Dossier Multiculturele Samenleving

Artikel Paul Scheffer

Reacties

Politieke discussie

Hoe staat het in het buitenland?

Discussie

Mohamed el Achkar
In de luwte van de discussies over de multiculturele samenleving hebben in de afgelopen jaren allerlei positieve ontwikkelingen plaatsgevonden. Jonge ambitieuze allochtonen organiseren zich op een positieve manier in nieuwe netwerken. Voorbeelden hiervan zijn TANS, Cosmicus en diverse andere organisaties. In deze organisaties is veel positieve energie aanwezig: jongeren die op een voortvarende wijze de Dutch Dream willen realiseren. Deze nieuwe netwerken zijn een bron van talent en vernieuwing voor Nederland.

De netwerken bestaan uit jongeren die Nederland zien als uitvalsbasis voor verschillende nationale en internationale activiteiten. Zij manoeuvreren moeiteloos tussen New York, Amsterdam, Istanbul en Casablanca. Met verschillende identiteiten en kwaliteiten op zak, zoeken zij naar nieuwe economische aanknopingspunten: internationale internet startups, landoverschrijdende bedrijven en transnationale communities. De volgende stap is de verbinding te leggen tussen deze nieuwe netwerken en de autochtone 'oude' en 'nieuwe' netwerken. Dit kan leiden tot nieuwe impulsen en perspectieven voor de Nederlandse samenleving.

De discussie over de multiculturele samenleving werd vooralsnog vooral gevoerd in een beperkt circuit, waarbij vooral belangenbehartiging centraal stond. De discussie kan worden beschouwd als een model van de werkelijkheid. Dit model strookt echter niet met de werkelijke multiculturele samenleving. Grote groepen worden niet door het debat bereikt, wat een verkeerde weergave van de werkelijkheid geeft.

Voor veel jongeren is de multiculturele discussie al lang geen fictie meer. Zij zijn opgegroeid in een omgeving met verschillende culturen. De jongeren delen gemeenschappelijke interesses ( TMF, R&B) of een gemeenschappelijke lifestyle.

Bij een discussie over het minderhedenbeleid, die recentelijk in een grote stad van ons land werd georganiseerd, was het opvallend dat de discussie een negatieve lading had. De mensen die aan de discussie meededen, waren absoluut geen afspiegeling van de samenleving. Wie na het bijwonen van zo'n discussie een wandeling maakt op de Scheveningse boulevard zal schrikken van de tegenstelling met het beeld dat tijdens zo'n discussie wordt geschetst. Op de boulevard in Scheveningen lopen jong, allochtoon of autochtoon, islamitische meisjes of homo's gebroederlijk door elkaar heen. Opvallend is bovendien dat nationale debatten, zoals het debat over het multicultureel drama, alleen tot stand kan komen op basis van een negatief uitgangspunt of een problematisering: Scheffer en Bolkestein waren door hun problematiserende stellingen succesvoller dan wie dan ook in het entameren van een debat over de multiculturele samenleving.

De vele discussies over minderheden in Nederland hebben meestal een negatief en problematiserend karakter. Allochtonen zijn óf zielig óf deugen niet. Twee stromingen overheersen de discussie: de ene stroming wil allochtonen graag helpen, de andere stroming heeft alles in het werk gesteld om allochtonen continu te problematiseren. Zij versterkt de negatieve beeldvorming over allochtonen door voortdurend negatieve aspecten te belichten. Hierbij wordt deze stroming onder meer gesteund door een sterke lobby vanuit de media. Beide partijen benadrukken (overigens met verschillende bedoelingen) vooral de problemen van de multiculturele samenleving. Positieve ontwikkelingen en mogelijkheden krijgen hierdoor weinig kans.

Door deze negatieve beeldvorming worden ook door het bedrijfsleven kansen gemist. De bestedingen van bijvoorbeeld allochtone gezinnen worden continu onderschat door ondernemers. Een voorbeeld: de islamitische bevolking in Nederland viert het einde van de ramadan met het suikerfeest. Een van de culturele gewoontes is dat islamieten op het suikerfeest nieuwe kleding aantrekken. Dit betekent dat in de dagen voor het suikerfeest islamieten massaal kledingwinkels bezoeken. Zo werd de laatste Rotterdamse koopzondag van het afgelopen jaar (die net voor het suikerfeest viel) druk bezocht door gezinnen van Marokkaanse, Turkse en Surinaamse afkomst. Toch speelt de kledingbranche niet in op dit verschijnsel. Daarentegen worden er wel allerlei marketingacties bedacht rondom kerst en sinterklaas. Ook voor andere branches zijn er nog talloze kansen die samenhangen met de aanwezigheid van andere, niet- Westerse culturen in Nederland. Bedrijven die deze economische potenties wel zien, varen er wel bij. Bijvoorbeeld RVS Verzekeringen. In vrij korte tijd heeft het bedrijf een groot aantal Turkse klanten door deze doelgroep op een specifieke manier te bedienen.

Nederland profileert zich graag als een land waar innovatie en vernieuwing alle ruimte krijgen. Op vele terreinen is dit ook het geval en heeft Nederland internationaal een toppositie bereikt. Het poldermodel, waarbij op een creatieve manier wordt omgegaan met maatschappelijke problemen, wordt over de hele wereld geprezen. Als het over minderheden gaat, is de creativiteit en vernieuwing echter ver te zoeken. Veel problemen worden vaak met 'dezelfde oude' bril bekeken. Veel creatieve geesten houden zich hier verre van of worden er niet bij betrokken. Door nieuwe invalshoeken te combineren met de huidige kennis en expertise, is het mogelijk tot creatieve en onorthodoxe oplossingen te komen voor maatschappelijke problemen.

Daarnaast is het belangrijk dat de integratiediscussie zich verbreedt van de welzijnssector naar andere sectoren, zoals de informatietechnologie, de ruimtelijke ordening en de volkshuisvesting. En het zou goed zijn wanneer bekende Nederlanders ambassadeurs willen zijn van de multiculturele samenleving. Misschien is hier een goede rol weggelegd voor prins Willem- Alexander. Als geen ander kan hij deze voorbeeldfunctie op zich nemen. Het effect van dergelijke ambassadeurs voor de multiculturele samenleving moet niet worden onderschat.

Ir. M. el Achkar is directeur van Achkar Consultancy, en voorzitter van de stichting TANS, Towards A New Start, een netwerk van hoger opgeleide Marokkanen. Als opvolger van deze estafette-column voor nieuwe Nederlanders nodigt hij Rachid Majiti uit.