Dossier Echelon

Nieuws

Wat is Echelon?

Nederland en Echelon

De EU en Echelon

Opinie

Documenten

Door onze correspondent BEN VAN DER VELDEN
BRUSSEL, 24 FEBR. Het spionagenetwerk Echelon is zo geavanceerd dat het in staat zou zijn alle telecommunicatieverkeer ter wereld af te luisteren. Maar het Europarlement wordt er moe van.

,,Ik krijg het gevoel alsof ik aan een James Bond film meedoe'', verzuchtte gisteren een Europarlementariër die tijdens een hoorzitting van de commissie vrijheden van het Europees Parlement de Britse journalist Duncan Campbell had aangehoord. Campbell had een gedetailleerd beeld geschetst van Echelon, een door de Verenigde Staten geleid wereldwijd netwerk voor het aftappen van telecommunicatie. Hij had de Europarlementariërs voorgehouden dat zelfs in hun eigen computers apparatuur aangebracht kan zijn voor het onderscheppen van hun e-mails.

Campbell heeft in een rapport voor het Europees Parlement geschreven dat jaarlijks wereldwijd tussen de vijftien en twintig miljoen euro wordt uitgegeven voor het aftappen van telecommunicatie. De Verenigde Staten zijn op dit gebied de belangrijkste speler. Zij hebben al ruim twintig jaar samen met Groot-Brittannië, Canada, Nieuw Zeeland en Australië Echelon, waarmee alle communicatie per telefoon, Internet, radio, satelliet of kabels onder zee afgetapt kan worden.

Zoals alles wat met geheime diensten te maken heeft, is Echelon geheim. Maar Campbell zegt dit voor een belangrijk deel ontrafeld te hebben. Voor een deel noemt hij zijn bronnen over Echelon, voor een ander deel beroept hij zich als journalist op geheimhouding.

De basis voor Echelon werd volgens Campbell al gelegd in 1947, toen de Verenigde Staten de Ukusa-overeenkomst voor samenwerking bij het aftappen van telecommunicatie met Groot-Brittannië sloot. Echelon is de afgelopen twintig jaar opgebouwd met grote antennebases voor het onderscheppen van telecommunicatie, met 120 satellieten en met computercentra. Behalve de vijf tot Echelon behorende landen hebben ook Duitsland, Japan en Cyprus apparatuur op hun grondgebied voor het wereldwijde afluistersysteem, dat volgens Campbell zowel voor militaire als voor industriële en economische spionage wordt gebruikt. Sinds de opkomst van Internet worden de VS geholpen door het feit dat het meeste internationale Internetverkeer dat land passeert.

Het systeem werkt op de volgende manier. Iemand verstuurt een bericht, per Internet, fax, telex of telefoon. Dat bericht wordt onderschept door een satelliet, door het aftappen van een kabel of van Internet. Daarna wordt het bericht behandeld in een computer met een capaciteit van een miljoen berichten per half uur. Die computer bevat een zogenaamd woordenboek. Daarin staan trefwoorden die de belangstelling van geheime diensten hebben. Wordt er een bericht met zo'n trefwoord ontdekt, dan wordt dit doorgestuurd naar geheime diensten. Die zorgen dan dat de inhoud terechtkomt bij geïnteresseerde militaire, industriële of economische instanties.

Volgens Campbell zijn de technici er nog niet in geslaagd om het systeem van trefwoorden toe te passen bij het afluisteren van telefoongesprekken, omdat de computers moeite hebben met menselijke stemmen. Wie zich tegen het aftappen met gebruik van de zogenaamde woordenboeken wil weren, moet de telecommunicatie beveiligen door gebruik te maken van geheime coderingen.

De belangstelling van het Europees Parlement voor de ontdekkingen van de journalist Campbell over Echelon dateert van 1998. Toen publiceerde een ambtelijke afdeling van het parlement, het directoraat-generaal onderzoek, een rapport over Echelon. Dat document baseerde zich op een publicatie van Campbell in de New Statesman in 1988 en op het in 1996 in Nieuw Zeeland verschenen boek Secret Power van Nicky Hager. Omdat het van het Europees Parlement was, kreeg het rapport in de publiciteit een officiële status, hoewel Europarlementariërs niet bij het schrijven betrokken waren.

Campbell heeft gisteren in het Europees Parlement een vervolg op dit rapport gepresenteerd, dat hij op verzoek van dezelfde ambtelijke afdeling onderzoek heeft geschreven. Volgens hem worden bij Echelon alle officiële regels voor afluisteren van telecommunicatie omzeild. Hij zei dat deze spionage illegaal is en daarom geheim gehouden wordt. De betrokken instanties zouden hierover ,,alleen op heel hoog niveau, achter gesloten deuren'' verantwoording afleggen.

Zie ook:
Rapport van Duncan Campbell