Affaire Srebrenica

Nieuws

Chronologische reconstructie

Commissie Bakker

Achtergrond

Opinie

Door een onzer redacteuren
DEN HAAG, 8 JUNI. Minister De Grave (Defensie) neemt afstand van uitlatingen van zijn hoogste militaire adviseur, chef-defensiestaf Kroon, dat de Verenigde Staten tijdens de Kosovo-oorlog buiten de NAVO om bombardementen uitvoerden op doelen in Joegoslavië.

De Grave zei gistermiddag tijdens zijn verhoor voor de commissie-Bakker dat de chef-defensiestaf binnenkort een brief naar de commissie zal sturen waarin Kroon "dat misverstand" zal rechtzetten. Voor de parlementaire commissie - die onderzoek verricht naar de besluitvorming van Nederlandse deelname aan vredesmissies - zei Kroon gistermorgen dat Amerikaanse vliegtuigen bombardementen uitvoerden, waarvan het centrale planningscomité op de Italiaanse vliegbasis Vicenza niet op de hoogte was.

De aparte positie die de Amerikanen, maar ook de Britten en de Fransen, voor zichzelf opeisten bij de doelkeuze tijdens de luchtoorlog om Kosovo, heeft de operatie geen schade berokkend, stelde minister Van Aartsen (Buitenlandse Zaken) vanmorgen voor de commissie vast. "Het werd door ons genoteerd als punt voor de toekomst."

Volgens de bewindsman kreeg hij rond 10 april 1999 lucht van de bijzondere positie van de grote bondgenoten tijdens een gesprek met secretaris-generaal Solana van de NAVO. Omdat hij de zaak niet als ernstig beschouwde, koos Nederland ervoor het punt niet tijdens de operatie op te werpen. Ook de Tweede Kamer is daarom toen niet ingelicht, aldus Van Aartsen.

Daarnaast probeerde Van Aartsen de commissie duidelijk te maken dat voor de instemming met het zogeheten Activation Request op 1 oktober 1998 geen speciaal kabinetsbesluit nodig was. De bewindsman stemde 1 oktober 1998 in met een verzoek van Solana om manschappen en materieel te vorderen bij de NAVO-landen. Van Aartsen gaf daarmee, zonder voorbehoud, toestemming voor de inzet van F-16 vliegtuigen voor latere bombardementen op Joegoslavië. Een dag later legden Van Aartsen en zijn collega van Defensie, De Grave, de ministerraad de schriftelijke mededeling voor dat Nederland had ingestemd met het Activation Request. Bij de commissie-Bakker leeft de indruk dat veel van de bewindslieden niet doorhadden dat ze op dat moment toestemming gaven voor de luchtacties. Volgens Van Aartsen was het politiek overleg tussen hem, Kok en De Grave er overigens wel geweest. Het "was gesneden koek". Het was volgens de minister de volgende fase in een operatie waartoe eerder al was besloten. "Logisch dat dat besluit zou vallen." Het debat over aanbieden van eenheden was in de maand september al gevoerd, zowel in het kabinet als met de Kamer, aldus Van Aartsen.

Minister De Grave gebruikte zijn verhoor voor de commissie om de toezegging te doen dat het kabinet "binnen een aantal weken" een voorstel zal doen over de manier waarop geheime speciale militaire acties tegenover de Tweede Kamer kunnen worden verantwoord. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om acties waarbij verdachten die voor het Joegoslavië-tribunaal moeten voorkomen worden opgepakt.

Voormalig minister van Defensie Voorhoeve slaagde er gisteren tijdens zijn tweede verhoor niet in de indruk weg te nemen dat hij in 1997 de Kamer onjuist heeft geïnformeerd over de deelname aan een vredesmissie op Cyprus. Deelname aan de vredesmissie in Cyprus was "niet aan de orde". Over deze informatie zei topambtenaar Van Dongen van Buitenlandse Zaken vorige week "het was op het randje". Formeel liegt Voorhoeve niet, maar hij verzweeg dat hij eerder dat jaar actief bij de Britten lobbyde om deel te nemen aan de missie op Cyprus. Met een actieve deelname aan vredesmissies wil Voorhoeve dreigende bezuinigingen op het defensiebudget afwenden en het Nederlandse imago bij VN-vredesmissies verbeteren.