Kunst in het zuigende zand

Het openingsweekeinde van het Oerol Theaterfestival op Terschelling was de druk bezochtste sinds 1982. Duizenden toeschouwers volgden de verrichtingen van de beeldende kunstenaars, performers en straatartiesten.

Door KESTER FRERIKS

TERSCHELLING, 19 JUNI. "Terschelling is een fragiel eiland," zegt de Britse theatermaker en choreograaf Cliff McLucas van het gezelschap Brith Gof. In een voormalige bunker, de uit de Tweede Wereldoorlog daterende Tiger, brengt hij die kwetsbaarheid tot uitdrukking in een betekenisvolle installatie. In een voormalige kantine van de Duitse Wehrmacht projecteert hij op de gewapend betonnen vloer een kaart van Terschelling over enkele meters lengte. De geografische aanduidingen staan erbij: Jollemabosje, Meisterplak. Hoogtelijnen staan aangegeven, de contouren van het wad, boerderijen, huizen. Vanuit de duistere hoogte van de ruimte vallen lichtexplosies omlaag, als brandbommen in de oorlog. De opnamen werden gemaakt vanuit een helikopter, soms op 500 meter, soms 700 meter. In Wales deed hij een vergelijkbaar project. McLucas wil een landschap vastleggen, voor het door vernieuwingen of anderszins voorgoed is verdwenen. Met zijn herinneringskunst geeft hij uiting aan bezorgdheid. Stel dat de zeespiegel enkele meters zou stijgen, dan verdwijnen grote delen van Terschelling en de andere Waddeneilanden voor een deel onder water: 'Terschelling, a drowned island, like Atlantis'. Zijn installatie in de Tiger heet Eerste Dagen. Er heerst een bijna gewijde sfeer. Bezoekers laten de stilte, onderbroken door ontploffingen, op zich inwerken. Elders neemt heel andere kunst bezit van Terschelling. Zo staat er zomaar een trap gestoken in het zandstrand, die leidt naar een zilverschitterende saxofoon hoog op een standaard. Een man bouwt een uitkijktoren van bamboe. Even verstild als poëtisch is het optreden van het Franse gezelschap Ex Nihilo aan de wadkant, bij het zogeheten 'Lichtje', de plek van een voormalige vuurtoren. De lege uitgestrektheid van het droogvallende wad inspireerde muzikant en danser Eric Marque tot een bewegingsvoorstelling met het zuigende zand als welkome hindernis. Rode stoelen zakken met de achterpoten weg in dat zand, de dansers en danseressen proberen zich vast te klampen in het luchtledige. Ze dansen zoals parallelzwemsters dat doen in een symmetrische choreografie. Ter begeleiding klinkt een melancholieke accordeon, het is de sfeer van La Strada van Fellini. De mens is een nietige verschijning in de oneindigheid. Zoals tal van andere voorstellingen is deze speciaal gemaakt voor de locatie op het wad. Organisator Joop Mulder weigert hardnekkig van Oerol een festival te maken van reizende gezelschappen die langskomen. En terecht. De identiteit van het eiland schept de stijl van de voorstellingen, soms esthetisch, soms wild of zelfs betrokken zoals Kippedrift door het gezelschap Tuig over het lot van pluimvee, schapen en koeien. Als tragisch uitgebeelde dieren die geen ander doel dienen dan, uiteindelijk, als een in cellofaan gewikkeld stuk vlees, keurmerkstempel erop, in de schappen te liggen.

Puur circus bracht het gezelschap Wonder in een blauwe koepeltent, die lijkt op een planetarium. Op een draaiend plateau, waaruit wolken rook opstijgen, vertonen zich een trapezekunstenares, een vrouw met verpletterende fysieke kracht, een uitdagende Spaanse danseres die een geel banier als een lasso om zich heen slingert. Hier wordt alle fragiliteit van het eiland vergeten. Tussen de uitersten van een bunker waar we herinnerd worden aan de geschiedenis en dit circus van de beheerste lichaamskunst bewegen zich al die voorstellingen, die tezamen Oerol heten.

Terschellings Oerol 2000. Tot en met 25/6. Inl.: 0562-448448 of www.oerol.nl.