Dossier Multiculturele Samenleving

Artikel Paul Scheffer

Reacties

Politieke discussie

Hoe staat het in het buitenland?

Discussie

Wat heeft een Turkse schoonmaker op Schiphol aan het grote debat over de multiculturele samenleving? Hij krijgt te horen dat zijn geloof slecht past bij onze cultuur en geschiedenis. Paul Scheffer hoopt dat het islamitisch geloof zal verwateren maar is daar niet zeker van. Veel negatiever kun je over een wereldgodsdienst niet zijn. Niet alleen dat, maar volgens Scheffer is er ook een aanmerkelijke afstand tussen de gangbare omgangsvormen in Nederland en het normbesef binnen de islamitische gemeenschappen. Een gevaarlijke godsdienst, dus, en een tekortschietend besef van normen en waarden.

En als de Turkse schoonmaker nu eens ondanks al deze beledigingen op het werk en thuis een bijdrage wil leveren aan Nederland? Zijn inkomen is niet veel hoger dan een uitkering, en misschien valt hij zelfs in de categorie werknemers die er letterlijk op achteruit gaan door te werken. Financiële voordelen voor mensen met een uitkering vallen weg bij werknemers met laagbetaald werk, en het uiteindelijke feitelijke tarief in de belasting kan hoger uitkomen dan 100 procent.

En hoe ziet de straat er uit? In Bos en Lommer wonen veel immigranten, maar de politie kan niet meer overal in Amsterdam-West de openbare orde garanderen. Tweeduizend meter dichter bij het centrum drijven goedbetaalde jongeren de huizenprijzen op en zorgen welbespraakte nieuwe bewoners er wel voor dat de Jordaan een modieuzere buurt wordt. In Bos en Lommer is het nog niet zover en komen kinderen op straat niet alleen voorbeeldige volwassenen tegen.

Vergelijk de schoonmaker op Schiphol nu eens met de business class- passagier die hem op weg naar de gate rakelings passeert. Misschien een medisch specialist die terugkeert van een internationaal congres. Niemand beledigt zijn godsdienst of normbesef. Integendeel, in het ziekenhuis tonen de patiënten hun dankbaarheid voor de dokter. De specialist werkt hard - maakt zelfs meer uren dan de schoonmaker - maar ontvangt waardering en respect van collega's, personeel en patiënten. Thuis in Bussum kan de politie heus wel de rust in de straat garanderen en de kinderen spelen veilig met hun vriendjes. De Amerikaanse auteur Charles Murray beschrijft zo'n contrast tussen schoonmaker en chirurg om te onderstrepen dat de chirurg ook zo veel meer opties heeft in het leven. Hij kan zijn vrienden zoeken onder de collega's in het ziekenhuis, maar ook bij de buren in Bussum. In de vrije tijd kunnen hij en zijn partner weer andere kennissen tegenkomen in de pauze van de Stopera, maar ook op de golfbaan of in het restaurant. Dan heeft de Turkse schoonmaker minder keuze. Het werk biedt niet veel kans op waardering, en een jaarlijks uitje met de collega's zit er waarschijnlijk ook niet in. Stopera en golfbaan zijn te duur. De beste kansen op vriendschap en respect liggen in de wijk en in de moskee.

Nederland schiet dus te kort wanneer opiniemakers over de islam niets aardigers kunnen opmerken dan dat die wereldgodsdienst maar snel moet verwateren en ook wanneer de immigranten in Bos en Lommer wel belasting mogen betalen maar niet de garantie terugkrijgen dat het in hun wijk veilig toeven is voor jong en oud, voor winkelier en bejaarde. Pieter Hilhorst schrijft met recht: het probleem is niet dat de migranten de Westerse waarden en normen niet willen accepteren, maar dat de Nederlandse samenleving haar eigen idealen van vrijheid en gelijkheid voor nieuwkomers niet waarmaakt.

Behalve respect voor hun godsdienst hebben de nieuwkomers en hun gezinsleden natuurlijk vooral behoefte aan werk, goed onderwijs en een veilige woonomgeving. Deze keer licht ik in de beperkte ruimte de veiligheid er uit. Vorig jaar was ik bij een discussie waar korpschef Wiarda van Haaglanden werd gevraagd naar een reactie op het spectaculaire succes van de politie in New York. Het aantal moorden, bijvoorbeeld, daalde met 70 procent sinds 1990. Jan Wiarda liep rood aan: met die managementpraktijken willen wij in Nederland niets te maken hebben. Wat Wiarda bedoelt is dat in New York - waar hij te gast was bij een managementvergadering - wel eens ruwe taal werd gebezigd om districtchefs zo nadrukkelijk mogelijk op hun verantwoordelijkheden te wijzen. In vergaderingen met de korpsleiding moest iedere chef uitleggen waarom de misdaad in zijn district nog niet was gedaald.

Oud-hoofdcommissaris William Bratton van New York vertelt in zijn spannende boek 'Turnaround' hoe hij de districtschefs het vuur aan de schenen legde: "de meeste overvallen in uw district hebben 's avonds plaats; waarom zijn er dan zo weinig politiemensen op straat?" Bratton geeft toe: "sometimes the meetings got abrasive. But it was our business to try to save lives, and if a few egos were brused so be it." Dat is de aanpak die in Nederland ook moet komen. Laat iedere districtschef maar net als in New York continu verantwoording afleggen over de kaart van zijn district met daarop alle informatie over de frequentie van de misdrijven. En laat de districtschef maar een heel rood hoofd krijgen wanneer op steeds dezelfde plaatsen in zijn district misdaden worden gepleegd. Te verwachten resultaat: een spectaculaire daling in de misdaad en trouwens ook een metro die schoner is dan op dit moment en waar geen hasj wordt gerookt laat staan verhandeld.

Als wij, ook in Bos en Lommer, zorgen voor veiligheid en orde dan wordt het makkelijker voor de Turkse schoonmaker om bij te dragen aan het sociale netwerk in de wijk. Tegen een veilig decor kunnen angst, wantrouwen en onbegrip omslaan in coöperatie en vertrouwen. Speciaal mensen die weinig verdienen hebben recht op een woonomgeving waar zij zich kunnen ontplooien. Hun vrienden en kennissen en ook de contacten van hun partners en kinderen willen ze waarschijnlijk voor een groot deel in de wijk vinden. Of dat allemaal lukt hangt niet alleen af van de politie, maar natuurlijk ook van de economische omstandigheden in de wijk. Daarom is het zo verheugend dat juist in Bos en Lommer de gemeente Amsterdam het praktische werk van de bijstand sinds kort in handen heeft gegeven van de energieke NV Werk. Alle 1.200 bijstandscliënten krijgen een persoonlijke adviseur om te helpen met werk, kinderopvang en eventuele schulden. Door die extra aandacht en hulp vinden nu al veel mensen een baan die eerder feitelijk waren afgeschreven in de kaartenbak van de Sociale Dienst. Meer werk voor de wijkbewoners maakt het dan voor de politie weer makkelijker om veiligheid en orde te handhaven. Als politie, sociale dienst en school maar werken met duidelijke doelstellingen en hun managers afrekenen op resultaat, dan komt het heus wel goed met onze spannende samenleving en hoeft geen enkele godsdienst te verwateren.