Dossier Malevitsj

Artikelen

Musea en erfgenamen elk eigen initiatief

Twee stichtingen Malevitsj

Door onze kunstredactie
AMSTERDAM, 19 MAART. Drie internationale musea, waaronder het Stedelijk Museum in Amsterdam, besloten vorige week tot de oprichting van de Malevitsj Stichting. In New York gaat intussen de Malevich Society van start, een initiatief van de erfgenamen van de schilder.

Het Stedelijk Museum, het New-Yorkse Guggenheim Museum en het Russisch Museum in Sint Petersburg zullen gezamenlijk een internationale Malevitsj Stichting oprichten, de International Foundation for the Study of Malevich and the Russian Avantgarde. Dit werd eind vorige week besloten in een bespreking tussen de drie instellingen in het Amsterdamse Stedelijk Museum. Het doel van de stichting is onderzoek te verrichten naar het werk van de Russische kunstenaar Kasimir Malevitsj (1878-1935) en andere kunstenaars van de Russische avant-garde uit het begin van de vorige eeuw. De stichting zal ook betrokken worden bij de organisatie van een expositie van het suprematistische werk van Malevitsj, die volgend jaar zowel in het Guggenheim Museum als in het Stedelijk Museum wordt gehouden. Verschillende musea, zoals de Tretjakov Galerie in Moskou en het Museum Ludwig in Keulen, hebben aangekondigd met de stichting te willen samenwerken.

De Malevitsj Stichting, die binnen enkele weken officieel wordt opgericht, beschikt nog niet over financiële middelen. Het Stedelijk Museum hoopt hier sponsors voor te vinden. Een woordvoerder van het museum liet weten dat de bestuursleden van de stichting nog gekozen moeten worden.

Stedelijk Museum directeur Rudi Fuchs lanceerde het plan voor een Malevitsj-stichting in december 1999. Een half jaar eerder, in juni 1999, waren de erfgenamen van Kasimir Malevitsj al met een soortgelijk plan gekomen. Zij wilden een Malevitsj-stichting in het leven roepen om wetenschappelijk onderzoek naar het werk van de schilder te stimuleren, evenals de totstandkoming van een oeuvre-catalogus en een biografie. Deze stichting, de Malevich Society, gevestigd in New York, zal eveneens in de komende weken officieel worden opgericht. Volgens de woordvoerder van de erfgenamen, de New-Yorkse advocaat Lawrence M.Kaye, beschikt de Malevich Society over een aanzienlijk budget en zullen aan het eind van dit jaar al beurzen worden toegekend voor Malevitsj-onderzoek door kunsthistorici in Europa en de Verenigde Staten. De Malevich Society zal onafhankelijk van de erfgenamen opereren. De namen van de bestuursleden, 'internationaal erkende Malevitsj-experts', worden voor het eind van deze maand bekendgemaakt, aldus Kaye. Op de oprichting van de Malevitsj Stichting door de drie musea wil Kaye geen commentaar geven.

Volgens het Stedelijk Museum staat de oprichting van de Malevitsj Stichting geheel los van het initiatief van de erfgenamen. Ook is de stichting niet bedoeld als een bundeling van krachten tegen claims van de erven-Malevitsj. De 25 erfgenamen zijn sinds tien jaar bezig de kunstwerken terug te krijgen die Malevitsj in 1927 achterliet op een expositie in Berlijn, omdat hij voortijdig naar Moskou moest terugkeren. Deze schilderijen, gouaches en tekeningen kwamen later in handen van diverse musea, zoals het Museum of Modern Art in New York, het Busch-Reisinger Museum in Cambridge, Mass. en het Amsterdamse Stedelijk Museum, dat met 68 werken het grootste deel van de Berlijnse collectie verwierf. De twee Amerikaanse musea hebben inmiddels de rechten van de erfgenamen erkend en schilderijen aan hen teruggegeven.

Het Stedelijk Museum ontving in januari 2000 een brief van de erfgenamen waarin zij hun aanspraken op de Malevitsj-collectie kenbaar maakten. Naar aanleiding van deze brief heeft de gemeente Amsterdam het afgelopen jaar besprekingen gevoerd met de advocaten van de erven-Malevitsj. Dit overleg heeft tot nu toe nog geen resultaat gehad. Lawrence Kaye: ,,De huidige situatie kan niet eeuwig voortduren. Als er niet spoedig een bevredigende regeling tot stand komt, zullen de erfgenamen de zaak voor de rechter brengen.'' Of die rechtszaak dan in Nederland of in New York wordt aangespannen, wil hij niet zeggen.

Het Stedelijk Museum en de Gemeente Amsterdam doen geen mededelingen over de besprekingen met de erven-Malevitsj. De waarde van de Malevitsj-collectie uit het Stedelijk die bij deze besprekingen in het geding is, wordt geschat op meer dan 400 miljoen gulden.