Beursgang World Online

Nieuws

Overname door Tiscali

Na de beursgang World Online

Voor de beursgang

Roel Janssen
ls iemand nog twijfels mocht hebben over de aantrekkingskracht van de Nieuwe Economie, dan helpt de beursintroductie, morgen, van World Online hem waarschijnlijk over zijn bedenkingen heen. De Internetaanbieder is het eerste dot.com- bedrijf dat naar de Amsterdamse beurs gaat en het is meteen een megaklapper. Niet alleen omdat het de grootste beursintroductie is die ooit in Amsterdam heeft plaatsgevonden of omdat een verliesgevend bedrijf dat handelt in bliepjes in één keer een grotere beurswaarde krijgt dan gevestigde ondernemingen, maar vanwege de nationale opwinding waarmee dit gepaard gaat.

Nog maar een half jaar geleden haalde het spraakmakende wereldje van bewindslieden, politici (met uitzondering van D66'er Thom de Graaf) en veel academici hun neus op voor de hype in informatie- en communicatie-technologie, de ruggengraat van de Nieuwe Economie. Nu wordt Nina Brink, de oprichtster en grootaandeelhouder in World Online, geportretteerd als succesvolle ondernemer. Vanwege haar al dan niet vermeende kille managementskwaliteiten wordt ze de 'ijskoningin van de lage landen' genoemd. Na de beursintroductie benadert of overtreft het vermogen van Nina Brink dat van de Oranjekoningin.

Dit is het Nederlandse voorbeeld van de nieuwe Internet-rijkdom. Zoals de Amerikaanse auteur Michael Lewis in zijn boek over Netscape-oprichter Jim Clark schreef: de Internet-economie zorgt voor de grootste legale welvaartsschepping die zich ooit in de geschiedenis van de mensheid heeft voorgedaan.

Maar vergeet even de duizelingwekkende miljarden. Achter de opgeblazenheid van de beursintroductie van World Online gaan fundamentele verschuivingen verscholen. Wat zijn de gevolgen van de gretigheid waarmee beleggers zich op een nieuw Internetbedrijf storten terwijl ze tegelijkertijd gevestigde beursfondsen dumpen? De slachting die zich de afgelopen maanden aftekent onder degelijke beursgenoteerde bedrijven is spectaculair. Wolters Kluwer verloor vorige week op één dag een derde van zijn beurswaarde en in de Verenigde Staten was het met Procter & Gamble niet anders.

Dit zijn twee voorbeelden uit een lange rij. Ze geven aan dat er een massale veschuiving van kapitaal plaatsvindt van ondernemingen die een naam hebben opgebouwd in de traditionele economie naar bedrijven die actief zijn in de nieuwe economie. Gloednieuwe bedrijfjes verdringen in razend tempo de gevestigde brand names in populariteit. Hetzelfde geldt voor ondernemers. Het oudere-mannennetwerk dat de Nederlandse bedrijfswereld domineert, wordt plotseling verdrongen door een vrouw en een stelletje pubers: behalve Nina Brink zijn de 18-jarige Tim van den Hoff (trulogix.nl) en de 15-jarigen Ben Woldring (bellen.com) de jonge helden van de Internet-economie.

Ondernemers die zich ongelukkig uitlaten over Internet of van wie blijkt dat ze niet over een terzake goed doordachte strategie beschikken, liggen uit de gratie. Het pijnlijkste voelen ze dat aan hun gekelderde beurskoersen. In menig directiekamer vraagt men zich nu vertwijfeld af of men soms bezig is grandioos de boot te missen en een paradigmatische verschuiving in de economie heeft onderschat.

Verandert er werkelijk zoveel? Mensen zullen pindakaas blijven eten, auto's blijven kopen, bankrekeningen blijven aanhouden en benzine blijven tanken. Maar de arrogantie van bedrijfsnamen die tientallen jaren de boventoon voerden, is aangetast door die van brutale jonge start-ups. Natuurlijk zullen lang niet alle Internetbedrijven die nu surfend op hun hoge koersen naar de beurs worden gebracht, een duurzaam succes blijken te zijn. Veel Internetaandelen worden na een tijdje onder hun introductiekoers verhandeld en volgens deskundigen zal negentig procent van de nieuwe bedrijfjes op den duur worden opgeslokt of ten onder gaan. Het proces van 'creatieve destructie' (de term is van de Oostenrijks-Amerikaanse econoom Joseph Schumpeter) doet zich in hevige mate voor in de ICT-sector.

Maar toch. Het feit dat de Wall Street Journal, 's werelds beste zakenkrant, nu dagelijks een apart katern aan de netwerkeconomie besteedt, spreekt boekdelen. Er gebeuren nieuwe dingen, er doen zich nieuwe ontwikkelingen voor, er worden nieuwe terreinen opengelegd en dat alles in een duizelingwekkende vaart. Wat voor velen een half jaar geleden nog vaag en ver weg leek, is de reëel bestaande economie geworden. De ICT-bedrijven koesteren zich in hun pioniersmentaliteit. Personeel komt er op af omdat wordt betaald met opties die mogelijk de jackpot opleveren zonder de loonmatiging van CAO-salarissen, en omdat dit de opwindendste sector van de economie is.

De gevolgen zijn verregaand, zowel op korte als de langere termijn, zowel voor particuliere ondernemingen als de overheid. De rol van de overheid wordt drastisch ondergraven door de opkomst van de Nieuwe Economie. Subsidies en stimuleringsregelingen zijn nergens voor nodig, traditionele overheidstaken (bijvoorbeeld belastingheffing) of regulering (winkeltijden) worden ondermijnd. De economie is 24 uurs en wereldwijd.

De afstand tussen het politieke discours en de private economie neemt in snel tempo toe. Een van de eigenschappen van de Nieuwe Economie is dat aanhoudende groei gepaard gaat met lage inflatie. De zorgen over oververhitting van de economie, bijvoorbeeld door extra belastingverlagingen nu sprake is van een begrotingsoverschot, hoort thuis in het handboek van de oude economie. De hype zal voorbijgaan, en de hete lucht zal uit de opgeblazen beurskoersen verdwijnen, maar met Nina Brink is Nederland definitief het dot.com-tijdperk binnengestapt.

rjanssen@nrc.nl

Bovenkant pagina