,,Een ongecensureerd Internet kan voor een regering in de 20e eeuw net zo dodelijk zijn als de pest drie eeuwen geleden", schreef de Amerikaanse Internetactivist Declan McCullagh nadat Singapore strenge censuurmaatregelen voor Internet had afgekondigd. In Indonesië was Internet een handig hulpmiddel voor de opstandige studenten om de gecensureerde media te omzeilen en goedkoop te communiceren. In Singapore stelt de overheid alles in het werk om "politiek ongewenste" informatie van Internet te weren. "Watch what you type, Big Brother is reading your posts", waarschuwen Singaporezen elkaar op Usenet. Hoe censureert de Singaporese regering Internet en wat doet de bevolking om de censuur te omzeilen? Een case study.

Marie-José Klaver <klaver@nrc.nl>

In Singapore probeert de overheid op verschillende manieren en met wisselend succes Internet te censureren om de oppositie tegen de People's Action Party, die al ruim drie decennia aan de macht is, monddood te maken. Door de openheid van het netwerk, dat wereldwijd uit miljoenen computers bestaat, is volledige censuur niet haalbaar. Voor Singapore is dat geen bezwaar. ,,Censuur kan niet langer 100 procent effectief zijn, maar ook als het slechts voor 20 procent effectief is, moeten we niet stoppen met censuur. We kunnen niet alle informatie op Internet controleren, maar we kunnen ervoor zorgen dat het verspreiden van schadelijk materiaal illegaal en zeer duur is", aldus de Singaporese minister van Informatie en Kunst in een verklaring over het nut van Internetcensuur aan het parlement.

Volgens het officiële beleid van de Singapore Broadcasting Authority (SBA) zijn alle Internetaanbieders verplicht zo'n honderd websites te blokkeren. Het gaat met name om pornografische sites en een paar webpagina's van politieke organisaties. De lijst met verboden sites zelf is geheim. ,,De lijst is ook al een tijdje niet meer aangepast, omdat het een race tegen de klok is", aldus systeembeheerder Walter Klomp van de Singaporese provider Swiftech, die momenteel zo'n 300 websites voor gebruikers afschermt. Swiftech lijkt vooruit te lopen op een nieuwe wet in Singapore die providers verplichten om voor het eind van het jaar nog meer sites te blokkeren.

Inwoners van Singapore die een website hebben met informatie over politiek, religie of de rassenverhoudingen in het land moeten een vergunning aanvragen bij de SBA. De overheid oefent strenge controle uit op de informatie over Singapore die op Internet wordt verspreid. De regeringsgezinde Straits Times bericht regelmatig over gevallen van schadelijke "misinformation" over Singapore op Internet.

Om de censuur op het World Wide Web te ontwijken gebruiken Singaporezen die prijs stellen op vrijheid van meningsuiting verschillende strategieen. Wie het zich kan permitteren neemt een abonnement bij een Indonesische of Australische Internetprovider om de censuur op websites te omzeilen. Ook Singaporese aanbieders van politieke websites kiezen over het algemeen voor een buitenlandse provider. De website Singapore Political News Network, waar onder meer verboden interviews met dissidenten en rapporten van mensenrechtenorganisaties over Singapore te vinden zijn, bevindt zich op een computer in de Verenigde Staten. De nieuwssite Singapore Window maakt gebruik van een Australische provider.

Singapore censureert niet alleen het World Wide Web. Het is Internetaanbieders ook verboden om klanten toegang tot Usenet-nieuwsgroepen over seks te verlenen. Usenet is een internationaal systeem van ongeveer 30.000 openbare nieuwsgroepen over de meest uiteenlopende thema's zoals seksualiteit en politiek. Het doorgeven van de twee drukst bezochte nieuwsgroepen over Singapore, soc.culture.singapore en soc.culture.singapore.moderated, is niet verboden. Wel vindt er in deze en andere nieuwsgroepen overheidscensuur en propaganda plaats.

Berichten van tegenstanders van het regime die al te openlijk kritiek uiten, worden op last van de Singaporese overheid uit de discussiefora verwijderd. "In principe mogen Internetaanbieders zelf weten welke groepen ze doorgeven. De regering kan ze echter verplichten bepaalde berichten te verwijderen", aldus Wynthia Goh van de Singapore Internet Community, een groepering die op gematigd kritische wijze probeert een dialoog met de regering aan te gaan over het blokkeren van websites.

Harry Lee, een gevluchte Singaporees die voor de Singapore & Malaysia Human Rights Association in Australië werkt, post regelmatig berichten over activiteiten van de Singaporese oppositie in het buitenland in nieuwsgroepen als soc.culture.singapore, soc.rights.human (een formum over mensenrechten) en aus.legal (over juridische zaken in Australië). Half april werd een bericht van Lee over een conferentie van de Singaporese oppositie waar onder anderen de politieke vluchteling Tang Liang Hong sprak verwijderd. "Support and contacts made at the conference will have the eventual long term affect bringing about constructive and fair change in the Singaporean life," schreef Lee. In zijn bericht stond ook het adres van de website waar de toespraken die op de conferentie werden gehouden zijn na te lezen, wat de regering waarschijnlijk een doorn in het oog was. Deze maand werd onder andere een bericht van de Britse Chinees Kong Sing Yeong over de versleutelingssoftware PGP, waarmee elektronische post onleesbaar kan worden verstuurd, uit de nieuwsgroep soc.culture.singapore.moderated verwijderd.

"Watch what you type, Big Brother is reading your posts", waarschuwt een discussiant. De Singaporees Robert Ho vertelt per e-mail dat sinds half april al zijn berichten over misstanden in Singapore in nieuwsgroepen worden verwijderd. ,,In het verleden kwam het slechts sporadisch voor dat de overheid mijn berichten wiste. Ik vermoed dat de geheime dienst nu al mijn computeractiviteiten nauwlettend in de gaten houden'', aldus Ho. Niet alle kritische berichten worden door de overheid verwijderd, omdat dat op te grote weerstand van de internationale Internetgemeenschap zou stuiten. Op politieke kritiek wordt vaak met een stroom van berichten over de democratische verworvenheden van Singapore gereageerd. Een digitaal spreekkoor van aanhangers van de jeugdafdeling van de People's Action Party probeert zo kritiek op het regime af te zwakken.

Het verwijderen van berichten uit nieuwsgroepen is een zeer effectieve manier van censuur. De boodschappen worden namelijk fysiek van Internet verwijderd en zijn voor niemand meer opvraagbaar. Er is eigenlijk geen manier om deze manier van censuur te omzeilen. De enige oplossing is om de discussie van Usenet naar websites als Singapore Window en mailinglijsten te verplaatsen. Harry Lee beheert een besloten mailinglijst waar geïnteresseerden op basis van anonimiteit per e-mail berichten kunnen uitwisselen. Het grote nadeel van mailinglijsten is dat ze slechts een beperkt bereik hebben.

Behalve aan directe censuur doet de Singaporese overheid ook aan intimidatie van politieke tegenstanders en mensen die dissidenten helpen om hun mening op Internet openbaar te maken. In 1996 zette de regering van Singapore de Fin Johan Helsingius onder druk om de identiteit van een Internetgebruiker bekend te maken die via zijn anonymous remailer anon.penet.fi ongeveer tweehonderd berichten tegen de overheid had gepost. Een anonymous remailer is een computer waarmee Internetgebruikers anoniem elektronische berichten kunnen versturen. Een speciaal programma verwijdert alle persoonlijke gegevens als naam, e-mail adres en land van herkomst. Omdat de Finse wetgeving de anonimiteit van de gebruikers van zijn remailer niet kon beschermen, besloot Helsingius na enkele dreigingen met processen door Singapore, de Scientology Church en de FBI zijn dienst stop te zetten.

Ook de oppositieleider Tang Liang Hong is middels processen de mond gesnoerd toen hij tijdens de verkiezingscampagne januari vorig jaar oppositie tegen de alleenheerschappij van de People's Action Party voerde en voor meer rechten voor niet-Engels sprekende Chinezen in Singapore pleitte. Hij werd door dertien politici van de People's Action Party beschuldigd van "antichristelijke" opvattingen en "Chinees chauvinisme". Toen hij na met de dood bedreigd te zijn het land ontvluchtte werd hij tot een boete van bijna 10 miljoen gulden veroordeeld wegens belastingontduiking. Via Internet probeert hij aandacht voor zijn zaak te krijgen en voert hij verder oppositie tegen de regering. De laatste weken is er naar aanleiding van de rellen in Indonesië in soc.culture.singapore veel gediscussieerd over de vraag wat er zal gebeuren als de Singaporezen ooit in opstand komen. Een ding is zeker: Aan Internet als wapen in de strijd hebben de Singaporezen niet veel omdat de overheidscensuur te sterk is.

Singapore Broadcasting Authority (SBA)
http://www.sba.gov.sg

Singapore & Malaysia Human Rights Association
http://www.pactok.net/docs/singapore

Singapore Political News Network
http://www.geocities.com/CapitolHill/Senate/4490

Singapore Internet Community
http://www.sintercom.org

Singapore Window
http://www.singapore-window.org

Homepage van Tang Liang Hong
http://www.ozemail.com.au/~tangtalk

Meer over censuur van de oude media in Singapore is te lezen op de website van de School voor journalistiek van Berkeley University. Daar vond in april 1998 onder de naam The Limits of Control. Media and Technology in China, Hong Kong and Singapore een symposium over media en censuur in Zuidoost Azië plaats.