Dossier Microsoft

Nieuws

Proces

Achtergrond

Links

DE WINNAAR pakt alles. Deze versleten wijsheid uit de sportwereld is ook van toepassing op de moderne economie. Het bedrijf dat er in slaagt om een nieuwe technologische standaard te ontwikkelen en deze weet op te leggen aan de markt, heeft de slag met zijn concurrenten gewonnen. Als een bepaald besturingssysteem voor computers de standaard wordt, dan moeten andere producenten zich daar naar schikken en is het vrijwel onmogelijk voor buitenstaanders om deze machtspositie te doorbreken.

In deze situatie bevond zich jarenlang Microsoft, het bedrijf van Bill Gates. Door innovatief vernuft, een uitgekiende marketing maar ook door harde zakelijke praktijken en wurgcontracten met leveranciers en afnemers heeft Microsoft zich sinds de jaren tachtig ontwikkeld tot dé standaard voor personal computers. Eerst met MS-DOS, daarna met Windows en daaraan verbonden toepassingen. Het waren misschien niet de beste, maar wel de dominante besturingssystemen. Microsoft was de winnaar en pakte de hele markt.

Een Amerikaanse rechter heeft gisteren vastgesteld dat Microsoft de antitrustwetgeving in de VS heeft geschonden. Ook de Europese Commissie is bezig met onderzoek naar mogelijk machtsmisbruik van Microsoft. Kern van de Amerikaanse zaak is de kwestie-Netscape, het bedrijf dat in 1995 het bladerprogramma Navigator ontwikkelde waarmee Internet voor het grote publiek toegankelijk werd. Netscape dreigde een inbreuk op de positie van Microsoft te worden en nadat een informele poging tot marktverdeling was afgeketst, besloot Gates het leven van Netscape zo zuur mogelijk te maken. Simpel: Microsoft leverde het besturingsprogramma Windows met zijn eigen bladerprogramma Explorer en maakte afspraken met computerfabrikanten om Netscape te weren.

TWEE JAAR GELEDEN kondigde het Amerikaanse minis terie van Justitie, samen met negentien deelstaten, een juridisch onderzoek aan tegen Microsoft wegens mogelijke schending van de antitrustwetten. Antitrustzaken hebben een lange traditie in de VS. De Sherman antitrustwet van 1890 werd ingezet om de monopolies uit het industriële kapitalisme van het einde van de negentiende eeuw te breken: Standard Oil, American Tobacco en de staalindustrie werden daarna opgebroken. Toen ging het onder meer over een verbod op het monopolie bij de handel tussen staten, nu gaat het om het monopolie op de toegang tot het Internet.

Vergelijkingen tussen de beteugeling van de 'robber barons' honderd jaar geleden en de elektronische pioniers van tegenwoordig zijn moeilijk te maken. De technologische veranderingen gaan sneller, een onaantastbaar geachte voorsprong kan in enkele jaren omslaan in hopeloze achterstand. De tomeloze innovatie door Internet is ook voor Microsoft niet te beheersen. Maar met het bladerprogramma Explorer is Microsoft te ver gegaan. Computergebruikers hadden nauwelijks een keuze en in feite was er sprake van koppelverkoop. Het is goed dat de Windows-standaard er is, maar die zou tot meer concurrentie moeten leiden en niet tot gedwongen winkelnering. Het is goed dat er een wet is, al is die dan uit de negentiende eeuw, die de rechter een wapen geeft om hier tegen op te treden.

BILL GATES HEEFT zijn vertrek uit de dagelijkse leiding van Microsoft aangekondigd, maar het bedrijf wordt nog altijd in hoge mate met hem geïdentificeerd. Van garageknutselaar tot wegbereider van de populariteit van computers blijft een zakelijke en culturele prestatie van wereldformaat. Maar zelfs Gates zal moeten buigen voor de formidabele macht van het Amerikaanse juridische systeem. Winnaars kunnen niet ongecontroleerd alles nemen.