Microsoft schuwt geen middel om de publieke en politieke opinie in de Verenigde Staten voor zijn zaak te winnen. Want de kansen in hoger beroep, dus in de rechtszaal zijn voor de gewraakte softwaregigant klein.

Door onze correspondent LUCAS LIGTENBERG

NEW YORK, 12 APRIL. Tijdens de zittingen in het antimededingingsproces tegen Microsoft sabbelde rechter Thomas Penfield Jackson vaak op een paar ijsklontjes om wakker te blijven. Ook maande hij de advocaten tot de kern van de zaak te komen als het hem te lang duurde.

Jackson houdt niet van getreuzel: twee dagen na het vastlopen van de schikkingsonderhandelingen tussen de overheid en Microsoft had hij een 43 pagina's tellende uitspraak klaar. Enkele dagen daarna bepaalde hij hoe het traject van de zaak er verder uit zal zien: eind deze maand wil hij aanbevelingen zien voor een strafmaat tegen Microsoft, kort daarna een antwoord van Micrsoft en op 24 mei een zitting waarop de strafmaat zal worden besproken.

Jackson denkt dat het "in het algemeen belang" is om de rechtszaak niet langer te laten duren dan nodig is; een hoger beroep van Microsoft zou rechtstreeks naar het Supreme Court moeten.

"Voor mij staat het vast dat Jackson niet streeft naar het opsplitsen van Microsoft", zegt Robert Lande, hoogleraar recht aan de University van Baltimore en bestuurslid van de American Antitrust Institute. "Je kunt een bedrijf als Microsoft niet zomaar in een paar weken gaan opsplitsen, en door dit snelle tijdschema te eisen laat hij dat merken."

Volgens ingewijden bij justitie zal ook Joel Klein, het hoofd van de antitrustdivisie die de rechtszaak in mei 1998 heeft aangespannen, niet uit zijn op opsplitsing. Het is een stap die zo radicaal is dat ze de kans van afwijzing in hoger beroep vergroot.

Dat zullen veel kopstukken in de computerindustrie jammer vinden. Scott McNealy van Sun Microsystems bijvoorbeeld riep onmiddellijk na de uitspraak dat Microsoft zou moeten worden opgesplitst in vijf bedrijven. Er zouden een Internetbedrijf, een bedrijf voor toepassingsprograma's en drie Windowsbedrijven moeten komen.

Ook analist Carl Howe van Forrester Research denkt dat het opsplitsen van Microsoft alle partijen ten goede komt. "Microsoft is allang te groot om al het talent binnen zijn muren te gebruiken", aldus Carl Howe in zijn 'Memo aan de rechter over Microsoft: Hak er op in'. "Het bedrijf opsplitsen creëert meerwaarde en doet een industrielandschap ontstaan vergelijkbaar met de opsplitsing van AT&T." Die opsplitsing in 1982 creëerde acht bedrijven en toenmalige aandeelhouders zijn daar niet arm van geworden.

De bepaling van de strafmaat is echter nog in een te vroeg stadium om het ene of het andere scenario uit te sluiten. Niettemin: op welke manier moet de softwaregigant aan banden worden gelegd? Welke maatregelen zijn, zoals Klein het verwoordt, "passend gezien de ernst van de overtredingen?

"Wordt Microsoft verplicht de programmatuur van Windowsversies openbaar te maken zodat alle programmeurs gelijke kansen hebben in plaats van alleen diegenen die Microsoft vriendelijk gezind zijn? Moet Microsoft zijn Windowsprogramma en de browser Explorer geheel loskoppelen? Zijn er andere, verdergaande straffen te bedenken?

"Waarschijnlijk zal de rechter de aanbevelingen van justitie direct overnemen, wat ze ook eisen", aldus Lande. "Microsoft heeft in de ogen van de rechter alle geloofwaardigheid verloren, gezien de voorgeschiedenis sinds 1994, gezien wat erin dit proces is gebeurd en gezien het vastlopen van de schikkingsonderhandelingen." Lande schat dat in hoger beroep de kans 60/40 is dat het Supreme Court de uitspraak en de strafmaat van Jackson bekrachtigt. Ook Robert Bork, antitrustspecialist en voormalig kandidaat voor het Supreme Court, denkt dat in hoger beroep Microsoft geen kans maakt. Laatste probleem is dan nog wie Microsoft controleert als de straffen zijn uitgedeeld. Waarnemers denken dat Microsoft zich voor een beperkte periode van bijvoorbeeld vijf jaar aan de opgelegde regels moet houden. Gedurende die tijd zal een waarnemer namens justitie als politieagent moeten optreden. Geen ideale oplossing, maar een alternatief is er op dit moment niet.

Volgens Lande is Microsoft het meest gebaat bij "rekken, rekken, rekken". Als Microsoft eerst in hoger beroep gaat bij het U.S. District Court en daarna bij het Supreme Court duurt het nog twee jaar voor er een definitieve uitspraak is. Intussen voert Microsoft zijn lobby- activiteiten op, vooral onder Republikeinen. Volgens Bork zal Microsoft proberen de rechtszaak in de publieke en politieke arena te winnen als het in de rechtszaal niet lukt. Bork: "De zaak is al verpolitiseerd. Het grootste gevaar is dat het Congres zich erin gaat mengen." Microsoft heeft topadviseur Ralph Reed van presidentskandidaat George W. Bush aangetrokken om Bush te 'bewerken' [De New York Times meldt vandaag dat Reed na kritiek zijn verontschuldigingen heeft aangeboden en beloofd voor niemand meer te zullen lobbyen]. Andere Republikeinen hebben aangekondigd een onderzoek in te stellen naar justitie - is er niet te veel belastinggeld gestoken in de zaak tegen Microsoft? Verwarring zaaien, de tegenstanders zand in de ogen strooien en tijdrekken zijn de middelen die het bedrijf ten dienste staan.