|
...en het land
HOEWEL HET PROVINCIALE verkiezingen waren is de uitslag zonder meer een
belangrijk signaal voor de landelijke politiek - al was het alleen maar
omdat het nationale politici waren die ook nu weer de campagne
domineerden. Juist wegens de vertekenende werking van het lage
opkomstcijfer is het vooral de psychologische factor die een rol speelt.
Dit geldt in de allereerste plaats voor het CDA. De grootste
oppsitiepartij incasseert niet meer alleen zelf de electorale klappen,
maar kan na een aantal zwarte jaren eindelijk weer op winst wijzen. Dat
Paars II aanzienlijk minder soepel loopt dan Paars I tonen de
hoofdrolspelers op het Binnenhof zelf bijna dagelijks aan. De
verkiezingsuitslag heeft duidelijk gemaakt dat het enthousiasme ook bij
de kiezer aan het wegebben is. Het CDA kan in elk geval met iets meer
zelfvertrou wen oppositie voeren. Ook terdege van belang voor het
'proces tussen de oren' is dat aan de hand van deze uitslag het
CDA in de Eerste Kamer wellicht de voorzittersstoel kan opeisen. Dat
zou betekenen dat het ooit zo machtige CDA weer terugkomt in de
'staatkundige driehoek' die wordt gevormd door de voorzitters van de
Eerste en Tweede Kamer en de vice-president van de Raad van State.
Van landelijke importantie is ook zeker de winst van GroenLinks. De
fractievoorzitter van de partij in de Tweede Kamer, Paul
Rosenmöller kan verder gaan met het rijp maken van de GroenLinkse
geesten voor eventuele regeringsverantwoordelijkheid in de toekomst.
Bestuurservaring kan de partij met deze uitslag de komende jaren in elk
geval zeker opdoen in de provincies.
TOTAAL OMGEKEERD is de situatie voor D66. De glij vlucht van de
Democraten na de verwezenlijking van het paarse ideaal in 1994 is nog
steeds niet ten einde. Het redelijk alternatief heeft voor de kiezer
afgedaan of wordt elders gezocht. De partij zelf zoekt de verklaring nog
steeds in onzichtbaarheid. Inmiddels zijn vijf jaar verstreken om daar
wat aan te doen, zonder dat dit resultaat heeft opgeleverd. Misschien
zou D66 eens naar andere oorzaken moeten gaan zoeken.
Of de penibele situatie waarin D66 verkeert op termijn voor de paarse
coalitie gevolgen heeft, zal moeten blijken. De Tweede-Kamerfractie
blijft het kabinet onverkort steunen. Maar of dat ook zo geldt voor de
rest van de partij - waar nu de klappen worden gevoeld - blijft de
vraag.
Veel zal afhangen van de onderlinge verhouding tussen de twee
seniorpartners in de coalitie, PvdA en VVD. Voor de laatste partij
moet de uitslag van gisteren zonder meer een teleurstelling zijn. Het
verlies van 3,5 procent ten opzichte van 1995 betekent het einde van de
liberale victorie. Het moment dat de VVD zich de grootste partij van
het land kan noe men, laat voorlopig nog even op zich wachten. Het
vertrek van Bolkestein doet zich bij de liberalen nu al voelen. Kort[-
]om, de ingrediënten voor een leiderschapsdiscussie binnen de VVD
zijn volop aanwezig. Waartoe dat in liberale kring kan leiden heeft het
verleden bewezen.
De PvdA beleefde gisteren als vanouds weer een overwinningsnederlaag.
Gewonnen, maar veel minder dan men had verwacht. Over de oorzaken is het
debat in de partij nu al begonnen en daarmee ook het debat over het
optreden van kroonprins Melkert.
DE COALITIEPARTIJEN zullen na de uitslag van gisteren de komende tijd
vooral met zichzelf bezig zijn. Dat zal tot de nodige spanningen leiden
die vervolgens ook de paarse coalitie als geheel kunnen
beïnvloeden. Daarbij zal paars een zelfverzekerder oppositie
treffen. Het tweede kabinet-Kok had al te maken met economische
tegenwind; daar is nu politieke tegenwind bij gekomen.
| 
