Dossier Multiculturele Samenleving

Artikel Paul Scheffer

Reacties

Politieke discussie

Discussie

Eduard Bomhoff
Drie keer heb ik het veelbesproken artikel van Paul Scheffer gelezen en iedere keer staat het me meer tegen.

Kwetsend tegenover andere godsdiensten en culturen. ‘Verbijsterende hooghartigheid' schrijft Anet Bleich terecht in de Volkskrant. Schaamteloos ongepast met de suggestie dat de officiële Nederlandse houding jegens de immigranten doet denken aan de struisvogelpolitiek van de jaren dertig ten opzichte van nazi-Duitsland. Misleidend met de opmerking dat de problemen alleen maar erger worden nu we leven met de derde generatie migranten - alle cijfers laten immers zien dat naarmate immigranten hier langer wonen, hun kinderen op school en in hun loopbaan meer gaan lijken op de oorspronkelijke bevolking. Er zijn meer asielzoekers gekomen, maar de Marokkaanse kinderen doen het beter dan hun ouders. Scheffer haalt twee zaken bewust door elkaar.

Een eenvoudig gedachte-experiment kan mijn kritiek illustreren. Stel dat Paul Scheffer peetoom is van een kind dat onverhoopt beide ouders verliest zodat op hem nu de taak rust om een goed pleeggezin te vinden. Als dan de keuze zou gaan tussen een hier in Nederland wonend hindoe-echtpaar dat zich ernstig wil inzetten om de jonge wees een gelukkig gezinsleven te bieden of een Nederlands stel dat te druk is met carričre, golfbaan en yuppen-vrienden om veel tijd met zijn pleegkind door te brengen, hoe zou dan de keuze uitvallen? Zou Scheffer dan niet kiezen voor de ouders die hun taak serieus opvatten zonder te piekeren over de vraag of het hindoe-echtpaar wel goed op de hoogte is met de Hollandse geschiedenis?

Daarom lijkt mij dat Scheffers sociaal conservatieve insteek - immigranten ontberen de superieure Hollandse cultuur - in laatste instantie ook door hemzelf niet wordt aangehangen. Vruchtbaarder is het om na te denken over de twee andere standaardverklaringen voor de onmiskenbare problemen van veel recente immigranten. Allereerst is daar de ‘kapitalistische' hypothese dat de markteconomie het leven steeds moeilijker maakt voor mensen met weinig opleiding. De kern van het probleem is dan hun kwetsbaarheid in onze economie, en niet de godsdienst of cultuur van de immigranten. Zo'n nadruk op de veranderende arbeidsmarkt is nuttig en helpt om niet te vergeten dat er ook armoede is in Groningen en Friesland - provincies met weinig immigranten maar wel met een hoge werkloosheid. Maar de arbeidsmarkt opereert niet in een vacuüm: onze politici hebben minimumloon, uitkeringen, bijstand en WAO ingevoerd en de feitelijke positie van laagopgeleide mensen en hun kinderen hangt niet alleen af van de objectieve krachten in de wereldeconomie maar nog meer van de kwaliteit van het beleid van de overheid.

En daar ligt naar mijn mening de kern van het probleem. De politiek is er nog niet in geslaagd om onze welvaartsstaat geschikt te maken voor een meer gevarieerde bevolking. Een paar jaar geleden lukte het minister Wijers om de winkeltijden beter af te stemmen op het feit dat steeds meer mensen of alleenstaand zijn en dus pas na zessen kunnen winkelen, dan wel een partner hebben die ook overdag vast zit met een baan. De bevolking verandert en de regels veranderen intelligent mee. Dat is moeilijker als het gaat om onderwijs aan kinderen die thuis geen Nederlands spreken, maar in de kern gaat het nu om het zoeken naar scholen die een deels nieuw publiek kunnen bedienen. Dat is nuttiger en respectvoller dan om te klagen over het islamitisch geloof. Moslim-ouders hebben toch ook het beste voor met hun kinderen?

Zeker, er is in veel islamitische landen buiten Europa een groot probleem met de scheiding van geloof en staat. De islam-kenner Bernard Lewis memoreert in zijn ‘Islam and the West' dat het Westen er eeuwenlang over deed om de twee grote gevaren te voorkomen van de vermenging van geloof en politiek: de staat moet niet de godsdienst gebruiken om haar macht uit te breiden, en andersom mogen geestelijken niet de staat inzetten om hun doctrines op te leggen. Iran, Egypte en andere moslim-naties zijn nog niet klaar met diezelfde problemen, ten dele omdat Westers bewind in het Midden-Oosten de ontwikkeling niet bepaald bevorderde. Maar hoe dit ook zij, bij ons in Nederland loopt de scheiding van kerk en staat geen gevaar, ook niet nu wij hier een minderheid van moslim-burgers in ons midden aantreffen.

Bij ons is de crisis vooral zichtbaar in het onderwijs. Daarnaast is er een hardnekkig probleem met de te geringe afstand tussen uitkering en loon voor laagbetaald werk. En ten slotte is veel mis met de uitvoering van de Bijstandswet en de WAO, maar dat heeft opnieuw niets te maken met de islam in verhouding tot het christendom, en daarentegen heel veel met slecht doordachte organisaties. Drie terreinen dus waar het beleid nog niet de slag heeft gemaakt die Wijers maakte met de winkeltijden, en waar de prestaties echt een stuk hoger kunnen. Laten we ons daarbij maar gelukkig prijzen dat in Nederland de groei in het aantal ongehuwde tienermoeders - om een ander sociaal probleem te noemen - veel beperkter is dan in Engeland, Scandinavië of Amerika, want dat is een sociale trend die moeilijk met overheidsbeleid valt te keren.

De Nederlandse onderwijssector is betrekkelijk ‘dom' gemaakt (een mooi beeld van Pim Fortuyn in Elsevier) omdat de overheid het altijd beter wist dan schoolleiders en leerkrachten. Zodra we de scholen meer slagkracht, meer geld en vooral meer managementvrijheid geven, zullen er voorbeelden komen van succesvol onderwijs, ook aan kinderen waar thuis de Turkse televisie aanstaat. Voor wat betreft de armoedeval zou minister Zalm zijn verzet kunnen opgeven tegen een versie van de ‘Earned Income Tax Credit': een forse arbeidskorting in de belasting voor de laagbetaalden in plaats van de huidige minuscule arbeidskorting voor iedereen. En bij de WAO zouden we kunnen beginnen met eerlijk toe te geven dat de Arbo-diensten waardeloos werk afleveren en dat de hulp aan zieke mensen in het eerste ziektejaar drie keer beter kan dan op dit moment als we alleen maar de huidige royale praktijk kopiëren van verstandige bedrijven als Akzo en DSM. Was deze column tien keer zo lang, dan had ik meer ruimte voor details, maar zelfs dan was het niet nodig om het falen van het ministerie van Onderwijs, de absurde belasting op laagbetaald werk of de vreemde organisatie van de WAO en de financiering van de Bijstandswet te verklaren met een beroep op de koran. En evenmin door te wijzen op te weinig kennis van de moord op Oldenbarnevelt of Johan de Witt.