Dossier Rechtszaak Bouterse

Nieuws

Proces

Aanloop tot het proces

De zaak-Bouterse moest een low- profile proces worden. Dat zegt officier van justitie E. Harderwijk in het enige interview dat hij geeft over de strafzaak tegen het Suri- drugskartel.

Door onze redacteur MARCEL HAENEN

DEN HAAG, 17 JULI. De doelstelling van het onderzoek was volgens het dossier de uitschakeling van het Suri-drugskartel. Van de tien hoofdrolspelers die justitie in de stukken opsomt, zit er geen één achter de tralies. Wat is het effect?

"Er zijn mensen veroordeeld die we nu kunnen binnenhalen als ze in ons net vallen. Ik geef toe dat de doelstelling: het ontmantelen van de criminele organisatie wat te hoog gegrepen was. Zeker in dit specifieke geval. We moesten bewijs verzamelen tegen een organisatie die opereerde in een land waar we nog geen snippertje papier aan bewijs mochten verzamelen. Veel getuigen durfden uit angst voor repressailles niets te verklaren. We konden in Suriname geen dwangmiddelen toepassen zoals het aftappen van telefoons terwijl er informatie is dat Bouterse telefonisch open-en-bloot over cokehandel spreekt. "Ook huiszoekingen in Suriname waren niet mogelijk. Bij een gewoon onderzoek vind je dan altijd materiaal. Getuigen hebben beschreven hoe Bouterse in zijn eigen huizen drugs verstopt. Normaal zou je dan met de politie naar binnen stuiteren. Niemand van ons kon naar Suriname toe, zelfs niet op vakantie. Dat was een enorme hobbel".

Eerder dit jaar is op Schiphol een recordpartij coke onderschept uit Suriname. De drugsexport uit Paramaribo bloeit als nooit tevoren. U zei in het requisitoir dat Bouterse beschikt over een heel land voor zijn illegale handel. Is daar toch niets tegen te doen?

"Ik zal de laatste zijn om de creativiteit van drugshandelaren te onderschatten. Toch staat voor het eerst de criminele organisatie nadrukkelijk op papier. Het is moeilijk om nu nog met droge ogen, argeloos zaken te doen met een aantal vooraanstaande Surinamers. Niemand kan zeggen: ik wist niet dat het Suri-kartel bestaat. Maar uiteindelijk moet Suriname zelf dit probleem oplossen. Ik hoop dat Paramaribo nu ook inziet dat er meer is dan loze geruchten".

Uw hoofdofficier Van Gend noemde de strafzaak Bouterse eerder deze maand een "schimmig proces" omdat de hoofdverdachte en zijn advocaat wegbleven. Had het OM niet nadrukkelijker getuigen tijdens de rechtszaak moeten laten verklaren over Bouterse?

"Justitie heeft bewust gekozen voor een low-profile-proces. We wilden het verwijt voorkomen dat we voor de bühne werken. Het gaat ons erom de rechter te overtuigen van de ernst van het bewijsmateriaal. Natuurlijk moet je verantwoording afleggen en daar hebben we het requisitoir vooral voor gebruikt.

"Dat de strafzaak er voor de buitenwereld spookachtig heeft uitgezien, komt omdat de verdachte en zijn advocaat besloten weg te blijven. Dat is hun zaak. "

Nadat een kroongetuige tijdens het proces te kennen had gegeven uit angst niet te durven praten, sprak U kritisch over de pers. U suggereerde dat journalisten zich met name door advocaat A. Moszkowicz getuigenverklaringen hebben laten toespelen in de hoop dat publicatie ervan getuigen zou afschrikken verder te verklaren. Dat lijkt me meer iets dat u de advocaat moet aanwrijven?

"Ik wilde tegen de pers zeggen: jongens, realiseer je alsjeblieft dat een bron er een belang bij heeft processtukken te geven. Ga het niet klakkeloos gebruiken. Ik, en trouwens ook de wetgever, vind dat het niet hoort dat advocaten dergelijke stukken uitdelen. Het effect is namelijk voorspelbaar: een getuige schrikt zich dood.

"Je legt een getuige vooraf wel uit dat er publiciteit komt maar men realiseert zich niet dat verklaringen soms integraal worden gepubliceerd. Het standpunt dat we bij justitie steeds hebben gehuldigd was: zodra we stukken aan advocaten geven, liggen ze op straat."

Is dat verwijt niet schijnheilig? Het staat toch vast dat er ook vanuit het opsporingsapparaat de afgelopen jaren herhaaldelijk vertrouwelijke inlichtingen over dit drugsonderzoek zijn uitgelekt?

"Dat klopt. Er is een aantal keren gelekt uit het totale apparaat. Maar niet zo integraal als advocaten lekken. Wij hebben de pers niet voorzien van het complete strafdossier. Justitie is ook niet helemaal potdicht maar de stemmingmakerij die in sommige kranten staat, alsof wij door middel van strategische lekken de politiek wilden beïnvloeden, is echt onzin." De rechtbank heeft voor Bouterse en een medeverdachte een bevel gevangenneming afgegeven. Gaat justitie extra inspanningen verrichten om Bouterse nog gearresteerd te krijgen?

"Er zijn een aantal landen waar verdragen voorschrijven dat er zo'n bevel gevangenneming is. Maar los daarvan is het in de uitleveringsprocedures een enorm voordeel dat er een veroordelend vonnis ligt. Een verzoek tot aanhouding omdat iemand verdacht wordt van drugshandel, zal altijd getoetst worden door een ander land. Een vonnis heeft meer overtuigingskracht.

"Ga er maar vanuit dat er inmiddels redelijk aan wordt gewerkt om Bouterse binnen te krijgen. Ook op het terrein van het sluiten van uitleveringsverdragen met landen waar Bouterse mogelijk kan opduiken, is enige activiteit gaande."

Is bekend hoeveel het onderzoek naar Bouterse en de zijnen heeft gekost?

"Het is nooit echt precies becijferd. Een ruwe schatting geeft aan dat er sinds 1992 zo'n tien miljoen gulden is uitgegeven aan dit onderzoek. Dat bedrag is exclusief personeelskosten. Als je je als rechtsstaat serieus wilt nemen, moet je je niet beklagen over de kosten."

Advocaat Moszkowicz heeft al aangekondigd in hoger beroep wel een inhoudelijke verdediging te gaan voeren. Hij heeft eerder verklaard materiaal te hebben waarmee hij justitie onderuit kan halen. Bent u niet bang dat er straks lijken uit de proceskast vallen? Een verzwegen doorleverinkje van drugs of zo?

"Bij de voorbereiding hebben we alle dossiers minitieus doorgenomen. We hebben heel bewust gekeken of er onaanvaardbare risico's waren en dat bleek niet het geval. Moszkowicz heeft een boel gesuggereerd maar als hij echt spannende dingen had kunnen melden, kan ik niet begrijpen waarom hij bij de rechtbank zijn kruit heeft drooggehouden. Als er echt iets mis was met het onderzoek, had hij dat wel gezegd. Hij beweerde bijvoorbeeld dat één anonieme getuige in werkelijkheid een politie-infiltrant was maar dat bleek allemaal flauwekul."

De verdediging heeft ook gezegd een compromiterend schaduwdossier te hebben. Gelooft U dat?

"Ik weet niet waarom Moszkowicz dat allemaal heeft gezegd. Misschien probeerde hij aan de vooravond van het proces door te bluffen alsnog af te dwingen dat de strafzaak tegen Boutrerse zou worden geseponeerd?

"Andere advocaten zeggen unaniem dat je er goed aandoet om beide instanties, rechtbank en gerechtshof, te benutten. Het kan namelijk zo zijn dat de behandeling in eerste aanleg munitie oplevert die je in hoger beroep kunt benutten. Moszkowicz heeft die kans gemist. En ik kan U verzekeren dat er geen lijken in de kast zitten."