NIEUWSSELECTIE  
  KORTE BERICHTEN  
  RADIO & TELEVISIE  
  MEDIA  

IN VILVOORDE staat een assemblagefabriek van Renault. De verliesgevende Franse autofabrikant, voor bijna de helft eigendom van de Franse staat, wil de fabriek in België sluiten waardoor ontslag dreigt voor 3.100 werknemers. Renault heeft ook plannen om in Frankrijk te saneren, voorlopig zonder een van de negen autofabrieken te sluiten. In Spanje wil Renault zijn produktiecapaciteit uitbreiden met steun van Europese subsidies.

Deze samenvallende besluiten bij Renault hebben de Europese aandacht getrokken. De Belgische premier Dehaene, toevallig woonachtig in Vilvoorde, heeft geprotesteerd bij zijn Franse collega Juppé, de Belgische koning Albert heeft geklaagd bij de voorzitter van de Europese Commissie, Santer. Deze heeft een lans gebroken voor het Europese sociale model en verzekerd dat het in Europa niet alleen gaat om een harteloze monetaire unie, maar ook om economische en sociale samenwerking. Intussen haastte president Chirac zich te verklaren dat hij onthutst was over de botheid van Renault-directeur Schweitzer. De Renault-werknemers zijn de Brusselse straten opgegaan in verzet tegen de saneringen. De Spaanse subsidie-aanvraag voor Renault is schielijk ingetrokken na dreigende woorden van de Belgische Eurocommissaris Van Miert.

De pogingen van Europese politici om het beeld van een 'sociaal Europa' te presenteren, willen maar niet aanslaan. De vrije markt, de afschaffing van de importbeperkingen en de overheidsbezuinigingen om de toelatingsnorm voor de Economische en Monetaire Unie te halen, krijgen de schuld van de saneringen. Het roept protesten op - en afkeer van Europa.

HET PROBLEEM is evenwel dat Renault stevig achterop is geraakt bij de saneringen die andere Europese autofabrikanten hebben doorgevoerd. De Britse auto-industrie heeft in de jaren tachtig een Japanse metamorfose ondergaan, de Duitse autofabrieken zijn deels uitgeweken naar omringende landen (waaronder Frankrijk) en beschikken over afgeslankte produktielijnen. Nu het vrije verkeer van goederen in de Europese Unie binnenkort eindelijk wordt uitgebreid naar de autobranche, wordt het probleem van de Europese overproduktie van zo'n twintig procent nijpend. Verdere saneringen zijn daarom onvermijdelijk.

Frankrijk heeft zich het langst tegen liberalisatie van de automarkt verzet en het is daarom opmerkelijk dat juist Renault met zijn militante vakbondstraditie nu toch voor een saneringskoers kiest. Het kan ook moeilijk anders, omdat verdere privatisering van het bedrijf in het verschiet ligt. Vilvoorde heeft de pech dat daar een relatief kleine assemblagefabriek van Renault is gevestigd, buiten Frankrijk, die eenvoudig valt te sluiten. Voor België, dat met assemblagefabrieken van Ford, VW, GM en Volvo de grootste autoproduktie per hoofd van de bevolking ter wereld heeft, zijn de perspectieven hoe dan ook somber.

...en Duitse kolen

IN HET ROERGEBIED nemen de sociale spanningen als gevolg van saneringsmaatregelen eveneens toe. De Duitse regering wil de subsidies op de steenkolenwinning beperken en heeft daarmee het protest van de mijnwerkers over zich afgeroepen. Maar met historische sentimenten en torenhoge loonkosten vallen de mijnen niet te redden. Een ton Duitse steenkolen kost vier keer zoveel als een ton geïmporteerde kolen uit Australië of Polen. Om het verschil bij te passen verstrekt de overheid een jaarlijkse subsidie van tien miljard D-mark, ruim honderdduizend D-mark per mijnwerker.

In Groot-Brittannië trotseerde Margaret Thatcher de mijnwerkersbond van Arthur Scargill begin jaren tachtig. Ze brak niet alleen de macht van de vakbond maar bereikte ook dat de sterk afgeslankte Britse mijnindustrie weer winstgevend werd. Vijftien jaar later moet Duitsland deze omslag met zijn steenkolenindustrie nog maken. De omzichtigheid waarmee de regering in Bonn een besluit over de mijnbouwsubsidies steeds voor zich uit heeft geschoven, toont aan hoe gevoelig deze kwestie in Duitsland ligt. Nu de regering wanhopig naar bezuinigingen zoekt om de Europese norm voor het financieringstekort te halen, geven de stakende mijnwerkers 'Europa' de schuld van de aangekondigde ontslagen.

DE WERKLOOSHEID die dreigt in het Roergebied en in Vilvoorde is een sociaal drama voor de betrokkenen en voor de regio's. Het is het gevolg van chronische overproduktie in een geliberaliseerde markt. Dat vergt vroeg of laat economische aanpassingen, omscholingsprogramma's en initiatieven voor andere activiteiten. In plaats van krampachtig te vechten voor behoud van verliesgevende activiteiten, kunnen de vakbonden, de overheden en de Europese Unie zich veel beter voor de begeleiding van deze aanpassingen inzetten. Dat is ook de beste manier om het sociale imago van de Europese Unie te verbeteren.