Voor de goede orde: er gaat niks boven een bezoek aan een antiquariaat. De geur van oude boeken, de vreemde collecties, de deskundige of juist ondeskundige antiquaar, de te hoog of te laag geprijsde boeken, de ongezochte vondst, de curieuze klanten - ik zou het allemaal voor geen goud willen missen. Maar ja, zelfs het doornemen van veiling- of antiquariaatscatalogi kost veel tijd en soms heb je geen gelegenheid om op pad te gaan.

Gelukkig zetten steeds meer antiquaren hun catalogi en elektronische bestanden op het Internet. Dit maakt het mogelijk om thuis, vanuit de luie stoel, op boeken te jagen.

Een uitstekend onderhouden jachtterrein is te vinden bij het NAN, het Nederlands Antiquaren Netwerk. Deze website heeft dezelfde uitstraling als veel antiquariaten: het is duidelijk dat de samenstellers, Piet Wesselman en David Meesters, in de eerste plaats worden gedreven door enthousiasme en door liefde voor het oude boek. Zij bieden veel meer dan een overzicht van de vele databanken die je kunt raadplegen. Zo geven zij ook informatie over tijdschriften op boekengebied, over bibliotheken op het Net, over veilingen, tentoonstellingen, boekenmarkten en antiquariaatscatalogi. Er zijn thematische lijsten met catalogi, er is een gratis boekenzoekdienst en een formulier waarop je kunt aangeven in welk onderwerp je bent geïnteresseerd.

Maar goed, het gaat ons natuurlijk in eerste instantie om de databanken. In die van het NAN kun je zoeken op boeken voor 1900, boeken na 1900, en op oude landkaarten en prenten. Wij zochten drie zaken: publicaties van of over A.W. Ockeloen, het Nieuw woordenboek der Nederlandsche Taal van de neven Calisch uit 1864, en het tijdschrift Taal en Letteren (1891-1906).

Tsja, net als in het echte leven is dit een kwestie van geluk hebben. Dat hadden we nu niet, maar de gidsen van het NAN stuurden ons langs allerlei interessante sites, zoals 'Books & Book Collecting' van Steve Trussel waarbij je, met een sfeervol muziekje op de achtergrond, door 22 grote databases tegelijk kunt zoeken. Trussel heeft een zogeheten 'SetMaker service': een dienst om losse delen en incomplete stellen van meerdelige werken met elkaar te herenigen. En welke boekenverzamelaar kent dat probleem niet!

Via het NAN kwamen wij ook terecht bij 'Bibliofind', het grootste en belangrijkste internationale bestand aan tweedehands boeken. Ruim 1750 antiquaren uit de hele wereld bieden hier meer dan vijf miljoen zeldzame, oude en tweedehandsboeken te koop aan. Ook hier zijn heel wat Nederlandse antiquaren te vinden, want Nederland is in deze branche een belangrijk en vooraanstaand land. Bibliofind biedt o.a. de mogelijkheid om via 'mailing lists' in contact te treden met verzamelaars van bijvoorbeeld eerste drukken of boeken over sport.

Bij het doorzoeken van de database van Bibliofind bleek weer eens hoezeer de prijzen bij antiquaren uiteen kunnen lopen. Een Amerikaanse boekhandelaar vroeg voor een exemplaar van de feestbundel van P.J. Veth uit 1894 driehonderd dollar. Hetzelfde boek was bij een bekende Amsterdamse antiquaar te koop voor 275 gulden - minder dan de helft dus. Helaas bleven de gezochte titels ook hier onvindbaar. Binnenkort dus toch maar weer eens tijd maken voor een ouderwetse boekenjacht in de off-line-wereld. Plus hier een verzoek: wie weet er iets over A.W. Ockeloen? Een Rotterdamse socialist met een bochel die in 1892 een politie-agent doodschoot. Stuur wat u weet naar ockeloen@nrc.nl