Dossier Kok / Van Aartsen

Nieuws

Wim Kok

Jozias van Aartsen

Buitenlands beleid

Documenten

Links

DE BUITENLANDSE politiek van het Koninkrijk der Nederlanden is in deze week van internationale turbulentie weer niet verder gekomen dan Het Binnenhof. In Belgrado en de rest van de wereld ging het om de positie van de nieuwe Joegoslavische leider Kostunica, maar de Haagse politiek wist de zaak overzichtelijk te houden door alle aandacht te concentreren op minister Van Aartsen (Buitenlandse Zaken).

Hij was het die vorige week de buitenwereld verraste met zijn publieke oproep aan de Joegoslavische (toen nog) oppositieleider Kostunica deel te nemen aan een tweede verkiezingsronde. Een uitlating waarmee hij te kennen gaf weinig fiducie te hebben in de acties van de oppositie, die op dat moment in de straten van Belgrado tegen de machinaties van het zittende regime te hoop liep. De Milosevic-getrou wen maakten nog even dankbaar gebruik van de aansporing vanuit de Lage Landen, voor het overige viel de faux pas van Van Aartsen weg in de actuele ontwikkelingen in Joegoslavië die ertoe leidden dat Kostunica - geheel volgens de bedoeling van de oppositie - zonder tweede ronde aan de macht kwam.

MAAR VAN AARTSEN zou Van Aartsen niet zijn als hij er niet voor zorgde dat tenminste in het binnenland zijn bizarre optreden van vorige week alle aandacht bleef krijgen. Het afgelopen weekeinde dreigde hij minister-president Kok met aftreden als deze geen afstand nam van de schrobbering die hij Van Aartsen daags ervoor tijdens zijn wekelijkse persconferentie had gegeven. Kok zei tijdens die gelegenheid dat Van Aartsen zijn opmerking beter niet in het openbaar had kunnen maken; een reprimande die vervolgens de minister van Buitenlandse Zaken weer aanleiding gaf zijn positie ter discussie te stellen. Hetgeen leidde tot een - aldus premier Kok gisteren in de Tweede Kamer - 'uitzonderlijk' en 'openhartig' gesprek waarin alle plooien zijn gladgestreken. En zoals gebruikelijk viel er ook nu weer veel terug te brengen tot het bekende communicatieprobleem.

Staatsrechtelijk gezien had Van Aartsen het gelijk aan zijn zijde door de minister-president om opheldering te vragen. De regering spreekt nu eenmaal met één mond. De ongelukkige uitlatingen van Van Aartsen over een tweede ronde waren dus ook de woorden van Kok. Aan de andere kant: als een minister blijkbaar zo namens zichzelf heeft gesproken, moeten er toch ook mogelijkheden bestaan een dergelijke 'Alleingang' recht te zetten. De vraag is echter waarom Kok hiermee tot zijn persconferentie heeft gewacht en Van Aartsen niet direct na zijn bekritiseerde opmerkingen tot de orde heeft geroepen. Dan had kunnen voorkomen dat Van Aartsen zijn eigenstandige analyse van de situatie in Joegoslavië vorige week niet ook nog eens tegenover een verontwaardigde Tweede Kamer had verdedigd. Wat dit betreft valt Kok dus ook het een en ander te verwijten.

ONDERTUSSEN HEBBEN de gebeurtenissen in Joegoslavië zelf ervoor gezorgd dat het effect van het optreden van Van Aartsen beperkt is gebleven tot de categorie binnenlandse klucht. Politiek gesproken lijkt het effect ook gering. Een minister-president die een minister van de coalitiepartner openlijk tot de orde roept blijft uitzonderlijk. Aan de andere kant: het betrof hier minister Van Aartsen. Bij de vele butsen die deze minister inmiddels heeft opgelopen valt een buts extra nauwelijks meer op.