoldoende om het affiche als strijdig met artikel 240 te bestempelen.''

Sorgdrager schreef ook dat het strafrecht pas aan de orde moet komen als ,,andere handhavingsmechanismen'' geen effect sorteren. Zij doelde daarbij op de Reclame Code Commissie, een instelling van de reclamebranche zelf die toeziet op naleving van een door de reclamemakers zelf opgestelde gedragscode. Deze commissie heeft bijvoorbeeld al haar afkeuring uitgesproken over de poster met het naakte Pizza-meisje. De zelfregulering van de reclamewereld werkte vervolgens zo, dat de pizzaleverancier de afbeelding aanpaste door het meisje een rokje aan te doen. Toen dat de bezwaren niet wegnam, beëindigde de pizzafirma de reclame-campagne helemaal.

De SGP juicht zelfregulering toe, maar vindt dat de Reclame Code wel moet worden 'verduidelijkt'. In de code zou het refereren aan religieuze zaken en het appeleren aan erotische gevoelens moeten worden verboden. De controlerende commissie zou bovendien ook vooraf over reclames moeten kunnen oordelen, dus niet pas als de affiches al hangen. Verder zou de commissie boetes moeten kunnen uitdelen. Als hoogte kan het bedrag worden aangehouden dat de reclamecampagne heeft gekost.

Zelfregulering is echter vrijwillig en daarom misschien niet genoeg, signaleert de SGP-notitie. Uitspraken van de Reclame Code Commissie zouden daarom voorgelegd moeten kunnen worden aan de rechter met het verzoek een straf op te leggen. Zo kunnen mensen die zich beledigd voelen door een reclame-uiting om maatregelen vragen tegen de reclamemakers.

Het wachten is nu op de visie van minister Sorgdrager, die inmiddels heeft laten weten voor de opstelling van haar brief een maand of drie nodig te hebben. RPF en SGP verwachten dat er daarna een 'structureel debat' komt, ook al omdat het CDA in de woorden van RPF-Kamerlid Rouvoet ,,het onderwerp ook heeft ontdekt''. Fractievoorzitter De Hoop Scheffer zelf ondertekende vorige maand een RPF-petitie tegen uitzending op Goede Vrijdag van de film The Last Temptation of Christ.

,,Voor ons past het onderwerp in de oppositie tegen het 'paarse' beleid, tegen het overheersende marktdenken dat de samenleving eerder afbreekt dan opbouwt'', verklaart Kamerlid Koekkoek, die namens het CDA over aanstootgevende reclame spreekt. Koekkoek zegt zich erin te hebben verdiept sinds een erotisch getint affiche voor de kledingfirma Mexx een halfjaar geleden een 'enorme stroom brieven' aan de CDA-fractie losmaakte. ,,Ik dacht, wat kan ik voor al deze verontruste mensen doen?'' Koekkoek vroeg om een centraal meldpunt voor klagers en om een onderzoek naar wat Nederlanders nou eigenlijk aanstootgevend vinden. Hij kreeg nul op het rekest, maar wel een groot aantal steunbetuigingen uit het hele land.