Dossier Brand Volendam

Nieuws

Onderzoek

Brand in Het Hemeltje

Achtergrond

Volendam houdt vanavond een stille tocht voor de slachtoffers van de cafébrand van vorige week. Huisartsen houden rekening met naweeën die zich nog tientallen jaren kunnen doen voelen.

Door onze redacteur HARM VAN DEN BERG

VOLENDAM, 12 JAN. Jazeker, de eerste patiënten hebben zich gemeld, met stress. "Het zijn mensen die in de nieuwjaarsnacht op de dijk hebben geholpen", zegt dokter J.Kwakman. De praktijk, die hij samen met een collega-huisarts in Volendam houdt, is zwaar getroffen. Dokter Kwakman: "Drie doden en 35 gewonden nog in ziekenhuizen, van wie een aantal er ernstig aan toe is." Nog jarenlang zal de pijn van de catastrofe in Het Hemeltje worden gevoeld. In de gezinnen van de tien jongeren die om het leven kwamen. In de huizen van hun familie en hun vrienden. Door de tientallen bezoekers ook die gewond raakten toen ze de hevig brandende kersttakken over zich heen kregen en nu voor het leven getekend terugkeren in het dorp. Rond deze groep is weer een uitgebreide familie- en vriendenkring getroffen. Vrijwel iedereen in het dorp zal die pijn voelen. Hoe lang zal het duren, vijf jaar? Tien jaar?

"Eerlijk gezegd denk ik dat het veel langer gaat duren. De naweeën zullen nog tientallen jaren worden gevoeld", zegt M. van Dootingh, directeur van de Districts Huisartsen Vereniging in Alkmaar waar de acht huisartsen in Edam-Volendam onder vallen. "Denk je maar eens in wat het betekent om iedere dag zoveel jonge verminkte mensen in de straten van het dorp te zien. Dat wordt het gewone straatbeeld en zoiets heeft een geweldige impact."

Van Dootingh is deze dagen meer in Volendam dan op kantoor. Sinds de eerste januari staat ze de huisartsen in Volendam bij, opdat de nazorg goed geregeld is. "Dit is voor ons een unieke situatie en we hebben dus eerst goed moeten nadenken wat er eigenlijk nodig is", zegt ze.

Kwakman heeft zich nog nauwelijks een idee gevormd over wat er op hem afkomt. Hij wil er weinig over kwijt, de huisartsen hebben dat onderling zo afgesproken. "Wij werken meestal aan het front, treden niet op de voorgrond. " Hij was deze week eigenlijk vrij, maar vergadert nu elke dag urenlang over de organisatie van de nazorg. "We zitten er tot onze nek in." Hoe het verder zal gaan, hij weet het niet. "Maar het gaat jaren en jaren duren." Van Dootingh heeft als directeur van het districtsbureau in 1999 ervaring opgedaan met de legionellaramp bij de Westfriese Flora in Bovenkarspel. Tegelijk wijkt die gebeurtenis - 28 doden als gevolg van een besmet bubbelbad - weer zoveel af van wat er in Volendam gebeurde, dat een vergelijking voor het organiseren van de nazorg onvoldoende oplevert. De meestal oudere bezoekers aan de bloemententoonstelling kwamen uit alle delen van het land.

Van Dootingh: "Het is al een ingrijpende gebeurtenis voor een huisarts als een patiënt van je overlijdt. Maar meestal gaat het om een ouder iemand. Enkele artsen hier hebben nu zelf in hun familie een slachtoffer van de brand en dan gaat het dus om jonge mensen. Zo komt het direct veel dichterbij." De dochters van Kwakman waren die avond - "gelukkig", zegt hij - niet naar Het Hemeltje gegaan. "De zoon van een collega is wel bij de slachtoffers." Voor hoeveel mensen moet direct nazorg worden georganiseerd? Alles bij elkaar, van familie tot verenigingen en scholen, komt men op een totaal dat ver boven de duizend betrokkenen ligt.

Volgens Van Dootingh is bekend dat het voor huisartsen zeer ingrijpend is als een van hun patiënten moet worden behandeld voor brandwonden, waar ze in het algemeen weinig ervaring mee hebben. Bovendien is de nazorg zeer tijdrovend. Gemiddeld moet een (jonge) brandwondenpatiënt in zijn leven twintig operaties ondergaan.

Door de toezegging van minister Borst (Volksgezondheid) kan een deel van de vervolgbehandelingen worden gedaan in de nieuw te bouwen polikliniek, waar ook artsen/specialisten en verpleeghulpen van het Brandwondencentrum in Beverwijk naar toe zullen komen. Er zullen plastisch en algemeen chirurgen aanwezig zijn, ergotherapeuten (voor aanpassingen en hulpmiddelen om de alledaagse bezigheden mogelijk te maken), fysiotherapeuten, visagistes (om de effecten van de verwondingen te camoufleren), verpleegkundigen, maatschappelijk werkers. Bij de regionale thuiszorg zijn alvast tien verpleegkundigen voor lange tijd vrijgemaakt om de huisartsen in hun praktijk te assisteren. Kwakman steekt veel tijd in het opzetten van de polikliniek. "Het is belangrijk dat we alle hulpverleners op één lijn krijgen."

In de afgelopen dagen, en gisteravond nog, zijn ook bijeenkomsten gehouden met twee gespecialiseerde hulpverleners van een rampenteam uit Göteborg. In deze Zweedse stad kwamen twee jaar geleden ruim zestig jongeren om het leven bij een brand in een discotheek en raakten bijna tweehonderd mensen gewond. Ook hier vielen slachtoffers met brandwonden. De grote lijn in het verhaal van de Zweedse hulpverleners was: zoek de opvang en de hulp vooral in de directe omgeving. Mensen die verdriet hebben, zijn het meest gebaat bij aandacht en hulp uit hun eigen omgeving. Verwacht niet te veel van professionele opvang, hielden de Zweden de twintig artsen en hulpverleners voor.

Deze benadering lijkt goed te passen bij de Volendammers van wie wordt gezegd dat ze niet uit zichzelf naar een therapeut zullen gaan. "Dat is voor een deel waar. Maar het is ook niet verkeerd om de hulp van dichtbij, van je grootmoeder of tante te krijgen. Ik zie dat wel als positief. Hier en daar zal het uit de hand lopen en is professionele zorg nodig. Daar vinden we dan zeker de wegen voor", zegt Kwakman.

Vanaf de stations Amsterdam CS en Purmerend worden vanavond extra treinen en bussen ingezet voor deelnemers aan de stille tocht in Volendam. Verwacht wordt dat zeker 20.000 mensen zullen deelnemen aan wat inmiddels een Bijeenkomst van Verbondenheid is genoemd. In de stoet lopen niet de autoriteiten, maar jongeren voorop. Het zijn verwanten, vrienden of medeleerlingen van de slachtoffers. Bij de brand in Het Hemeltje kwamen in de nieuwjaarsnacht tien jongeren om het leven en raakten tientallen bezoekers zwaargewond.

Kroonprins Willem-Alexander, premier Kok, de vice-premiers Borst en Jorritsma, alsmede kardinaal Simonis en de bischoppen Punt en Van Burgsteden nemen deel aan de plechtigheid. De tocht gaat vanaf zeven uur via de dijk naar het stadion van FC Volendam. Het Rode Kruis heeft langs de route hulpposten voor psychosociale hulp ingericht.De drie Nederlandse brandwondencentra in Beverwijk, Groningen en Rotterdam vragen morgen in een advertentie in de landelijke dagbladen personeel voor de verpleging van de slachtoffers met ernstige brandwonden. De drie centra zoeken vooral mensen voor de afdelingen intensieve zorg en kinder- en A-verpleegkundigen die voor langere tijd beschikbaar zijn, omdat ze de komende maanden een tekort aan personeel verwachten.

Bierbrouwer Heineken heeft besloten te stoppen met een tv-commercial waarin een krat bier naar de laatste rustplaats (glasbak) wordt gebracht. Heineken vindt de sfeer van de reclameboodschap verkeerd na de fatale brand in Volendam.