Dossier Echelon

Nieuws

Wat is Echelon?

Nederland en Echelon

De EU en Echelon

Opinie

Documenten

Door een onzer redacteuren
DEN HAAG, 23 JAN. De overheid moet snel een eind proberen te maken aan het opvangen, selecteren en eventueel decoderen van telefoon-, fax- en e-mailverkeer als die geen enkel veiligheids- of strafrechtelijk doel dienen.

Dat stelden woordvoerders van de fracties van de Tweede Kamer gisteren na afloop van een zogeheten rondetafelgesprek van de vaste Commissie voor Justitie met een aantal experts die zich hebben verdiept in het Amerikaans-Britse Echelonnetwerk.

Dat is oorspronkelijk voor militaire spionage opgezet, maar wordt inmiddels ook voor economische spionage gebruikt. Op dit ogenblik blijken door de technische ontwikkelingen bedrijven, veiligheids- en inlichtingendiensten, maar zeker ook criminele organisaties op grote schaal spraak- en tekstberichten te (kunnen) onderscheppen.

Na het kabinetsberaad van vorige week werd in een vertrouwelijke notitie aan de Tweede Kamer bekend gemaakt dat - op grond van de beschikbare informatie - het bestaan van Echelon 'aannemelijk' is. In de notitie van de ministers van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, Justitie en Defensie wordt gesteld dat er op dit moment nauwelijks bescherming bestaat tegen grootschalig afluisteren van telecommunicatie door buitenlandse mogendheden. De ministers stellen dat er bovendien waarschijnlijk nog andere op Echelon lijkende systemen bestaan.

Toen er afgelopen zomer in Brussel al onderzoeksgroepen aan het werk gingen om het fenomeen Echelon te ontrafelen, weigerde de Nederlandse regering nog serieus in te gaan op Kamervragen over het wereldwijde elektronische spionagenetwerk dat door Amerika, Engeland, Australië, Nieuw Zeeland en Canada wordt gerund. De afgelopen twee jaar was Echelon geregeld in het nieuws, vooral nadat onderzoeksrapporten van onder meer het Europees Parlement hadden aangetoond dat het oorspronkelijke militaire netwerk ook wordt ingezet voor economische doeleinden en voor bespionering van burgers en maatschappelijke organisaties als Greenpeace en Amnesty International.

Tijdens de hoorzitting van gisteren in de Tweede Kamer maakte onderzoeksjournalist Duncan Campbell bekend dat ook de Rooms-Katholieke kerk wordt afgeluisterd sinds Rome een standpunt omtrent nucleaire wapens inneemt dat ingaat tegen het Amerikaanse. Campbell toonde de Nederlandse Kamerleden een Amerikaanse duikboot, die zich op bodem van de Atlantische Oceaan voor spionage-activiteiten 'vastgeklonken' heeft aan enorme telefoonkabels die voor de communicatie tussen Europa en de VS zorgen. Niemand heeft daar tot dusverre weet van gehad.

Het kabinet weigerde steeds - ondanks een zestal series vragen uit de Tweede Kamer - het bestaan van Echelon te bevestigen en antwoordde steevast hetzelfde dat de naar buiten gekomen informatie over Echelon 'uitsluitend' uit 'openbare bronnen' komt. Inlichtingendiensten in andere landen zullen daarover geen enkele informatie verstrekken, dus onderzoek daarnaar heeft geen zin, aldus het kabinet.

Echelon blijkt het mogelijk te maken om via satellietschotels en grondstations miljoenen berichten op te vangen en met trefwoorden te zeven, zodat mogelijk relevante berichten resteren. De omvang van het geheugen van de centrale computer waarmee Echelon werkt, laat zich volgens Campbell alleen nog uitdrukken in 'picabytes', duizendtallen van gigabytes.