'Amsterdams hof handelde ongrondwettig'

Het openbaar ministerie gaat in cassatie tegen de uitspraak van het Amsterdamse hof in de zaak Mink K. De vooruitzichten voor justitie zijn gunstig.

Door onze redacteur MARCEL HAENEN

AMSTERDAM, 23 APRIL. Het is een zeldzaamheid. De hoogste baas van het openbaar ministerie, J. de Wijkerslooth, die in het openbaar van zich laat horen. Maar nu was ook voor de publiciteitsschuwe procureur- generaal de maat vol. En dus verscheen een strijdbare aanklager in het tv-programma Buitenhof om zich te beklagen over het Amsterdamse hof dat het OM vorige week in de geruchtmakende strafzaak tegen topcrimineel Mink K. gelastte de vervolging te staken.

Dat hij de geheime verslagen van de gesprekken - die officier van justitie F. Teeven met topcrimineel en wapenhandelaar Mink K. had gevoerd - tegen de zin van het Amsterdamse openbaar ministerie aan de Binnenlandse Veiligheidsdienst had gegeven, was in zijn ogen heel normaal. Sterker nog, het was zijn wettelijke plicht om "de dienst" te informeren over interessante kwesties.

Bij de advocaten van K. heeft die uitleg weinig indruk gemaakt. Waarom stemt de top van het OM in met een overeenkomst met hun cliënt K. - waarin staat dat derden niet op de hoogte worden gebracht - om die vervolgens te schenden? Dan heeft het OM blijkbaar een nietige overeenkomst gesloten met K..

De Wijkerslooth houdt vol dat hij het gerechtshof moeiteloos de noodzakelijke uitleg had kunnen verschaffen. Hadden ze hem maar gehoord, is zijn verwijt. Maar dan rest de vraag waarom advocaat-generaal N. Schaar tijdens de langdurige strafzaak tegen Mink niet de moeite heeft genomen om zijn baas De Wijkerslooth en het hoofd van de BVD, S. van Hulst, zelf op te roepen als getuige? Aan een dergelijke oproeping had het hof altijd gehoor moeten geven.

"Het zijn dan ook krokodilletranen dat justitie zich nu beklaagt over het hof", zegt advocate Van der Plas. "Justitie is gewoon niet alert genoeg geweest".

Door het niet horen van cruciale getuigen heeft het gerechtshof volgens een hooggeplaatst lid van het OM "onvoldoende onderzoek" verricht. Om die reden zal het hoogste rechtscollege, de Hoge Raad, worden gevraagd om de uitspraak van het hof te vernietigen.

Uit een rondgang langs strafrechtsdeskundigen blijkt dat het OM een honderd procent kans van slagen heeft door aan te voeren dat het gerechtshof ongrondwettelijk heeft gehandeld door niet in het openbaar alle overwegingen in de strafzaak uit te spreken. Het hof las vorige week dinsdag publiekelijk slechts een gedeelte van het arrest voor. De passages over het volgens het hof door het OM onterecht informeren van de BVD werden alleen verstrekt aan de verdachte, zijn raadslieden en de advocaat-generaal. De geheime motivering lekte overigens twee dagen later toch uit via deze krant.

Een dergelijk handelen van het hof is evident in strijd met de Grondwet. "Toen ik hoorde wat het hof deed, was ik zeer verbaasd. Ik dacht: hoe kan dat nou? Bij mijn weten is dit in Nederland niet eerder voorgekomen", zegt de Groningse hoogleraar strafprocesrecht G. Knigge. "Ik ken geen enkele wettelijke bepaling die erin voorziet dat uitspraken van een rechtscollege gedeeltelijk geheim blijven".

Door rechters wordt overigens nogal verbolgen gereageerd op de kritiek die vanuit de Tweede Kamer en minister van justitie B. Korthals over de geruchtmakende uitspraak is geuit. De voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak, de Haagse raadsheer J. Verburg, verwijt de politiek "te snel en te gebeten" op de Amsterdamse uitspraak te hebben gereageerd. "De leden van de Tweede Kamer hadden voorzichtiger moeten zijn. Vooral omdat het hof de niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie mede baseert op het feit dat de deal met Mink K. door de commissie Kalsbeek bekend is gemaakt. De Kamer speelt dus een rol in het geheel", zo meent Verburg.

"Het vertrouwen in de rechterlijke macht is heel kwetsbaar. Op langere termijn roep je onbeheersbare krachten op door rechters zo aan te vallen. In Nederland was het tot voor kort usance terughoudend te zijn in het kritiseren van rechters. Dat geldt te meer als een zaak nog onder de rechter is en in deze zaak geldt dat de Hoge Raad zich er nog over zal buigen", aldus de voorzitter van de vereniging voor rechtspraak.

NRC Webpagina's
23 april 2001