Dossier Overdracht Hongkong

Achtergrond

Overdracht in Beeld

Links

Het 'Victoria Park', het grootste park van Hongkong Island, was gisteravond een zee van mensen van alle rangen en standen, die onder treurmuziek kaarsen brandden en patriottische liederen zongen, onder andere liederen die ook de studenten acht jaar geleden op het Plein van de Hemelse Vrede in Peking zongen. Het park had een treffende gelijkenis met het plein in 1989. Op de plaats van de Poort van de Hemelse Vrede (Tiananmen) was een groot podium voor de leiders van de 'Hongkong Alliantie ter Ondersteuning van de Patriottische Democratische Beweging in China' opgericht, een organisatie die door China als subversief gebrandmerkt is. In het midden stond een kopie van het Monument voor de Helden van de Revolutie in Peking en op enige afstand daarachter de 'Pilaar van de Schande', een acht meter hoge bronzen sculptuur van de Deense beeldhouwer Jens Galschiot die 50 misvormde lichamen van lijdende en onderdrukte mensen uitbeeldt.

Szeto Wah, alliantie-voorzitter, veteraan-leider van de onderwijsvakbond en fractieleider van de Democratische Partij in de gekozen Wetgevende Raad die op 30 juni ontbonden zal worden, legde een krans bij het 'helden-monument'. Hij zei dat de nabestaanden van de slachtoffers van het 'Volksbevrijdingsleger' - waarvan inmiddels 196 kwartiermakers in Hongkong zijn - nog steeds geen recht en genoegdoening hebben gekregen. Hij eiste erkenning van verantwoordelijkheid voor het bloedbad, herziening van de 'Grote Leugen' dat de vreedzame studentenprotesten een ,,rebellie van contra-revolutionaire criminelen'' waren, vrijlating van alle dissidenten, ontbinding van de één-partij-dictatuur, etcetera.

Een katholieke priester ging voor in gebed en zei dat God misdadigers vergeeft, maar niet misdadigers die hun misdaden blijven ontkennen. De dissident Han Dongfang, in 1989 leider van China's eerste onafhankelijke vakbond, die nu in Hongkong politiek asiel geniet, zei dat de Chinese leiders in deze tijden van nieuw nationalisme er dagelijks aan herinneren dat het volk nooit de Opium-oorlog van 157 jaar geleden zal vergeten, die tot de afstand van Hongkong aan Engeland leidde. ,,Hoe kunnen zij dan wel de mensen vragen om een beweging te vergeten die slechts acht jaar geleden plaats had?'' vroeg Han.

Alle sprekers spraken de vrees uit dat het wellicht dit jaar, 25 dagen voor de ontmanteling van het Britse koloniale bestel, de laatste keer is dat deze herdenking kan worden gehouden. De regering van de 'Speciale Administratieve Regio', de post-koloniale orde in Hongkong onder de formule 'één land - twee systemen', wil het recht op demonstraties beperken, door onder andere een striktere meldingsplicht en een beroep op het belang van de 'nationale veiligheid van China'. In Peking is herhaaldelijk in algemene termen gezegd dat Hongkong niet mag worden gebruikt als ,,basis voor ondermijnende activiteiten tegen het socialistische systeem'' op het vasteland. De chief-executive van de SAR heeft steeds onderstreept dat Hongkong een vrije samenleving zal blijven en dat demonstraties mits wettig, niet verboden zullen worden. Twee dagen geleden zei Tung in een interview met de BBC: ,,Ik ga al die mensen die demonstreren niet het genoegen geven om ze tot martelaren te maken''.

Het probleem is dat de nieuwe wetgeving nog niet klaar is en na 1 juli door een geselecteerde Wetgevende Raad van pro-China-gangers zal worden aangenomen. Het zal er verder van afhangen hoe het begrip 'nationale veiligheid' zal worden geïnterpreteerd. Een Chinese woordvoerder bevestigde gisteren dat China geen directe zeggenschap over de interne zaken van de SAR zal hebben en dat de openbare orde onder de jurisdictie van de SAR-regering zal vallen.

Politieke commentatoren en democratische politici zijn unaniem van mening dat Tungs opmerking over ,,het vergeten van de bagage van 4 juni'' hem veel populariteit zal kosten. De indrukwekkende manifestatie van gisteravond heeft bewezen hoe vreedzaam, beschaafd en terughoudend grote Chinese massa's zich kunnen gedragen en dat het absurd is om overwegingen van nationale veiligheid in te roepen om zoiets te verbieden.

(NRC Handelsblad / Buitenland 5 juni 1997)