Dossier Multiculturele Samenleving

Artikel Paul Scheffer

Reacties

Politieke discussie

Discussie

Anil Ramdas
De feestvierenden staan in de duistere hoeken van de zaal – losjes, goed gekleed, plastic bekertje in de hand. Jongens en meisjes van twintig en dertig die elkaar kennelijk vaker tegenkomen. Soms buigt iemand naar het oor van een ander met de hand als toeter voor de mond, om iets kleins mee te delen. Normaal converseren is door de harde muziek niet mogelijk en ook niet de bedoeling. Je komt niet naar een multicultureel feest – een `party' in vakjargon – om met elkaar te praten. Je komt om te dansen.

Alleen: niemand doet het. De dansvloer is angstaanjagend leeg en het is al bijna middernacht. Maar dat is een vast ritueel, legt iemand mij uit, hand als toeter en roepend in mijn oor, ,,over een uur is de dansvloer tjokvol''.

Hij zal gelijk krijgen, maar vooralsnog mijdt iedereen de leegte waarboven een discobol hangt als was het een vijver met zeven krokodillen. Als ze naar de overkant willen om eens in een ander oor te schreeuwen lopen ze in een wijde boog om de vijver heen, en de ene keer dat iemand oversteekt kijkt iedereen op, benieuwd of de overmoedige held heelhuids zijn doel bereikt.

Het is al behoorlijk druk en er hangt een geur van parfum en succes in de lucht. Want de feestgangers zijn dan wel allochtoon, maar niet in de zin van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Dit zijn hooggeschoolde jongelui die beschikken over een flink salaris, een auto van Duitse makelij en een koopwoning in de nettere buurt. Ze zullen nooit afhankelijk zijn van een uitkering of van de Nederlandse samenleving in het algemeen, wat hen een prettige nonchalance geeft tegenover de gedachten die bij mij leven.

Want langs deze omweg wilde ik ingaan op het essay van Paul Scheffer in deze krant van 29 januari, `Het multiculturele drama'. Ik vond het een belangrijk artikel met een pleidooi waarmee ik het in grote lijnen eens ben, maar instemming is niet zo'n inspirerend uitgangspunt voor commentaar. Let niet op wat je theorie bevestigt, zei Darwin, en noteer juist alles wat de gedachtegang ondermijnt.

Scheffer zegt dat een hele generatie buitenlanders in de steek wordt gelaten. Ze leren geen Nederlands, ze weten niets van dit land en het kan de Nederlanders niks schelen ook. ,,Nodig is een afscheid van de kosmopolitische illusie waarin velen zich wentelen'', schrijft Scheffer. ,,We slaan onszelf op de nationale borst omdat we denken er geen te hebben. Die grenzeloze houding van Nederlanders draagt niet bij tot integratie, omdat daar achter maar al te vaak een afstandelijke en achteloze samenleving schuilgaat.''

Scheffer heeft gelijk, ik vond zijn verhaal de meest degelijke interventie in de oer-Hollandse zelfgenoegzaamheid sinds jaren. Daarom juist kwam ik naar dit feest, deze multiculturele party van afgestudeerde en welvarende allochtonen, in de hoop het tegendeel van zijn verhaal te betrappen. Want is het echt nodig om van een land en zijn zeden te houden, om er een goed en succesvol burger van te zijn?

Scheffer verliest uit het oog wat misschien de essentie van het multiculturele debat moet zijn: een strenge en tot de laatste snik volgehouden scheiding van gevoel en gedrag. Ook als allochtoon heb je recht op achteloosheid, op gevoelsarmoede, als je maar doet wat de beschaving eist. Zoals ik ook van de rechts-extremist verlang dat hij mij beleefd tegemoet treedt en mij zijn diepere aandoeningen bespaart.

Niet het kosmopolitisme is een illusie, maar het willen vestigen van `culturele samenhang'. De `bronnen van saamhorigheid' die Scheffer zoekt, zitten niet in een bepaald land, maar waaieren uit over de hele wereld.

Vanuit deze deftige redenering ging ik naar de party in een mooie zaal in Amstelveen. Ik had ook naar een buurthuis in Amsterdam-West kunnen gaan, of naar een kroeg in de Haagse Schilderswijk, maar daar zou Scheffer te makkelijk gelijk hebben gekregen.

En het zal niemand verbazen dat ik vond wat ik zocht: allochtonen die minstens zo zelfgenoegzaam en onverschillig waren als autochtonen. De paar gesprekken die ik probeerde te voeren, leerden mij dat deze mensen geen zier gaven om het drama dat Scheffer beschreef.

Te veel zwarten in de bajes of de bijstand? De zwarte elite die hier aanwezig is haalt koeltjes de schouders op. Na vier of vijf jaar blokken voor tentamens zijn ze verlost van elk sociaal engagement: ze leven voor zichzelf, ze vieren hun bevrijding en dat er een klasse van achterblijvers bestaat, `come on, let's party'.

Tegen een uur of één, half twee begint de langzame verovering van de dansvloer. Eerst een kleine voorhoede, en als blijkt dat niemand wordt verslonden, de hele horde. Sommige vrouwen zetten hun tasje op de grond en dansen erom heen, alsof geen allochtoon te vertrouwen is. De muziek is soms Caraïbisch, maar vaker afkomstig uit het poprepertoire van de betere dj.

Weinig mensen staan nog bij de bar en ik ben intussen zo bedreven in het converseren met de hand als toeter dat ik een gesprek begin met een meisje dat sterk opvalt. Ze is namelijk blank. Ik leg haar mijn perikelen voor, maar op de een of andere manier komen woorden als `culturele samenhang' en `bronnen van saamhorigheid' op deze plek en op dit tijdstip niet goed over.

Ze is, oh cliché, op zoek naar een partner. Goed, ook dat is culturele samenhang, dus help ik haar een leuke Caraïbische man op de dansvloer selecteren. Totdat ze zegt dat ze niet op zoek is naar een Caraïbische man. Een blanke man per se, vraag ik in een opkomende aanval van giftigheid. Nee, zegt ze, geen man, maar vrouw.

Ze heeft haar zinnen gezet op een meisje met fijn krullend haar, ergens ver aan de andere kant van de zaal, die inderdaad buitengewoon erotisch danst, zonder haar handen uit de broekzakken te halen. Korte heupbewegingen die doen denken aan de vroegere Michael Jackson.

Omdat mijn blanke gesprekspartner het niet durft ga ik naar haar toe, om te achterhalen dat ze uit Bonaire komt, op de pedagogische academie zit en alleen is. Ik loop terug, breng de informatie over en bestel een dubbele whisky voor mezelf. Soms moet je de integratie aan haar lot overlaten.