Gisteravond opende het achttiende Oerol Festival op Terschelling met de voorstelling Kronos Cortège, een surrealistische reis door de tijd. Oerol 2000 heeft als leidraad 'Als het tij keert' en de veranderende vorm van het Waddeneiland.

Door KESTER FRERIKS

TERSCHELLING, 17 JUNI. Explosies van rook stuiven over Terschelling, zand waait, raderen draaien en vuur maakt van brandstof as. De betekenis van al deze beelden is onontkoombaar: de tijd verstrijkt, het zand stroomt onverbiddelijk door de zandloper. Twee Franse gezelschappen, Serge Noyelle uit Parijs en Générik Vapeur uit Marseille, transformeerden het terrein van de Noord- en Zuid-Hollandsche Reddingmaatschappij op West-Terschelling tot een melancholieke kermis over de vanitas. Hun voorstelling, waarmee Oerol 2000 opent, heet Kronos Cortège, wat tijdsommegang betekent. De uitvoering biedt fraai aansluiting bij het onderwerp van het festival van dit jaar: 'Als het tij keert'. Alles is veranderlijk, zoals ook de grenzen van het eiland door de getijdebewegingen aan onophoudelijke wisselingen onderhevig zijn.

De tegenstelling met de fameuze Peer Gynt-voorstelling van vorig jaar kan niet groter zijn. Leek het of het Oerol Festival toen een buiging maakte voor het literaire theater, nu heerst de aloude en vertrouwde anarchie op het eiland, de drang tot groots en bedwelmend spektakel met Louis Quinze-crapauds die hoog in de lucht zweven, ladders van neonlicht reikend in de hemel, een man die op een ijzeren paard door de avondlijke lucht galoppeert maar eigenlijk stil blijft staan. De in groten getale toegestroomde toeschouwers, tweeduizend, hebben geen zitplaats; ze flaneren als over een marktplein langs de verschillende vormen waarop regisseurs Noyelle en Générik hun ode schreven aan de vergankelijkheid. Of moet ik schrijven: zwarte ballade? Want Kronos Cortège heeft beslist grimmige aspecten. Zo zijn vrolijke, rode strandstoelen voorzien van zwarte, dichtgeklapte paraplu's. Een zakenman rent zich kapot over een lopende band als een rat in zijn tredmolen. Hij verbeeldt de opgejaagde mens van nu, achtervolgd door tijdgebrek en deadlines. Die overweldigende vloed aan beelden uit zich op verschillende manieren: de muziek dendert over het zo stille eiland. Vuurwerk spat tegen de nacht uiteen. Een danseres bezit de gave van de verandering: wat eerst met zand gevulde emmers waren wordt nu water. En na het zand en het water is er het vuur. Kronos Cortège eindigt in een ring van vuur. De personages vluchten over de ladders naar boven.

De regisseurs bezitten een onuitputtelijke fantasie. Van een alledaags object als een cementmolen maken zij een dreigende, alles opschrokkende muil. De installaties zijn alle terug te voeren tot dat oerbeeld van tijdelijkheid: het draaiend wiel. Kronos, de Griekse God van de tijd, laat al die tandraderen knarsend hun noodlottig werk verrichten en wijzers, klepels, slingers de minuten wegtikken. Dit gebeurt allemaal op de wijze van een jongensdroom met primitieve techniek en meccano. De hedendaagse tijd is ook nadrukkelijk aanwezig. Internetsites en communicatie via internet brengen Oerol over de hele wereld.

Dit jaar is het Oerol Festival nu al drukker bezocht dan ooit. Zo'n veertigduizend toeschouwers kozen het eiland om er theater op locatie, in schuurtjes en zomaar op het veld te zien. De tijd was echter ook op een desastreuze manier onontkoombaar: sommigen stonden vijf uur in de rij voor een kaartje. Het wachten verhinderde echter niet dat Kronos Cortège met bewondering werd gadegeslagen. Op Oerol 2000 treden naast bekende gezelschappen, zoals Vis a Vis, Alain Plattel uit Gent, nieuwe en beginnende theatermakers op. Straatartiesten zijn onontkoombaar. De eerste manifesteert zich al op het hoofd van de dam, waar de veerboot langs vaart: een vrouw in geel gewaad, in zichzelf gekeerd dansend terwijl haar jurk opfladdert in de meest grillige wervelingen. De belofte is gedaan.