Justitie opent aanval op Microsoft
Door onze correspondent JUURD EIJSVOOGEL
Op de eerste dag van de rechtszaak tegen
Microsoft heeft de Amerikaanse regering gisteren de aanval geopend op
Bill Gates, de oprichter en topman van de software-producent. Gates zou
in augustus tijdens zijn verhoor onder ede gelogen hebben.
Bill Gates was niet persoonlijk aanwezig in het gerechtsgebouw in
Washington, waar gisteren het grote proces tegen Microsoft van start
ging. Maar dat belette de advocaat van het Amerikaanse ministerie van
Justitie niet om de befaamde oprichter en president van het concern, de
rijkste man van Amerika, de pionier van de computer-industrie, meteen al
op te voeren en aan te vallen.
Op tv-schermen verspreid door de afgeladen rechtszaal, toonde deze
David Boies een paar korte fragmenten van een verhoor dat Gates in
augustus onder ede was afgenomen. Meteen daarna liet Boies interne
stukken en e-mails van Microsoft zien, die de verklaringen van Gates
lijnrecht tegenspraken. De man met het bekende studentikoze gezicht, zo
was de boodschap, is een onbetrouwbare, bikkelharde zakenman, die
persoonlijk leiding geeft aan oneerlijke praktijken van Microsoft die
onder de Amerikaanse anti-trustwetgeving streng verboden zijn.
In de zaak United States of America vs. Microsoft Corporation staat
veel op het spel. Het machtigste land ter wereld sleept een van zijn
machtigste en meest succesvolle ondernemingen voor de rechter, omdat het
bedrijf zou proberen de vrije concurrentie de nek om te draaien. De
uitkomst van het proces kan bepalen wie de komende jaren, en wellicht
zelfs de komende decennia, de computertechnologie en het internet zal
beheersen. En gezien het toenemende belang van internet voor het
dagelijks leven, kan het proces grote gevolgen hebben voor veel mensen.
Op de eerste zittingsdag was de belangstelling van de media dan ook
groot - zij het ook weer niet zo groot als ruim twee maanden geleden
voor Monica Lewinsky, die toen in hetzelfde gebouw achter gesloten
deuren werd verhoord over haar verhouding met president Clinton.
Advocaten, journalisten, vertegenwoordigers van de computerindustrie en
andere belangstellenden stonden gisteren vele uren in de rij om een
plaatsje te bemachtigen op een van de harde, houten bankjes in de
rechtszaal van rechter Thomas Penfield Jackson.
Het proces, dat naar verwachting zeker een week of zes zal duren,
draait om de beschuldiging van het ministerie van Justitie en twintig
deelstaten dat Microsoft met zijn besturingssyteem Windows een
monopoliepositie heeft. Die positie zou Microsoft misbruiken om bij
zoveel mogelijk andere produkten de concurrentie, en daarmee op den duur
ook de innovatie, illegaal te onderdrukken. Microsoft ontkent de
aantijgingen.
Gisteren mocht advocaat David Boies, namens Justitie, zijn
openingsbetoog houden. Microsoft komt vandaag aan de beurt, maar de
aanvoerder van het juridische team van het bedrijf, William Neukom,
verklaarde tegenover de pers alvast dat de tegenpartij slechts holle
woorden had gebruikt en uit hun verband gerukte citaten.
Volgens Justitie probeerde Microsoft in juni 1995 op een onwettige
manier een ernstige bedreiging van zijn positie af te wenden. Het
bedrijf Netscape had groot succes met zijn zogeheten internet browser,
de software die gebruikers toegang geeft tot het internet. Microsoft
vreesde dat het produkt van Netscape, samen met de programmeertaal Java,
de ongenaakbare positie van Windows zou aantasten, terwijl toen juist
het nieuwe programma Windows 95 op het punt van uitkomen stond.
Tijdens een bijeenkomst in het kantoor van Netscape zouden
functionarissen van Microsoft de concurrent hebben voorgesteld om de
markt voor browsers maar onderling te verdelen. Toen Netscape dat aanbod
afsloeg zou Microsoft zijn positie als producent van Windows, het
besturingssysteem van meer dan 80 procent van alle computers in de
wereld, misbruikt hebben om de browser van Netscape, die Navigator heet,
uit de markt te drukken ten gunste van de eigen browser Explorer.
Bill Gates in het nauw
Toen Gates afgelopen augustus door Boies werd
verhoord, zo lieten de videofragmenten die gisteren in de rechtszaal
vertoond werden zien, zei hij niets te maken te hebben met de
bijeenkomst met Netscape. ,,Ik had geen idee wat Netscape deed.''
Maar Boies presenteerde gisteren interne memoranda die Gates kort voor
de ontmoeting aan medewerkers had gestuurd, met de dringende aansporing
een overeenkomst met Netscape te sluiten.
Ook toonde Boies een fragment waarop een ongemakkelijk kijkende Gates
vertelt dat een van zijn medewerkers opperde dat Microsoft een belang in
Netscape zou nemen, maar dat hij zelf dat geen goed idee vond.
Een e-mail van Gates, geschreven kort voor de bijeenkomst met Netscape,
vermeldt echter: ,,We zouden hun als onderdeel van de deal geld kunnen
geven, of zelfs een deel van hen kunnen kopen of zoiets.'' Gates is door
geen van beide partijen als getuige opgeroepen en hij zal naar
verwachting in het hele proces niet getuigen.
Een van de oprichters van Netscape, Marc Andreessen, zou de bijeenkomst
met Microsoft later, met een knipoog naar de film The Godfather,
vergelijken met ,,een bezoek van Don Corleone: ik verwachtte de volgende
ochtend een bloederige computermonitor in mijn bed aan te treffen''.
Zoals de advocaten van Justitie kunnen putten uit interne stukken van
Microsoft, zo kunnen de advocaten van Microsoft naar verwachting hun
voordeel doen met interne documenten van Netscape. Daaruit zou blijken
dat niet de dominantie van de reusachtige concurrent het grootste
probleem was, maar vooral de gebreken van het eigen product. De topman
van Netscape, Jim Barksdale, zal naar verwachting de eerste getuige van
Justitie zijn en mogelijk vandaag al aan het woord komen.
Aanvankelijk leek Justitie zich uitsluitend te richten op de rol van
Microsoft in de strijd tussen de browsers.
Maar gisteren bleek dat de overheid de zaak wil verbreden en probeert
te bewijzen dat Microsoft zich schuldig heeft gemaakt aan een
gedragspatroon van concurrentie-vervalsing en misbruik van zijn
machtspositie. Dat zou niet alleen blijken uit de confrontatie met
Netscape, maar ook uit contacten van Microsoft met vooraanstaande
ondernemingen als America On-Line (AOL), Apple, Intel, Gateway, Sun
Microsystems, Intuit en AT&T.
De rechtszaak tegen Microsoft is in de Amerikaanse pers al uitgeroepen
tot ,,Het Proces van de 21ste eeuw''. Maar opmerkelijk was dat bij deze
juridische veldslag in de computerwereld, juist met de bediening van de
machines waar het allemaal om gaat, op de eerste dag al het een en ander
pijnlijk mis ging.
Terwijl advocaat Boies met zijn raspende stem achter elkaar de
beschuldigingen aan het adres van Microsoft uiteenzette, zorgde een
assistente achter een beeldscherm ervoor dat ter illustratie bij het
betoog van de jurist steeds belastende interne stukken van Microsoft
verschenen op een groot scherm aan de muur en op kleinere beeldschermen
die verspreid door de rechtszaal waren opgesteld. Maar herhaaldelijk
bleek het gewenste document niet op te vissen uit het elektronische
geheugen.
En soms veranderden cruciale passages, die de advocaat even uitvergroot
wilde zien, met een klik van de muis in een onleesbare brij van
lichtgroene gothische lettertjes - tot hilariteit van de zaal en tot
wanhoop van de assistente. Op zijn minst op dit punt moeten de mannen
van Microsoft Justitie een lesje kunnen leren.