Dossier Overdracht Hongkong

Achtergrond

Overdracht in Beeld

Links

Eerdere verzekeringen van het tegendeel ten spijt, zullen Britse en Amerikaanse vertegenwoordigers toch aanwezig zijn bij de beëdiging van de niet-gekozen Voorlopige Raad na de overdracht van Hongkong aan China. Uiteindelijk maakt China de dienst uit in Hongkong vanaf 1 juli.

Danseressen repeteren voor een voorstelling die voorafgaat aan de overdracht van Hongkong aan China in de nacht van 30 juni op 1 juli.
Door onze correspondent WILLEM VAN KEMENADE
HONGKONG, 26 JUNI. Westerse pogingen om na de Britse over dracht van Hongkong op 1 juli een boycot van de beëdiging van de Voorlopige Wetgevende Raad van de nieuwe Hongkong Speciale Ad ministratieve Regio van China te organiseren zijn op een debacle uitgedraaid nu ook de Britse rege ring in navolging van Washington toch bij de plechtigheid aanwezig zal zijn.

De Verenigde Staten besloten gisteren om de boycot van minister van Buitenlandse Zaken Madeleine Albright te handhaven, maar de Amerikaanse consul-generaal in Hongkong, Richard Boucher, af te vaardigen met het oog op de goede werkrelaties die deze met de nieu we SAR-autoriteiten moet onder houden. De Britse regering heeft nu, na weinig succesvolle pogingen om andere Europese regeringen te overreden aan de boycot deel te ne men, besloten om de nieuw te be noemen eerste Britse consul-gene raal in Hongkong, Francis Cor nish, af te vaardigen samen met het hoofd van het Britse team in de Brits-Chinese Gemeenschappelijke Liaison Groep, ambassadeur Hugh Davies.

Voor de SAR-regering is dit ui teraard welkom nieuws. Chief-executive Tung Chee-hwa sprak gisteren nog zijn teleurstelling uit over een mogelijke brede boycot. In het democratische kamp is met af schuw gereageerd. Emily Lau, lid van de tot ontbinding gedoemde gekozen Wetgevende Raad en lei der van de radicale democratische groep "Frontier', noemde de Britse en Amerikaanse houdingen ,,walgelijk en verachtelijk (..) Zij zeggen iets met nadruk en hebben dan niet de ruggengraat om vol te houden.''

De onafhankelijke krant Ming Pao noemde de beide regering ronduit ,,stom''. Een centristische politicus, Ronald Arculli, noemde de houding van de twee regeringen ,,raadselachtig''. ,,Eerst houden zij verheven morele preken en dan volgen ze toch de massa'', aldus Arculli. De Hongkong Standard had een cartoon waarin Britse en Amerikaanse vertegenwoordigers, vergezeld door zakenlui de zaal van de ceremonie binnen-parade ren, terwijl buiten Martin Lee, de leider van de Democratische Partij en populairste politicus van Hong kong, lamenteert: ,,Zij verkopen ons uit.'' Martin Lee zei dat de voorgenomen boycot een ,,zeer krachtige boodschap'' zou zijn geweest dat Groot-Brittannië en de VS de Voorlopige Wetgevende Raad niet accepteerden, maar dat het nu allemaal is verwaterd en ver warrend is geworden.

De South China Morning Post publiceerde vandaag nieuwe opiniepeilingen die tonen dat er gerin ge steun van de publieke opinie voor de Voorlopige Wetgevende Raad is. Als er nu democratische verkiezingen zouden worden ge houden zou de Democratische Partij het pro-China kamp met een grotere marge verslaan dan in 1995 en Martin Lee zou dan regerings leider worden. Het is daarom een uiterst netelig dilemma voor Chief executive Tung Chee-hwa, die door een selectie-comité van 400 pro- Chinese notabelen is "gekozen', hoe hij met Martin Lee moet om gaan. De twee ontmoeten elkaar regelmatig en Martin Lee zegt na elke ontmoeting dat Tung een op rechte, integere man is, maar dat zijn politieke denken twee genera ties achter loopt. Tung moet met de hete adem van de machthebbers in Peking in zijn nek het Democra tische kamp kort houden, maar kan - en wil - geen draconische methoden gebruiken om het pu[-] bliek niet van de overheid te ver vreemden.

Groot-Brittannië en de VS zitten met hetzelfde dilemma. Enge land heeft geen machtsmiddelen om China te beïnvloeden en Ame rika nauwelijks. Martin Lee heeft verscheidene succesvolle tournees naar de Verenigde Staten gemaakt, is door president Clinton ontvan gen en geniet overweldigende steun van het Amerikaanse Congres en de media. Maar dat verandert de keiharde werkelijkheid niet dat China vanaf 1 juli uiteindelijk de dienst uitmaakt en dat de hoge graad van autonomie die Hong kong zal genieten onder de formule "een land - twee systemen' zal af hangen van het manoeuvreer-talent van Tung Chee-hwa.

Als Martin Lee Tungs tolerantie te veelvuldig en tot het uiterste op de proef zal stellen, is het heel goed denkbaar dat het op de arrestatie van Lee zal uitdraaien. Lee heeft zelf verklaard dat hij bereid is om een martelaar voor de zaak van de mocratie en vrijheid te worden.

Als zo'n situatie zich ontwikkelt zullen de Verenigde Staten even machteloos zijn als zij zijn geweest in het voorkomen van de arrestatie van dissidenten in China. Deze overwegingen hebben ook zeker bijgedragen aan het Amerikaanse besluit om niet met volle, maar slechts met halve kracht te protesteren tegen het terugrollen van de democratie in Hongkong.

Het Britse besluit om de VS te volgen is ten dele ingegeven door het feit dat de Verenigde Staten de rol als "waarborger' van China's nakoming van zijn verplichtingen in Hongkong van het machteloze Engeland hebben overgenomen en ten dele door het onvermogen om Europese Unie-partners aan zijn zijde te krijgen. In Europese diplo matieke kringen in Hongkong is nog steeds geen duidelijkheid wat het uiteindelijke Europese stand punt zal zijn.

Uit Luxemburg kwamen giste ren berichten dat Denemarken en Zweden Engeland zouden steu nen, maar het is de vraag hoe, nu de Britten zelf half door de bocht zijn gegaan. Volgens dezelfde berich ten zou Nederland aarzelen met het oog op het voorzitterschap, dat maandagnacht afloopt. Minister van Mierlo zal maandag in Hong kong de media te woord staan en wellicht wordt dan pas bekend of hij ook zal wegwandelen als de on gekozen Raad wordt beëdigd, en zijn consul-generaal de eer zal laten.

(Foto NRC Handelsblad/Vincent Mentzel)

(NRC Handelsblad / Buitenland 26 juni 1997)