|
Een regen van speculaties
De effecten van de Statenverkiezingen op de nationale politiek worden
binnen de paarse coalitie gebagatelliseerd. Bij de oppositie gebeurt het
tegenovergestelde. Staat de positie van PvdA-fractievoorzitter Melkert
ter discussie?
Door onze redacteur KEES VERSTEEGH
DEN HAAG, 4 MAART. Wim Kok (PvdA): ,,De machtsvraag was bij deze
verkiezingen niet aan de orde.'' Hans Dijkstal (VVD): ,,Waarom zou deze
coalitie klappen?'' Els Borst (D66): ,,We gaan gewoon door met het
huidige kabinet.''
In het kamp van de coalitie werden gisteren eventuele 'nationale'
effecten van de uitslag van de Statenverkiezingen bij voorbaat
gebagatelliseerd. Bij de oppositie gebeurde het tegenovergestelde.
Eensgezind, en bijna blij, voorspelden CDA-leider De Hoop Scheffer de
GroenLinks-voorman Rosenmöller moeilijke tijden voor de links-
liberale combine.
Hoe hachelijk het echter is de uitslag van Statenverkiezingen op het
Binnenhof te projecteren, bleek vier jaar geleden. Na de grote winst van
de VVD in 1995 luidde de algemene verwachting dat
Bolkestein het initiatief naar zich toe zou trekken. Precies het
tegenovergestelde gebeurde. De PvdA wist, na de 'neoliberale' start van
Paars I, steeds meer eigen punten binnen te slepen.
Hoe moeten de verkiezingen van gisteren worden geïnterpreteerd? Is
Paars door de uitslag ,,verzwakt'' en ,,nadert het einde'', zoals de
meeste ochtendkranten vandaag schrijven? Of is de coalitie juist
,,versterkt tevoorschijn gekomen'' (een geliefde term van Ruud Lubbers
in crisistijden), omdat de vrees van de VVD en D66 voor een 'arrogante'
en 'dominante' PvdA niet is bewaarheid? De tijd zal het leren.
Tock kroop gisteren het bloed waar het niet gaan kon. In de zalen van de
provinciehuizen waar de diverse partijen hun kampen hadden opgeslagen,
regende het speculaties. De positie van PvdA-kroonprins Melkert, het
gevolg van het D66-verlies voor het lot van het referendum in de Senaat,
en de betekenis van de winst van GroenLinks en CDA, waren de
belangrijkste thema's.
De PvdA-campagne van de laatste weken was in hoge mate een Melkert-
campagne. De fractievoorzitter verwierf een vooruitgeschoven positie met
uitspraken over het asielbeleid en over coalitiepartner VVD ('sociale
bleekneusjes' van de coalitie, aldus Melkert). Daarentegen verkoos PvdA-
leider Wim Kok de luwte, niet alleen vanwege zijn premierschap, maar ook
omdat een reeks uitglijers hem de status van
electorale melkkoe ontnam, die hij nog tijdens de Kamerverkiezingen van
vorig jaar had.
De vraag is welke gevolgen de tegenvallende winst voor het gedrag en de
positie van Melkert binnen de partij zal hebben. Eén van zijn
criticasters op het punt van de asielpolitiek, oud-minister Ed. van
Thijn, voorspelde gisteren dat de fractieleider op z'n minst een toontje
lager zal moeten zingen. Ook de nieuwe partijvoorzitter Van Hees, zei
vanmorgen dat ,,er licht zit tussen het asielstandpunt van Melkert en
ons partijrapport 'Wisselwerking' over het zelfde onderwerp''. Toch
verwachtte Van Hees dat de partij zich meer zal bezighouden met de vraag hoe ,,de PvdA weer meer kiezers kan
mobiliseren'', dan met de positie van Melkert.
Vergeleken hiermee had vice-premier Borst (D66) wellicht meer reden tot
zorg. Het grote verlies van haar partij zou gevolgen kunnen hebben, zei
ze, voor het lot in de senaat van de kroonjuweel van de democraten: het
referendum. Nu de CDA-fractie, geen liefhebber van deze vorm van directe
democratie, groeit, de VVD-senatoren verdeeld zijn en de D66-fractie
kleiner wordt, zijn de kansen op de noodzakelijke
tweederde meerderheid wel erg geslonken; ook als de VVD-fractie zich
geheel gebonden voelt aan het regeerakkoord.
De vrolijkheid in het oppositionele kamp over de behaalde winst, zorgde
gisteren voor eigen speculaties. Heeft GroenLinks D66 definitief
ingehaald als vierde partij van het land? De opkomst onder de jonge
kiezers, belangrijk voor beide partijen, was zo laag dat deze vraag nog
niet valt te beantwoorden. Verder vroeg fractievoorzitter
Rosenmöller zich af hoe de PvdA zich tijdens onderhandelingen over
de nieuwe colleges van gedeputeerden zal gedragen. Zullen de sociaal-
democraten zijn partijmensen behandelen als melaatsen? Of zullen roden
en groenen juist samen optrekken, en daarmee voorwerk doen voor een
nieuwe coalitie in Den Haag? PvdA-voorzitter Van Hees was vanmorgen
positief. Ze zei ,,goede ervaringen te hebben met GroenLinkse
bestuurders''.
Het CDA, tenslotte, woog de winst in eigen kring. Die tekende zich
vooral af in Noord-Brabant (drie Statenzetels winst versus
één zetel in provincies als Flevoland en Friesland). Was
dat toe te schrijven aan het regionalisme van gedeputeerden als Van
Geel, of toch ook een heel klein beetje aan de inzet van Haagse politici
als De Hoop Scheffer? Het antwoord zal, al naar gelang regio en
persoonlijk belang, verschillend uitpakken.
|
