Dossier Multiculturele Samenleving

Artikel Paul Scheffer

Reacties

Politieke discussie

Hoe staat het in het buitenland?

Discussie

De diversiteit van Nederland moet niet als een bedreiging worden gezien, maar als een toegevoegde waarde. Er kan dan ook niet gesproken worden van een multicultureel drama, vindt Z. Seçil Arda.

De cultuurpessimistische visie die doorklinkt in het artikel van Paul Scheffer, 'Het multiculturele drama' in deze krant van 29 januari, is onnodig somber en wel erg negatief. Want anders dan Scheffer beweert, is in Nederland geen sprake van een multicultureel drama, noch kan worden gesproken van een specifiek etnische onderklasse.

Om met het laatste te beginnen: doorgaans wordt het bestaan van een onderklasse gedefinieerd vanuit het modale denken binnen de Nederlandse normen en waarden. Vanuit dit perspectief is er een groeiende groep zowel allochtonen als autochtonen, die werkloos raakt, er niet meer bij hoort en de maatschappelijke draad kwijt is. De onderklasse in Nederland is derhalve niet door de etnische herkomst bepaald, maar door de sociale en culturele identiteit.

Niet alle allochtonen komen uit een achterstandspositie. Er zijn genoeg allochtonen die het gemaakt hebben. Ook bij deze klasse is niet de etnische, maar de sociale herkomst vaak bepalend. Integratie met behoud van de eigen identiteit hoeft dus absoluut niet de sociale ongelijkheid te vergroten, zoals Scheffer beweert. De geschiedenis van de afgelopen decennia laat zien dat je hier beter een Pool of Hongaar kunt zijn, zelfs een Chinees of Oezbeek, dan een Turk of een Marokkaan. Diegenen die het minderhedenvraagstuk problematiseren associëren dit namelijk alleen met Turken en Marokkanen. En impliciet met de islam. Dat riekt naar demagogie en zo worden de mensen verkeerd beïnvloed.

Een nationaal saamhorigheidsgevoel kan alleen gekweekt worden wanneer zich een mentaliteitsverandering voordoet, Nederland erkent een immigratieland te zijn en ontwikkelt adequate programma's voor nieuwkomers, zoals dat gebeurt in de VS en Canada. De huidige inburgeringscursussen schieten nog steeds tekort. Behalve de Nederlandse taal moet ook de cultuurhistorische geschiedenis van Nederland een vast onderdeel zijn van zo'n programma. Kennis van de Tachtigjarige Oorlog, het Nederlandse koloniale verleden en de periode tijdens de Duitse bezetting, kan ertoe bijdragen dat nieuwkomers op den duur het gevoel krijgen erbij te horen en mogelijk zelfs een nieuwe identiteit gaan zoeken. Een blik in de geschiedenis leert dat Nederland terzake van het ontvangen van immigranten geen eenduidig maar een selectief beleid heeft toegepast. Eigenlijk kan alleen voor de Indonesiërs, en dan nog met uitzondering van de Molukkers, worden gezegd dat zij vanuit een saamhorigheidsgevoel werden ontvangen. Toen, lang geleden, veelal berooide Oost-Europese joden hun heil zochten in Nederland, werden zij bepaald niet met open armen ontvangen. De beter opgeleide en veelal meer bemiddelde Spaanse en Portugese joden werden daarentegen beter geaccepteerd, zij vormden zelfs een inspiratiebron voor veel Nederlanders. 'Hoe sterker de identiteit hoe gemakkelijker de integratie', stelde de joodse hoogleraar Judith Frisman. Voor moslims gaat de stelling volgens haar nu ook op. Jaarlijks komen circa 60.000 politieke en economische vluchtelingen naar Nederland. Het aantal allochtonen is de afgelopen tien jaar met 62 procent gegroeid. Het integratieproces loopt steeds een deuk op door de immense toestroom van nieuwe mensen en de Nederlandse samenleving wordt constant op de proef gesteld. Kinderen van de hier langer wonende allochtonen doen het op school heel goed, terwijl de nieuwkomers een aanlooptijd nodig hebben. Ook daar zien we dat de hoogopgeleide nieuwkomers sneller hun weg vinden dan de sociaal kwetsbaren met ouderwetse tradities. De hele discussie rondom de toename van de groeiende immigratie en de beeldvorming rondom criminele lieden en hun daden, vertroebelt het zicht op de multiculturele samenleving en de positieve ontwikkelingen ervan. Integratie in Nederland is niet mislukt, integendeel. Vergeleken met landen als Duitsland, België, Frankrijk en Oostenrijk mag Nederland rustig trots zijn op wat tot op heden is bereikt.

Wie de multiculturele samenleving accepteert, moet normen en waarden herschikken. De demografische ontwikkelingen gaan sneller dan het formuleren van een antwoord op de veranderingen die deze ontwikkelingen met zich meebrengen. Een politiek die terzake een visie ontbeert, is tot mislukken gedoemd. Trots meldde de overheid kortgeleden dat door middel van extra subsidie de Nederlandse immigranten in Niew Zeeland en Australië met een schotel de Nederlandse televisie kunnen ontvangen. Moeten de autoriteiten in die landen dan direct gaan roepen dat dit de integratie niet bevordert?

Natuurlijk gaat niet alles naar wens. Er zijn ook tegenvallers. Toch is meer vertrouwen en geloof in het multiculturele Nederland nodig. Pessimisme, paniek en angst zijn slechte raadgevers en leiden niet zelden tot polarisatie. Autochtone èn allochtone extremisten liggen op de loer. Ieder heeft zo zijn eigen belang om naar het 'zie- je-nou-wel' effect te wijzen. Radicale islamieten doen er alles aan om de integratie te doen mislukken, evenals Europese rechts-extremisten.

De multiculturele samenleving kent hobbels, maar om een goed resultaat te bereiken moet vriend van vijand onderscheiden worden. De vraag is echter hoe de Nederlandse samenleving gebruik kan maken van de etnische infrastructuur om sociaal, economisch, politiek en cultureel het beste uit het multiculturele Nederland te halen en in te zetten ten gunste van positieve ontwikkelingen. Sport is bijvoorbeeld een terrein waar dit uitstekend werkt. De goede prestaties van de allochtonen onder de Nederlandse vlag maken iedereen trots. Daar hoor je de sceptici niet over. De diversiteit in Nederland moet als een toegevoegde waarde gezien worden en niet als een bedreiging. De dragers van de toekomst, de allochtone en autochtone jongeren, zijn de volwaardige burgers van morgen. Zij nemen hun eigen plaats in en van daaruit nemen zij deel aan de samenleving. Integratie kost tijd, maar het proces is onomkeerbaar. Er is nog veel nodig, maar één ding niet: paternalisme.

Ir. Z.S. Arda is directeur TopSupport Intercultural Consultancy en voorzitter International Network Women from Turkey.