Dossier Microsoft

Nieuws

Proces

Achtergrond

Links

Wim Köhler


Honderdzevenentwintig randapparaten kan het nieuwe Windows aan: de virtuele thuiscockpit is in zicht. Maar Windows 98 is geen doorbraak zoals w95 dat was.

Een Besturingssyteem is goed als het niet opvalt en niet uitvalt. Opvallen is moeilijk definieerbaar. Mensen die niet gewend zijn aan een pc met groot kleurenscherm en Windows 95 vallen de ogen uit het hoofd als bij het opstarten van de pc een mooie kleurenplaat van - ik noem maar wat - een apollovlinder, als achtergrond in beeld verschijnt. Maar de dagelijkse gebruiker ziet de prachtige zwart-witte vlinder met een paar rode vlekken niet meer en klikt geroutineerd door naar zijn werkpictogram. De zelf instelbare achtergrond was nieuw in Windows 95. Drie jaar geleden sloeg dat besturingsprogramma in als een bom. Maar tegenwoordig kent iedereen de grijze kaders, de aanklikbare knoppen, de scroll-balken, de vreemde mapnamen 'Deze computer' en 'Mijn documenten'.

Windows 95 betekende de doorbraak van de pc naar het grafische werken. Voor de thuisgebruiker betekende het dat de pc naast tekstverwerken, rekenen en kaartenbakken bijhouden ook de beste spelcomputer werd. Maar omdat vrijwel iedere thuis-pc onder Windows 95 draait valt het nauwelijks meer op. Behalve als het weer eens uitvalt en ergernis oproept.

Uitvallen is een objectiveerbaar begrip. Een computerbesturingssysteem dat vaak uitvalt is bedrijfsonzeker. Mijn Windows 95 gaf de afgelopen drie jaar een paar keer op onaangename momenten de geest. Een paar keer was herinstallatie nodig na het opzoeken van telefoonnummers op de cd-rom met het telefoonboek van Nederland (uitgave 1996). In het zakelijk gebruik ging er verder niets mis. Maar spelletjes en steeds meer randapparatuur (een scanner, een tekentablet) zorgden voor storende ruzies in het inwendige van pc en besturingssysteem.

Windows 98, de opvolger van het standaard pc-besturingssysteem Windows 95, ziet er - als de gebruiker dat wil - net uit als Windows 95. Na installatie is het in eerste instantie vooral een kwestie van wegklikken van de reclamezuil die bij de nieuwe Internet Explorer hoort. Daarop prijken ondernemingen als Veronica (onder het motto: 'elke dag de heetste nieuwtjes'), TROS ('Ja, klik maar, je kunt het toch niet laten') en Het Financieele Dagblad. Dat wekt een onaangename eerste indruk, maar na lichte installatiewerkzaamheden is de zuil voorgoed verdwenen.

De reclamezuil is in werkelijkheid een kanalenkiezer. Aanklikken van Veronica zorgt ervoor dat de pc inbelt op Internet (als dat geïnstalleerd is) en dat de website van Veronica wordt geopend. Maar als binnenkort of over een paar jaar (afhankelijk van uw woonplaats) de kabelexploitanten internet aanbieden en de pc daardoor 24 uur per dag een open verbinding heeft met internet, dan evolueert die kanalenkiezer tot wat nu de afstandsbediening voor de TV is.

Over de juridische consequenties van de integratie van W98 met Microsofts internetbladerprogramma (Internet Explorer 4) is al genoeg geschreven. Een aantal Amerikaanse staten hebben daarom een rechtszaak tegen Microsoft aangespannen. Zij beschuldigen het bedrijf van misbruik van zijn monopoliepositie. De programma's sluiten zo naadloos aan dat (wie dat wil) alle windows (de grijze kaders waarin een programma of inhoudsopgave wordt afgebeeld op het scherm) er uit kunnen zien als webpagina's. De bediening wordt dan ook wat anders (de knoppen vorige en volgende toveren de achtereenvolgens geopende mappen en windows op het scherm) en voor je het weet belt de pc naar internet om informatie van een website te tonen. Maar W98 kan er ook net als W95 uitzien.

De instelmogelijkheden zijn zeer uitgebreid. Windows 98 zit vol met techniek die nog niet beschikbaar is. Er zijn faciliteiten voor web-TV en daaraan gekoppeld videofaciliteiten. De pc's zijn tegenwoordig snel genoeg om schermgroot scherp tv-beeld te leveren. Alleen de aanvoer van signaal over kabel en telefoonlijnen stagneert nog. De Digital Video Disc (DVD, een nieuw type cd-rom waar een speelfilm van twee uur op past) moet het gebrek voorlopig ondervangen.

opengeschroefd

Een andere nieuwe techniek die W98 ondersteunt, en waarvoor een stroom nieuwe hardware op de markt gaat komen, is de Universal Serial Bus (USB). Hij maakt 'hot plug and play' mogelijk. Windows 95 herkende al heel wat printers, modems, toetsenborden, muizen, scanners, beeldschermen, grafische kaarten, geluidskaarten en harde schijven en installeerde die automatisch. Maar voordat dat lukte, moest de pc eerst uit, vaak opengeschroefd en herhaaldelijk ontstonden er 'conflicten' tussen randapparaten. Vanuit het USB-stopcontact van de pc (USB-stopcontacten zullen trouwens ook op USB-toetsenborden en USB-beeldschermen verschijnen) volstaat een simpel snoertje om een muis, tekentablet, toetsenbord of joystick in te pluggen. De pc hoeft niet meer opengeschroefd en het werkt direct, als het randapparaat tenminste een USB-apparaat is. Via vertakkende netwerken van kabels passen er 127 randapparaten aan een pc.

De USB-apparaten verschijnen langzaam maar zeker in de winkels. Microsoft demonstreerde op een persconferentie vorige week het moeiteloos ompluggen van muis naar joystick naar toetsenbord. Ook het aansluiten van twee dezelfde invoerinstrumenten was geen probleem. Met twee of meer joysticks schijn je leuk raceautospelletjes te kunnen spelen. Met twee toetsenborden kun je samen aan dezelfde tekst werken, maar niet via één pc ieder aan je eigen tekst. De pc blijft personal.

Microsoft demonstreerde ook, maar niet via USB, het werken met twee beeldschermen. Windows 98 kan tot negen beeldschermen bedienen en beschouwt die negen schermen als één groot, vreemd gevormd bureaublad. Met de muis rol je zo van het ene beeldscherm naar het andere. Op ieder scherm kan de gebruiker een window instellen, maar hij kan ook één window over twee schermen uitrekken.

Het moet een genoegen zijn om tijdens photoshoppen (het bewerken van foto's met het programma Photoshop) de te bewerken foto te zien op het hoofdscherm, terwijl alle gereedschapmenu's, kleurpaletten en in te voegen fragmenten op een ander scherm staan. Tijdens de Microsoftpersconferentie raakte de technische pers in vervoering van het idee om de beroemde flightsimulator te spelen met twee schermen recht voor de simulant (een voor uitzicht recht vooruit, een ander voor het bedieningspaneel), een scherm rechts en een scherm links (die het uitzicht uit rechter en linker cockpitraam tonen). De virtuele thuiscockpit is inzicht.

Minder opvallend, maar hopelijk uitval voorkomend is de Windows 98-aanpak van de drivers. Randapparaten en programma's maken elkaar soms het werken onmogelijk door driver-conflicten. Die zijn berucht geworden onder Windows 95. Drivers zijn programmaatjes die het contact tussen het besturingssysteem en een apparaat verzorgen. Modems, muizen en geluidskaarten hebben allemaal hun eigen drivers en softwarefabrikanten die bepaalde onderdelen van een pc willen inschakelen voor hun programma leveren vaak eigen versies van drivers. De traditie onder Windows 95 was dat alle apparaten en programma's hun drivers in de windowsmap installeerden. Een pc-gebruiker die nu en dan eens wat installeert en weer weggooit heeft al snel duizend bestanden in zijn windows-directory waarvan de naam eindigt op .dll. Er zijn veel problemen met drivers denkbaar. Er zijn bijvoorbeeld programma's die alleen met een bepaalde versie van een driver werken. Wie dus een programma installeert dat dezelfde driver, maar van andere datum, gebruikt, blijft met een haperende pc achter.

Windows 98 maakt daar (in de toekomst) een eind aan. Softwarefabrikanten die het Windows 98 keurmerk van Microsoft aanvragen en krijgen mogen hun drivers niet meer naar de windowsmap schrijven bij het installeren. De pc moet er minder vaak door uitvallen, maar het werkt pas echt als op een pc alleen W98-gekeurde programma's zijn geïnstalleerd.

Los daarvan: de laatste proefversie (bèta 3) die Microsoft van Windows 98 verspreidde voor het programma op 25 juni in de winkel ligt (op 8 juli is de Nederlandstalige versie te koop) is inderdaad bedrijfszekerder dan de gangbare versie van zijn voorganger. Dat is niet alleen mijn beperkte ervaring. Ook de beoordelaars in vooraanstaande computertijdschriften trekken die conclusie. En gaat het toch mis, dan houdt W98 beter dan W95 bij er fout is gegaan. Bovendien onderhoudt W98 de computer beter. Na een crash of noodstop voert W98 ongevraagd het herstelprogramma Scandisk uit. W95 vroeg de vaak van niets wetende gebruiker of dat moest. 'Nee' antwoorden, of scandisk geschrokken afbreken leidde soms tot problemen. Ook het huishouden op de harde schijf neemt W98 krachtiger in eigen hand dan W95. W98 houdt bij welke programma's veel worden gebruikt. Tijdens het regelmatig defragmenteren van de harde schijf (door het regelmatig creëren, weggooien en van lengte veranderen van bestanden komen vaak delen van een bestand ver uit elkaar op de harde schijf te staan, wat de inleestijd sterk kan verlengen) zet W98 de bij elkaar horende en veelgebruikte programma-onderdelen naast elkaar op de harde schijf. Het opstarten van de computer wordt niet veel sneller, maar het starten van tekstverwerker Word was na een keer defragmenteren vrijwel momentaan. Het indrukken van de stopwatch nadat het pc-ikoon was aangeklikt had in ieder geval weinig zin meer, terwijl het op mijn W95-machine 7 seconden duurt (Pentium 75). Windows 98 werkt overigens op alle pentiumchips en op 486 DX machines, maar 16 MB intern geheugen en een forse harde schijf zijn wel nodig.

Op de stoep

Windows 98 is dus een goed besturingssysteem, maar de actuele vraag is of een pc-gebruiker zonder deze uitbreiding van W95 kan leven. Wie veel bewegende beelden op zijn scherm wil zien en wie veel op internet rondkijkt en wie in het algemeen het nieuwste van het nieuwste wil en zijn pc vol hangt met randapparatuur en vol stouwt met spelletjes, natuurlijk, die staat op 25 juni bij de computerwinkel op de stoep.

Maar de gewone pc-gebruiker kan best wachten tot het nodig is, of tot er een nieuwe pc komt, want daar staat W98 op. W95 verdwijnt van de markt. Bedrijven met een W95-licentie kunnen het alleen nog krijgen om al hun Pc's op hetzelfde platform te kunnen laten werken. Windows 98 is geen doorbraak zoals W95 dat was. W98 is ook niet sneller, zo wijzen tests in bladen als PC Pro (Engels) en PC Professionell (Duits). En wie W98 marginaal sneller dan W95 wil laten werken moet 64 MB werkgeheugen of meer installeren. Windows NT 4 (new technology) blijft de grote winnaar in de tests op kantoortoepassingen (tekst, rekenen en database). Dat is geen wonder want Windows NT maakt optimaal gebruik van pentiumchips (is geheel 32 bits), terwijl W95 en W98 dat maar gedeeltelijk doen (ze zijn veelal in 16 bits code geschreven). Veel deskundige critici vinden het beneden de stand van Microsoft om nu nog eens een besturingssysteem in verouderde code uit te brengen. Maar Windows NT4 ondersteunt de grafische toepassingen onvoldoende en is daarom onaantrekkelijk voor de spelletjesspelende consument.