De macht van het idee
Waarom betalen beleggers
volgende week miljarden voor World Online? Omdat het geen beleggers
zijn, maar risico-investeerders van het eerste uur.
Door onze redacteur MAARTEN SCHINKEL
AMSTERDAM, 8 MAART Een paar jaar oud, flinke verliezen, nauwelijks omzet
en toch een fortuin waard op de beurs? De logica die op de beurzen van
het jaar 2000 van het beleggende publiek voor World Online wordt vereist
kan nóg verder worden opgerekt. Negen maanden oud, verlies en
géén omzet, en een nog groter fortuin waard op de beurs?
Dat kan ook.
Aan de andere kant van de wereld, in Hongkong, kocht Richard Li, zoon
van de plaatselijke miljardair Li Ka sheng, zich negen maanden geleden
in in een zieltogend telecombedrijfje. Li veranderde de naam in het hot
klinkende Pacific Century Cyber Works. Op basis van enkel Li's
investeringsplannen stuwden beleggers het aandeel als een raket de
hoogte in. Vorig jaar april was PCCW omgerekend 38 miljoen euro waard op
de beurs. Vorige maand was dat 34 miljard euro. Twee weken
geleden deed PCCW vanuit het niets een bod op de plaatselijke
telecomgigant Hong Kong Telecom. En won.
Voor bankiers, private investors en participatiemaatschappijen is dat in
beginsel niet ongewoon. Er meldt zich een jongeman of vrouw aan de poort
met een plan. Het bijbehorende bedrijf is er nog niet of nauwelijks,
enkel het idee. De ondernemer-in-spe krijgt een zak kapitaal mee, in
ruil voor een participatie van de geldschieter. Gaat het mis, dan is de
geldschieter alles kwijt. Gaat het goed, dan verdient hij een klein
fortuin als het bedrijfje verkocht wordt of naar de beurs gaat. In dat
laatste geval worden de aandelen verkocht aan beleggers, die hun geld
steken in een goedlopend en ervaren bedrijf.
Wat dezer dagen gebeurt, komt voor een deel neer op het sterk vervroegen
van de fase waarin een bedrijf naar de beurs gaat. En soms is dat, zoals
bij CyberWorks, nog slechts in de fase van het idee. De belegger die de
aandelen op de beurs koopt, is daarmee een investeerder geworden. Het
risico van zijn belegging is vele malen hoger, maar zijn verwachting van
het rendement ook.
Waarom die vroege beursgang? De geldschieters van het eerste uur zouden
zelf toch langer kunnen wachten met de verkoop van hun aandelen, en in
een later stadium veel meer geld opstrijken? Hier komt de Nieuwe
Economie om de hoek kijken - of liever: de verwachtingen over de Nieuwe
Economie.
Autonome groei van het jonge bedrijf is hier niet aan de orde: de omzet
van World Online (64 miljoen euro) verhoudt zich bijvoorbeeld tot de
huidige 'grijze' beurswaarde van het bedrijf (33 miljard euro) als die
van een kluitje Albert Heijn-filialen tot de beurswaarde van geheel
Ahold.
De groei van de winst - of liever: het überhaupt ontstaan van winst
- moet komen uit een enorm tempo van overnames van andere bedrijven. En
daar zit de crux: de aandelen van het bedrijf moeten hier worden gezien
als 'geld', waarmee die overnames worden betaald. Het aandeel is, om het
in het jargon te zeggen, een takeover currency.Hoe hoger de koers
van de 'overnamemunt' (het aandeel) hoe meer er mee kan worden gekocht.
De bedrijfswinst van derden die door de overnames worden ingekocht, is
goedkoper naarmate het eigen aandeel waarmee die winst wordt betaald
duurder is. De enige manier waarop World Online ooit een daadwerkelijk
rendement kan tonen op de investering die beleggers straks gaan doen, is
een rigoreuze, grootschalige overnamestrategie in een zeer hoog tempo.
Zonder beursnotering kan dat niet: de aandelen waarmee straks wordt
betaald (of die extra worden uitgegeven om geld binnen te halen waarmee
de overname wordt gedaan) moeten hoger worden opgedreven dan een
particuliere geldschieter, bank of participatiemaatschappij ooit zelf
zou wagen.
In die rigoreuze overnamestrategie die nodig is, ligt ook het grootste
risico. Bedrijven bij elkaar sprokkelen is één, er een
coherent geheel van maken is een tweede. Van het management hangt zo
enorm veel af, en van het vertrouwen van beleggers in dat management.
Investeerders nemen er genoegen mee dat een nieuw bedrijf de eerste
jaren geen winst maakt. De belegger, in zijn nieuwe rol van
investeerder, doet dat dezer dagen kennelijk ook. Maar
ééns zal er wel een winst per aandeel moeten worden
getoond die, naarmate de overnamemachine goed op gang komt, vanzelf
verder groeit naarmate de aandelenkoers maar hoog genoeg is. Het laat
zich met een eenvoudig model tonen dat hoe verliesgevender de
uitgangssituatie is, hoe fraaier de winstgroei vervolgens uit de bus
komt.
Elke verspringer heeft een aanloop nodig. Een bedrijf als World Online
loopt bij wijze van spreken achteruit het stadion uit om straks maar ver
genoeg te kunnen springen. En dus is er het risico dat het de weg naar
het stadion nooit meer terug vindt: zijn er straks nog genoeg bedrijven
om over te nemen, zijn die dan nog goedkoop genoeg, leveren ze
wél winst op en horen ze bij elkaar?
Zolang beleggers blijven geloven, en de beurskoers op peil houden, heeft
de expansiestrategie van de hightech sector alles van een self-
fulfilling prophecy. En zijn gevestigde bedrijven allesbehalve veilig
voor de Nieuwe Generatie, die een zak met geld heeft meegekregen om de
oude van zijn troon te kopen. Zolang beleggers blijven geloven.