Verzekeraars moeten hun werkwijze drastisch aanpassen. Achmea directeur Guus van Montfort blikt vooruit.

Wim Köhler

VERZEKERAARS KRIJGEN in het nieuwe zorgstelsel de plicht om behandelingen en zorg waar verzekerden volgens hun polis recht op hebben, ook binnen afzienbare tijd te leveren. Tot nu toe lukte dat de verzekeraars niet. ,,De verzekering verzekert niet'', schreef de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (RVZ) dit najaar in een advies over het nieuwe zorgstelsel.

De RVZ vindt dat de verzekeraars op dit moment niets meer doen dan de zorginstellingen een exploitatiegarantie verschaffen. De verzekerde moet maar afwachten of het zorgaanbod toereikend is om ook hen te helpen. Klopt dat beeld van de verzekeraars?

,,Inderdaad, de zorgverzekeraar was tot nu toe een betaalkantoor'', bevestigt prof.dr. Guus van Montfort, directeur zorg van het verzekeringsconcern Achmea (waarin de zorgverzekeraars Zilveren Kruis, FBTO, Groene Land, Anevo en PWZ zijn gebundeld). ,,Door het budgetsysteem, door de tarievenwet en door andere regelingen had de overheid precies vastgelegd hoe groot het zorgaanbod was en wat het mocht kosten. Wij hadden daar met al onze geïnde premies een marginale invloed op.''

Wat betekent de veranderende manier van denken voor verzekeraars?

,,De overheid verandert nu het strakke budgetsysteem. Als voorbode van de veranderingen komen er extra middelen om wachtlijstproblemen op te lossen. Wij staan met de 3.500 medewerkers van Achmea-zorg en 2,7 miljoen verzekerden aan het begin van een grote cultuuromslag. Neem het zorgkantoor hier in de Rijnmond. Van de staatssecretaris hadden we voor 2000 zes miljoen extra gekregen voor verkorting van wachtlijsten in de ouderenzorg. Vanouds zei het zorgkantoor - dat is een afdeling waar we de AWBZ uitvoeren - tegen de instellingen: ‘Maak maar een plan waar jullie het onderling over eens zijn, dan kijken wij of het klopt'. Nu vroegen we om projectvoorstellen, met als criteria wachtlijstverkorting, meer thuiszorg en regiospreiding. De beste projecten hebben het geld gekregen. Een van de grootste verpleeghuizen in deze regio kreeg niets. De directeur kwam boos bij me en zei: ‘Wat zijn jullie aan het doen? Ik moet mijn tien procent hebben.' Ik tracht dan uit te leggen dat het zo niet meer gaat.''

Gaan verzekeraars echt concurreren?

,,We willen graag groeien. Op het ogenblik kunnen we concurreren op verschillen in de nominale premie van vijf of tien gulden per maand. Dat is geen reden om weg te lopen. Je ziet dat mensen alleen opstappen als ze ontevreden zijn over de dienstverlening. Daar richten we ons nu nog sterk op.''

En wordt Achmea dan alleen klantvriendelijker of kunt u echt problemen oplossen?

,,Er zijn terreinen waar we nog weinig kunnen, maar het zorgsysteem is al veel flexiber dan je soms denkt. Neem de gehandicaptenzorg. Het afgelopen jaar is de capaciteit daar toegenomen met tien procent. Dat is gigantisch. Die capaciteit zit niet in nieuwgebouwde instellingen, maar in andere vormen van zorg: meer thuiszorg, meer tussenvoorzieningen, meer aangepaste gewone woningen. Bij ziekenhuizen kan hetzelfde. Je moet alleen een beloningssysteem hebben dat nieuw gedrag beloont en star gedrag afstraft.''

Leidt dat er toe dat uw verzekerden in een instelling waar u sterk bent eerder aan de beurt zijn dan anderen?

,,Nog niet. Als wij een initiatief nemen, zoals het openen van apotheken binnen ziekenhuispoliklinieken, dan kunnen patiënten van andere verzekeraars wat ons betreft meeprofiteren.''

Maar hoe lang gaat u nog dingen doen die ook voor verzekerden van andere maatschappijen gemakkelijk zijn?

,,Wij proberen met ziekenhuizen, met privé-klinieken en met buitenlandse instellingen afspraken te maken voor ónze verzekerden. Als de concurrenten het nadoen, is dat ook goed, als je altijd maar een stap voorblijft. Waar het vooral om gaat is dat de consument geen eenheidsworst wil.''

Als iedereen zijn eigen aanpak wil, is het dan niet handiger om iedereen hetzelfde basispakket aan te meten en van daaruit te differentiëren met aanvullende verzekeringen? Moet het verschil tussen ziekenfonds en particulier niet vervallen?

,,Voor mij is dat een non-probleem. Andere problemen in de zorg zijn veel belangrijker. Er zijn bijvoorbeeld te weinig huisartsen. Dat tekort los je niet op door het verzekeringsstelsel te veranderen. Dat los je op door meer huisartsen op te leiden en door in de tussentijd met specialisten, huisartsen en para-medici afspraken te maken over de taakverdeling. Verzekerden klagen nauwelijks over ziekenfonds en particulier. Als we niet uitkijken, gaat de politiek zich de komende jaren wel met dat verzekeringsstelsel bezighouden.''

Is dat een afleidingsmanoeuvre?

,,Natuurlijk, dan hoeven ze zich niet bezig te houden met de werkelijke problemen. En dat zijn riskante problemen. De dreiging van kostenexplosie zit er achter. Bovendien wordt de kracht van onderop, van de consument, zo groot dat ook uit die hoek problemen voor de politiek dreigen. En tenslotte drijft de discussie over de tweedeling in de maatschappij bij dit soort discussies steeds een wig in de paarse coalitie.''

VERZEKERING Nederland kent twee verzekeringen voor medische hulp: het ziekenfonds en de particuliere verzekering. Het verschil daartussen is het inkomen van de verzekerden. De verschillen in verzekerde voorzieningen zijn marginaal. De tijd dat de ziekenfondspatiënten in fondsspreekuren massaal samendromden en de particuliere patiënt ‘op afspraak' luxere zorg kreeg is al lang voorbij. Meer dan de helft van de Nederlanders zit verplicht in het Ziekenfonds omdat ze in loondienst zijn en hun inkomen lager is dan bruto 65.700 gulden per jaar (12 keer bruto maandloon + 8 procent vakantiegeld). Wie meer verdient moet zich particulier verzekeren. Zelfstandige ondernemers met een belastbaar inkomen beneden de 42.000 gulden moeten ook in het ziekenfonds. 65-plussers met een belastbaar inkomen onder de 41.800 gulden mogen in het ziekenfonds. Voor beide groepen verzekerden bestaat de mogelijkheid zich aanvullend te verzekeren voor bijvoorbeeld tandartshulp of alternatieve geneeswijzen.