Dossier Echelon

Nieuws

Wat is Echelon?

Nederland en Echelon

De EU en Echelon

Opinie

Documenten

Al voor spionnen de geheimen van de Europese Unie hebben achterhaald, is er altijd wel een politicus die over het onderwerp uit de school klapt. De EU op zoek naar geheimhouding.

Door onze correspondent BEN VAN DER VELDEN

BRUSSEL, 8 MAART. Brussel is een lustoord voor spionnen. Ze hebben er een jachtterrein dat reikt van NAVO tot Europese Unie. Het ontdekken van zwaar beschermde militaire geheimen van de NAVO vereist van hen groot vakmanschap. Het doordringen tot topgeheime informatie van de EU behoort tot het eenvoudiger werk.

Toen Javier Solana in de herfst van 1999 zijn functie van secretaris- generaal van de NAVO had verwisseld voor die van hoge functionaris voor het buitenlands beleid van de EU, vroeg hij dadelijk om een nieuw kantoorgebouw dat goed tegen spionage beschermd zou zijn. Zijn kantoor in Justus Lipsius, het gebouw van de Raad van Ministers van de EU, vond hij niet veilig genoeg. De kantoorkolos ziet er weliswaar uit als een geweldige bunker, maar in werkelijkheid is hij zo lek als een mandje voor spionnen met elektronische apparatuur voor het afluisteren van gesprekken en het onderscheppen van faxen en e-mails.

Nu wordt ten behoeve van Solana een ander Brussels pand in orde gebracht. Dat moet bescherming bieden tegen alle onbevoegden die geheimen van de Europese militaire interventiemacht in oprichting willen ontdekken. Voor het opsporen van gegevens over het Europese buitenlands beleid zijn in Brussel meestal geen beroepsspionnen nodig. De vijftien lidstaten van de EU zijn doorgaans zo verdeeld, dat er altijd wel een politicus of een diplomaat is die er een belang in ziet om uit de school te klappen.

Bij de Europese Commissie en andere EU-instellingen wordt vooral commercieel belangrijke informatie tegen onbevoegden beschermd. Er worden vier categorieën van geheimhouding gehanteerd : topgeheim, geheim, vertrouwelijk en beperkt vertrouwelijk. Afhankelijk van hun functie hebben ambtenaren toegang tot documenten die tot een van deze categorieën behoren. Hun betrouwbaarheid wordt gecontroleerd door een veiligheidsdienst. De Europese Commissie heeft een eigen veiligheidsdienst, maar ook de Europese Centrale Bank in Frankfurt beschikt over een veiligheidsafdeling die tegen lekken waakt.

Voor afscherming tegen ongewenste nieuwsgierigen worden bij de EU vele methoden gebruikt. Zo moet bij computers met geheime informatie gecontroleerd worden of ze niet van aftap-apparatuur zijn voorzien. Ook de beeldschermen van computers kunnen beveiligd worden. Met apparatuur die straling van de beeldschermen opvangt kunnen gegevens van computers op afstand worden afgetapt. Ook kunnen gesprekken in kamers vanaf een afstand worden afgeluisterd. Vandaar dat de ligging van werkkamers van EU-functionarissen die veel met geheimen omgaan zorgvuldig wordt gekozen. Bij voorkeur staat aan de overkant van de straat geen gebouw van waaruit spionnen hun apparatuur voor aftappen op een werkkamer kunnen richten.

De computers zijn zo afgeschermd, dat ze van buitenaf soms geheel ontoegankelijk zijn. Er kunnen geen e-mails heen gestuurd worden. Bij een EU-bureau waar veel geheime economische gegevens worden gebruikt, werken op het ogenblik specialisten aan een nieuw geheim beveiligingssysteem.

Geheime berichten die de Europese Commissie verstuurt naar vertegenwoordigingen in het buitenland worden met behulp van speciale apparatuur gecodeerd. De code wordt iedere vierentwintig uur gewijzigd. Iemand die de boodschap weet te onderscheppen heeft daar alleen iets aan als hij ook de geheime code kent. In 54 vertegenwoordigingen - onder andere in Washington, New York en Moskou - heeft de Europese Commissie in speciaal tegen aftappen beveiligde ruimten apparatuur voor gecodeerde boodschappen.

Maar al die maatregelen hebben geen zin als beheer en controle niet goed zijn. Europarlementariërs zijn ervan overtuigd dat dit het probleem is bij de Europese Commissie. De Brit Neil MacCormick, lid van de Groene fractie in het Europees Parlement, concludeert naar aanleiding van de affaire-Perkins (het hoofd van het coderingsbureau van de Commissie die goede contacten had met de Amerikaanse geheime dienst NSA) dat er snel verbetering moet komen in de manier waarop de Europese Commissie met geheimen omgaat.