Dossier Microsoft

Nieuws

Proces

Achtergrond

Links

Door onze redacteur HANS WAMMES
REDMOND, 24 SEPT. Het grootste advocatenkantoor van de Verenigde Staten. Zo karakteriseert Mike Murray, hoofd personeelsbeleid met gevoel voor ironie, de juridische afdeling van Microsoft.

Ooit werd ze opgetuigd om softwarebedrijf en zijn intellectuele eigendom tegen overvallers te beschermen, tegenwoordig hebben de huisjuristen hun handen ook vol aan klachten, dreigementen en gerechtelijke procedures wegens de dominante positie van Microsoft op de mondiale markt voor standaard-computerprogrammatuur en de agressieve methoden om die te verdedigen.

Vorige week maakte het Amerikaanse ministerie van Justitie bekend opnieuw een onderzoek te zijn begonnen naar het bedrijf, op verdenking van overtreding van de mededingingsregels. De aanzet hiertoe leverde Netscape, een pril softwarebedrijf dat in korte tijd naam en kapitaal maakte met de browser Navigator, momenteel het meest gebruikte 'bladerprogramma' om de weg te kunnen vinden op het immens populaire computernetwerk Internet.

Netscape klaagde bij Justitie dat Microsoft oneigenlijke praktijken toepaste om zijn concurrent van de markt te drukken. Zo zou 's werelds grootste onafhankelijke softwarebedrijf computerfabrikanten, toegangverschaffers tot Internet en andere ondernemingen ,,clandestiene betaling, korting op Windows (Microsofts besturingssysteem voor pc's) of ruimte op het Windows 95-scherm'' bieden. In ruil daarvoor diende ze de toegang voor alternatieve browsers te bemoeilijken ten gunste van Microsofts eigen bladerprogramma Explorer. Microsoft wijst die aantijgingen van de hand.

Wie de huidige marktverdeling beziet, vraagt zich af waarover Netscape zich drukt maakt. Recente schattingen geven Navigator een aandeel op de browser-markt van 85 procent, terwijl Microsoft amper 10 procent bezit. Als de voortekenen niet bedriegen, kan die verhouding echter snel in het voordeel van Microsoft veranderen.

Netscape heeft zijn leidende positie te danken aan het feit dat het als eerste een goed bladerprogramma op de markt had. Maar Microsoft, dat pas dit jaar Explorer introduceerde, haalt zijn achterstand snel in. Vorige maand lanceerden beide bedrijven vrijwel tegelijk versie 3.0 van hun browers, en volgens kenners heeft Microsoft eerdere feilen adequaat ondervangen.

In grote Amerikaanse software-winkels liggen Navigator en Explorer naast elkaar, direct tegenover de ingang. Als beursnoteringen een goede afspiegeling zijn van beider kansen, dan is relevant dat Netscapes koers bijna gehalveerd is ten opzichte van vorig jaar, terwijl die van Microsoft dit jaar met bijna 50 procent steeg. Beleggers geloven dat Microsoft, met zijn overweldigende kapitaal, mankracht en marketing-vaardigheden, elke concurrent de baas kan als het dat verkiest. En het heeft voor Internet gekozen.

Als dag van de waterscheiding geldt 7 december 1995, een datum die binnen Microsoft inmiddels dezelfde mythische proporties heeft aangenomen als 7 december 1941 voor de VS heeft. Als gevolg van de Japanse aanval op de Amerikaanse marinebasis Pearl Harbor raakten de VS rechtstreeks betrokken bij de Tweede Wereldoorlog.

Vierenveertig jaar later besloot Microsoft-topman Bill Gates tot een frontale aanval op Internet, ingeleid door de 'provocaties' van de Netscape-leiding die, geïnspireerd door haar succes, Navigator bestempelde tot voorloper van een nieuw besturingsprogramma dat de hegemonie van Windows zou kraken. Dat was voldoende voor Gates, die zijn positie als rijkste zakenman van de wereld gebouwd heeft op Windows en voorganger MS-DOS, om het roer te wenden.

Van de ene op de andere dag verklaarde hij Internet, dat hij tot dusverre goeddeels negeerde, tot strategisch gebied van de eerste orde. Ruim 1200 software-ontwikkelaars werden terstond ontheven van hun bezigheden en op de ontwikkeling van Internet-software gezet. Gelukkige bijkomstigheid was dat de ontwikkelteams voor het vorig jaar gelanceerde besturingsprogramma Windows 95 beschikbaar waren. De manoeuvre, die een groot deel van de in Redmond voorhanden programmamakers raakte, heeft Gates naast zijn reputatie van whizz-kid en visionair ook een plaats opgeleverd in de managementliteratuur, zeggen kenners van de automatiseringsbranche.

Dat Gates zich laat tot het Net bekende, wordt binnen Microsoft grif toegegeven. ,,Bill maakt ook grote fouten. Hij is God niet'', zegt Mike Murray. ,,We misten Internet aanvankelijk. Te veel met andere dingen bezig. Maar toen het zover was, was Bills antwoord indrukwekkend.''

Dat de ommezwaai voor zo'n groot bedrijf - Microsoft heeft wereldwijd ruim 20.000 werknemers - betrekkelijk soepel is verlopen en nu al vrucht lijkt af te werpen, heeft volgens Murray alles te maken met 'de Microsoft-cultuur'. De personeelsman wijst erop dat de grote dynamiek in de softwaresector dwingt tot maximaal aanpassingsvermogen. Het bedrijf is vertrouwd met reorganisaties, waarbij het accent telkens ligt op het vormen van groepen met een heldere doelstelling en minimale onderlinge afhankelijkheid. Communicatie is, veelal via e-mail, snel en direct; veranderingen worden persoonlijk, niet zelden door Gates zelf, aangekondigd en uitgelegd, waarbij rechtstreeks op confronterende vragen uit het bedrijf wordt gereageerd.

Pagina 16: Cultuur van sterke mensen

De Microsoft-cultuur, aldus Murray, is gebouwd op sterke mensen en weerspiegelt, zegt hij, Gates' talent, arbeidsethos en persoonlijkheid. Microsoft kan selectief zijn: van de 15.000 sollicitanten waarmee het maandelijks te maken heeft worden er 230 aangenomen. Zij moeten doorzettingsvermogen, scoringsdrift, communicatieve vaardigheden, intelligentie en creativiteit meebrengen.

Microsoft stelt er grote zelfstandigheid en mogelijkheden voor persoonlijke ontwikkeling tegenover. De basissalarissen liggen volgens Murray 3 tot 5 procent onder het branchegemiddelde. De doorsnee software-ontwikkelaar verdient bij Microsoft zo'n 120.000 gulden. Dat daarvoor gemiddeld elf, twaalf uur per dag gewerkt wordt, de eerste drie jaar in een kamer zonder raam, heet geen probleem te zijn. Wie presteert, ontvangt tot 15 procent bonus en gemiddeld 3000 aandelenopties.

Dat laatste blijkt een perfect bindmiddel. Doordat die opties pas na een jaar verzilverbaar worden, in tranches van 12,5 procent per halfjaar, en bij vertrek vervallen, stokt het personeelsverloop op 5 procent, twee procentpunt lager dan elders in de bedrijfstak. De waarde van de onderliggende aandelen groeide de laatste jaren met 40 procent, zodat mensen die opstappen zichzelf soms tonnen ontnemen.

Niet alleen de grote loyaliteit stelde Microsoft in staat de scherpe bocht naar Internet te maken. Ook de rijkgevulde kas levert een bijdrage. De hoge investeringen die nodig zijn om snel de gewenste krachtige positie te verwerven zijn probleemloos zelf te financieren.

Financieel bestuurder Mike Brown maalt er niet om dat de uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling dit boekjaar (tot 30 juni 1997) op 2 miljard dollar zijn begroot, 67 procent meer dan vorig jaar. Microsoft is extreem winstgevend en beschikt over 7 miljard dollar cash. Zijn streven? ,,Zo succesvol en rendabel mogelijk zijn.'' Financiële doelstellingen? ,,Hebben we niet. Ja, we hebben een omzetplan en een globaal driejarenplan. Maar we runnen deze onderneming niet op financiële doelstellingen.''

Dat kan ook nauwelijks, betoogt Brown. ,,Neem het afgelopen jaar. Alle goede dingen die we deden, waren acht maanden daarvoor nog niet voorzien. Hij prijst zich gelukkig met een baas als Gates, die zich niet vastlegt op cijfers, maar zich concentreert op strategie.

Gates zelf is er vooralsnog van overtuigd dat hij met z'n Internet-plannen op het juiste paard wedt. ,,Het Internet-gebruik wordt bijzonder breed. Iedereen wil toegang tot het Net.''

Hij voorspelt een enorme markt: voor pc's en andere apparatuur, variërend van zakcomputers en net-computers (een kaal computertje dat z'n intelligentie ontleent aan het Net) tot servers, zwaardere systemen die het verkeer van en naar het net regelen. En vanzelfsprekend voor krachtige en gemakkelijk te gebruiken programmatuur die computeranalfabeten ondersteunt bij het gebruik van het Net, niet meer via in te typen commando's of aan te klikken ikoontjes, maar via gewoon handschrift of spraak. Om het maar niet te hebben over de software die nodig is om diensten en produkten via het Net aan te bieden. Ook in dit soort content - een nieuwsdienst samen met omroep NBC, het digitale tijdschrift Slate - investeert Microsoft.

Gates voorziet dat Internet net zo gewoon wordt als de telefoon nu. En in een tempo dat vergelijkbaar is met de opkomst van de pc. Sceptici die wijzen op de overbevolktheid van het Net, gebrek aan bandbreedte, traagheid, magere interactiviteit, slechte beveiliging en het lage niveau van informatie vinden bij Gates nauwelijks gehoor. ,,Misschien dat we er op termijn van twee jaar te veel van verwachten. Maar de potentie ervan over tien jaar wordt onderschat.''

Volgens de Microsoft-topman is de geringe penetratie van Internet - in een behoorlijk gecomputeriseerd land als Nederland geschat op 3 procent van de bevolking - geen probleem. ,,Ach, we hebben al vijf cycli gehad waarin het Net dood en weer levend verklaard werd.

Bewaar je negatieve stukje maar, dan kan je het volgend jaar weer afdrukken. Natuurlijk, het zal even duren voordat er Internet-toepassingen zijn gevonden die iedereen aanspreken. Wat telt is dat de kritische massa onder investeerders is bereikt. Er is genoeg geld en ondernemerschap om dit voor de lange termijn aan te pakken. En dan zullen er ongetwijfeld projecten mislukken. Maar met onze aandacht, geld en kennis gaat dit iets groots opleveren.''

En dat anti-trustonderzoek, die klacht van Netscape bij Justitie? Niets om je druk over te maken, zegt Gates. ,,Welkom in de software-branche. Dit gebeurt al jaren. Door ons succes worden we nauwlettend gevolgd. Er is altijd wel een concurrent die probeert ons af te remmen via anti-trustprocedures. Dat geeft alleen maar aan dat we het goed doen.''